Πλήρωσε όσα πετάς… για να μην πετάς

Το πρόγραμμα «Πληρώνω Όσο Πετώ» παρουσίασε πρόσφατα ο Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Κώστας Καδής. Ένα πρόγραμμα που φαίνεται να αποδίδει εκεί όπου εφαρμόζεται, όμως δεν φαίνεται να περνά σε νόμο σύντομα, εφόσον, όπως δήλωσε ο Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος, Γιώργος Λουκαΐδης, ο χρόνος που απομένει πριν από την αυτοδιάλυση της Βουλής είναι λιγοστός. Έτσι το νομοσχέδιο για καθολική εφαρμογή του σχετικού προγράμματος διαχείρισης των οικιακών αποβλήτων «Πληρώνω Όσο Πετώ» (Pay As You Throw») μεταφέρεται στις αποφάσεις της νέας Βουλής.

Του χρόνου παγκυπρίως

Στόχος είναι, μέσα στο επόμενο έτος να εφαρμοστεί το πρόγραμμα αυτό σε παγκύπρια βάση. Απώτερος σκοπός είναι η μείωση των αποβλήτων και η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία. Πρόκειται για το Πρόγραμμα συνολικού προϋπολογισμού 25 εκατ. ευρώ, το οποίο εγκαθιδρύει το σύστημα διαλογής στην πηγή και χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων και οργανικών/ βιολογικών αποβλήτων και προβλέπει την εφαρμογή συστήματος «Πληρώνω Όσο Πετώ» (ΠΟΠ) με προπληρωμένη σακούλα. Στόχος είναι η μείωση της ταφής των βιοαποικοδομήσιμων υλικών, η αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης υλικών και η πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων.

Ο κ. Καδής, σε δηλώσεις του μετά την παρουσίαση του προγράμματος, ανέφερε ότι μέσω της νέας φιλόδοξης πορείας εγκαταλείπεται το γραμμικό μοντέλο ανάπτυξης, κατά το οποίο τα προϊόντα παράγονται, καταναλώνονται και απορρίπτονται. Η επαναχρησιμοποίηση, η επισκευή και η ανακύκλωση είναι διαδικασίες που πρέπει να υιοθετηθούν ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της κυκλικής οικονομίας. Όσον αφορά το έργο «Πληρώνω Όσο Πετώ», ο κ. Καδής ανέφερε πως η περίοδος εφαρμογής του θα είναι το 2021-2027 σε παγκύπρια βάση, ενώ δικαιούχοι θα είναι οι Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή Ομάδες ΑΤΑ με πληθυσμό ίσο ή μεγαλύτερο των 2.000 κατοίκων.

Η ποσότητα των αποβλήτων μας αλλάζει την πορεία

Τα στοιχεία που αφορούν στην επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση αστικών αποβλήτων, όπως επίσης και στην ποσότητα δημοτικών αποβλήτων που καταλήγουν στους χώρους υγειονομικής ταφής, αποδεικνύουν την ανάγκη αλλαγής πορείας. «Αλλάζουμε πορεία και διαμορφώνουμε ένα νέο πλαίσιο διαχείρισης των αποβλήτων στην Κύπρο, που υιοθετεί πλήρως τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Θέτουμε ως στόχο την εφαρμογή της δίκαιης και περιβαλλοντικά ωφέλιμης αρχής ‘‘Ο ρυπαίνων πληρώνει’’, τη χωριστή συλλογή των δημοτικών αποβλήτων, την αύξηση της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης και τη στήριξη των τοπικών Αρχών», σημείωσε ο κ. Καδής.

Ο Υπουργός εξήγησε πως μέσα από την αύξηση των επιδόσεών μας στην επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση, το ποσοστό των αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής θα πρέπει να μειωθεί από 65% που ήταν το 2019, σε 10% το 2035. Στο πλαίσιο αυτό ο κ. Καδής τόνισε τον σημαντικό ρόλο που καλούνται να διαδραματίσουν οι Τοπικές Αρχές για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί και για να εγκαθιδρύσουν συστήματα διαλογής στην πηγή για διάφορες κατηγορίες δημοτικών αποβλήτων.

Οι κάτοικοι Αγλαντζιάς ήδη πληρώνουν όσα πετούν

Ο Δήμος Αγλαντζιάς εφάρμοσε ήδη πιλοτικά το πρόγραμμα αυτό, με τη συμμετοχή των πολιτών να αγγίζει το 99,3%. Παράλληλα παρατηρήθηκε μια σημαντική μείωση των σκυβάλων που μεταφέρονταν στο ΧΥΤΥ Κόσιης, της τάξεως του 39%. Ο κ. Καδής, τονίζοντας την αναγκαιότητα εφαρμογής του προγράμματος αυτού, προχώρησε σε εκτενή αναφορά του παραδείγματος της Αγλαντζιάς. ««Πλέον ο μέσος δημότης του Δήμου Αγλαντζιάς παράγει 251 κιλά ετησίως σε σύγκριση με έναν μέσο Κύπριο πολίτη, ο οποίος παράγει 570 κιλά ετησίως (56% λιγότερα), ενώ η ανακύκλωση στον Δήμο αυξήθηκε κατά 27%», όπως ανέφερε. Παράλληλα ανακοίνωσε τη δημιουργία θεσμικού οργάνου που θα καθοδηγεί και θα στηρίζει τεχνικά και οικονομικά την υλοποίηση της πολιτικής διαχείρισης των αποβλήτων στο πλαίσιο πάντα της κυκλικής οικονομίας.

