57 χρόνια από το ψήφισμα 186/1964
Εν όψει της ήδη καθορισθείσας πενταμερούς διάσκεψης, που συγκάλεσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, είναι χρήσιμο να ανατρέξουμε 57 χρόνια πίσω για να θυμηθούμε και, κυρίως, να αξιοποιήσουμε ένα από τα πλέον σημαντικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για την Κύπρο. Πρόκειται για το ψήφισμα 186 του Μαρτίου του 1964.
Σε μια περίοδο που ακατάπαυστα Τουρκία και υποχείρια τ/κ ηγεσία κανοναρχούν «από πρωίας μέχρι νυκτός» θέσεις για λύση δύο κρατών και ύπαρξη «πραγματικοτήτων» στην Κύπρο, το ψήφισμα αυτό αποτελεί διαχρονικά την πιο έγκυρη απάντηση στις προσπάθειες αμφισβήτησης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ένα κράτος, που, παρά τα υπολείμματα του αποικισμού και τα κηδεμονευτικά επαχθή βάρη, αποτελεί και σήμερα τον θώρακα του λαού μας απέναντι σε ποικιλώνυμους βυσσοδομούντες για την κατάργησή του.
Αυτή η επέτειος υπογραμμίζει τη μέγιστη ευθύνη για προάσπιση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και εν όψει της πενταμερούς θα πρέπει να υπάρχει ιδιαίτερη προσοχή σε αυτό το κορυφαίο ζήτημα. Ότι η λύση του Κυπριακού πρέπει να διασφαλίζει τη συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτή θα πρέπει να είναι η σταθερή και αδιαπραγμάτευτη θέση της ελληνικής κυπριακής πλευράς και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι ενστάσεις, ωστόσο, που διατυπώνει και η τουρκική πλευρά με δηλώσεις για τις «πραγματικότητες» και για «δύο οντότητες», καταδεικνύουν ότι η τουρκική πλευρά δεν έχει συμφιλιωθεί με την ιδέα αποδοχής μιας νομικής και πολιτικής διατύπωσης που θα διασφαλίζει, πέραν πάσης αμφισβήτησης, τη μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας και την απόρριψη της θεωρίας της παρθενογένεσης.
Επειδή η ιστορία είναι αδιάψευστος μάρτυς της διαχρονικής επιδίωξης της Τουρκίας να αμφισβητήσει την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, καλό είναι να ανατρέξουμε στα γεγονότα του 1963-64.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ υιοθέτησε στις 4 Μαρτίου 1964 ένα σημαντικό ψήφισμα, το 186/1964, με το οποίο αναγνωριζόταν πλήρως η νόμιμη κυπριακή Κυβέρνηση, παρά τις τουρκικές προσπάθειες να αναγνωριστεί διεθνής νομική οντότητα στους Τουρκοκυπρίους, οι οποίοι είχαν αποχωρήσει από τις τρεις συντεταγμένες εξουσίες του κυπριακού Κράτους. Το ψήφισμα «ζητεί από την Κυβέρνηση της Κύπρου, η οποία έχει την ευθύνη για τη διατήρηση και την αποκατάσταση της τάξης και του Νόμου, να λάβει όλα τα αναγκαία συμπληρωματικά μέτρα, για να θέσει τέρμα στη βία και την αιματοχυσία στην Κύπρο».
Δηλαδή, αναγνωρίζοντας τη μόνη νόμιμη κυβέρνηση από άποψη Διεθνούς Δικαίου, την Κυβέρνηση του Προέδρου Μακαρίου, την καλεί να ενεργήσει, κατ’ αποκλειστικότητα, για την αποκατάσταση της τάξης που είχε διασαλευθεί από την υποκινηθείσα από την Τουρκία, απόπειρα κατάλυσης του κυπριακού Κράτους. Παράλληλα, στο ίδιο ψήφισμα, στέλλοντας σαφές μήνυμα προς την Τουρκία, «καλεί όλα τα κράτη – μέλη, σύμφωνα με τις υποχρεώσεις τους, που απορρέουν από τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, να απόσχουν από κάθε ενέργεια ή απειλή ενέργειας, που θα μπορούσε να επιδεινώσει την κατάσταση στην κυρίαρχη Δημοκρατία της Κύπρου ή να θέσει σε κίνδυνο τη διεθνή ειρήνη».
Το ιστορικό αυτό ψήφισμα, που ματαίωσε την πρώτη απόπειρα κατάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, επαναβεβαιώθηκε, σε ακόμα πιο ισχυρούς τόνους, μετά την παράνομη ανακήρυξη του ψευδοκράτους το 1983. Με τα ψηφίσματα 541 του 1983 και 550 του 1984 όχι μόνο καταδικάστηκε το παράνομο μόρφωμα των κατεχομένων, αλλά καλούνται τα κράτη – μέλη να απόσχουν από οποιανδήποτε ενέργεια που θα μπορούσε να του προσδώσει νομιμότητα.
Με βάση τα ιστορικά αυτά γεγονότα αλλά και την επιμονή της τουρκικής πλευράς να απορρίπτει τη λογική της μετεξέλιξης, δεν είναι αρκετό να δηλώνεται ότι η συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας θα διασφαλίζεται από το ότι δεν θα υποβληθεί νέα αίτηση για ένταξη στον ΟΗΕ και την Ε.Ε.
Θα πρέπει στο Σύνταγμα που θα συμφωνηθεί με τη λύση να αποτυπώνεται με σαφήνεια η συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω μετεξέλιξής της από ενιαίο σε ομοσπονδιακό κράτος.
Αυτό το κεφαλαιώδους σημασίας ζήτημα δεν πρέπει να παροράται. Αντίθετα, πρέπει να είναι η ασπίδα και το πιο ισχυρό εφόδιο στη φαρέτρα της επιχειρηματολογίας μας.
Ο Νίκος Κρανιδιώτης, στο βιβλίο του «Ανοχύρωτη πολιτεία – Κύπρος 1964-1974», αναφέρει χαρακτηριστικά τα εξής:
«Η μνεία που γίνεται στο σκεπτικό και το πρώτο μέρος του διατακτικού, ότι τα μέλη του ΟΗΕ πρέπει να απέχουν από κάθε απειλή ή χρήση βίας εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας και της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους, ήταν ένα σοβαρό ανασταλτικό στοιχείο για τις τουρκικές απειλές. Σημαντικό κέρδος ήταν επίσης η αναγνώριση της Κυβέρνησης της Κύπρου (και μετά την αποχώρηση των τουρκικών μελών της) ως της νόμιμης κυβέρνησης του νησιού και της μόνης υπεύθυνης για τη διατήρηση και την αποκατάσταση του νόμου και της τάξης. Θετικά στοιχεία ήταν επίσης η τέταρτη παράγραφος του διατακτικού, όπου η συγκρότηση και η σύνθεση της Ειρηνευτικής Δύναμης προϋποθέτουν την έγκριση της Κυπριακής Κυβέρνησης, καθώς και η έβδομη που αναφέρεται στην εξεύρεση λύσης σύμφωνης με τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
»Η αναγνώριση της κυπριακής Κυβέρνησης και η κατοχύρωση της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας ήταν ένα σημαντικό κέρδος. Σημαντικό επίσης κέρδος ήταν το γεγονός ότι η Ειρηνευτική Δύναμη και ο Μεσολαβητής, αντίθετα από τις επιδιώξεις της Πενταμερούς και του αγγλοαμερικανικού σχεδίου, απαγκιστρώνονταν από το ΝΑΤΟ και έμπαιναν κάτω από την εντολή των Ηνωμένων Εθνών»...
*Πρώην Πρόεδρος Βουλής των Αντιπροσώπων