Το Πρόγραμμα Εγκαθίδρυσης Συστήματος Διαλογής στην Πηγή και Χωριστής Συλλογής Ανακυκλώσιμων και Οργανικών / Βιολογικών Αποβλήτων και Εφαρμογής Συστήματος «Πληρώνω Όσο Πετώ» με προπληρωμένη σακούλα, αφορά στην οικονομική στήριξη των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίες έχουν πληθυσμό άνω των 2.000 κατοίκων. Το Τμήμα Περιβάλλοντος σε ανακοίνωσή του ανέφερε ότι η υποβολή αιτήσεων από τους δικαιούχους, οι οποίοι είναι οι μεμονωμένοι Δήμοι ή Ομάδες συνεργαζόμενων ΑΤΑ, θα αρχίσει εντός του τρέχοντος μηνός.

Απέραντος σκουπιδότοπος η Κύπρος

Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Γιώργο Λουκαΐδη, οι καθυστερήσεις και η μη εφαρμογή των αρχικών σχεδιασμών για τη διαχείριση των αποβλήτων μετέτρεψαν την Κύπρο σε έναν απέραντο σκουπιδότοπο. Σε γραπτή του δήλωση ο κ. Λουκαΐδης ανέφερε ότι στη Λευκωσία λειτουργεί μόνο ένα πράσινο σημείο, το οποίο καλείται να εξυπηρετήσει τις ανάγκες 250.000 πολιτών, στην ελεύθερη επαρχία Αμμοχώστου δεν υπάρχει πράσινο σημείο, ενώ οι ορεινές κοινότητες είναι στην ουσία εντελώς αποκλεισμένες από πράσινα σημεία. Μόνο 23 πράσινα σημεία, αντί των 68 που προέβλεπε ο αρχικός σχεδιασμός, λειτουργούν, τα περισσότερα από τα οποία δεν βρίσκονται κοντά στα αστικά κέντρα, με αποτέλεσμα να μην είναι προσβάσιμα από τους πολίτες.

Άλλα δεκατέσσερα «πράσινα σημεία» ανακοίνωσε ο κ. Καδής, θα λειτουργήσουν στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Τα πέντε από αυτά θα είναι στην Επαρχία Πάφου και μια κινητή μονάδα. Στόχος του Υπουργείου, όπως ανέφερε ο ίδιος σε δηλώσεις του στο πλαίσιο περιοδείας του στην Επαρχία Πάφου, είναι να δημιουργηθούν πέραν των δεκατεσσάρων και άλλα μικρότερα στην ύπαιθρο. «Χρειάζεται αποκέντρωση και να πάμε κοντά στον πολίτη», όπως σημείωσε, τονίζοντας την ανάγκη για ευκολότερη πρόσβαση και αποτελεσματικότερη συλλογή και διαλογή. Με αυτόν τον τρόπο θα μειωθεί και η παράνομη απόρριψη σε διάφορα σημεία.

Πώς λειτουργεί στην Ευρώπη το «ΠΟΠ»

Το πρόγραμμα εφαρμόζεται ευρέως στις χώρες της Ευρώπης, με τους πολίτες να μην πληρώνουν δημοτικά τέλη, αλλά να ακολουθούν τη διαδικασία «ΠΟΠ». Κάθε σπίτι, είτε μονοκατοικία είτε πολυκατοικία, έχει τρεις κάδους αποκλειστικής χρήσης, που τους ενοικιάζει απευθείας από τον Δήμο και το κόστος προσαρμόζεται ανάλογα με το μέγεθος και τη συχνότητα αποκομιδής που θα επιλέξει η κάθε κατοικία.

Το σύστημα αυτό περιλαμβάνει έναν γκρι κάδο για τα κοινά απορρίμματα, έναν μπλε για το χαρτί και έναν καφέ για τα υπολείμματα τροφών και τα πράσινα. Ο γκρι κάδος είναι για υλικά που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν, όπως είναι οι πάνες, τα λερωμένα χαρτιά, μαγειρεμένα φαγητά κ.λπ. Συνήθως τα απόβλητα αυτά οδηγούνται για καύση. Ένας τέτοιος κάδος 120λ με αποκομιδή κάθε 15 ημέρες, κοστίζει στην κάθε κατοικία 140 ευρώ ετησίως. Ο μπλε είναι αποκλειστικά για χαρτί και στοιχίζει 15 ευρώ τον χρόνο. Ο καφέ είναι για υπολείμματα τροφίμων και τα πράσινα είναι για απόβλητα κήπου. Τα απόβλητα αυτά οδηγούνται για κομποστοποίηση ή αναερόβια ζύμωση. Στοιχίζουν περίπου 90 ευρώ ετησίως. Όσο για τις μεταλλικές, γυάλινες και πλαστικές συσκευασίες δεν υπάρχουν αποκλειστικοί οικιακοί κάδοι, αλλά αντιθέτως χρησιμοποιούνται σε ειδικά σημεία στις γειτονιές, χωρίς φυσικά κόστος αποκομιδής για τους πολίτες.