Χρηματοδότηση των επιχειρήσεων και της οικονομίας

Η διασφάλιση της χρηματοδότησης των αναγκών μιας επιχείρησης αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες επιβίωσης και ανάπτυξής της. Μια επιχείρηση, ως ζωντανός οργανισμός, πρέπει να έχει τη δυνατότητα να προσαρμόζεται στο επιχειρησιακό και οικονομικό περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί.

Για τις επιχειρήσεις, όπως και για οποιονδήποτε οργανισμό, ακόμα και για τα νοικοκυριά, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει ένας σωστός σχεδιασμός/προϋπολογισμός, ώστε τα εισοδήματα να καλύπτουν τις δαπάνες και τις ανάγκες χρηματοδότησης.

Υπάρχουν τα σταθερά/ανελαστικά έξοδα, τα οποία είναι σημαντικό να είναι όσο το δυνατόν μικρότερα. Φυσικά, αυτό εξαρτάται από το είδος της επιχείρησης και τα μεταβαλλόμενα έξοδα, τα οποία αυξομειώνονται ανάλογα με τον τζίρο. Γίνεται αντιληπτό ότι η χρήση τεχνολογικά αναβαθμισμένων μεθόδων από τη μια, απαιτεί σημαντική επένδυση σε εξοπλισμό και ανθρώπινο δυναμικό. Από την άλλη, δίνει τη δυνατότητα λειτουργίας της επιχείρησης με πιο αποδοτικό τρόπο, αυξάνοντας το περιθώριο κέρδους.

Οπότε το ερώτημα το οποίο γεννάται είναι αν οι επιχειρήσεις έχουν προχωρήσει σε τέτοιους σχεδιασμούς, αν τους έχουν προσαρμόσει στα νέα δεδομένα με την πανδημία, και ειδικά αν υπήρξε ανάλυση ευαισθησίας για την κατάσταση μετά την άρση των μέτρων στήριξης και αν εφαρμόζονται αποδοτικές μέθοδοι παραγωγής και διαχείρισης.

Ο δανεισμός

Η χρηματοδότηση των αναγκών των επιχειρήσεων μπορεί να επιτευχθεί από τα οργανικά κέρδη (τα οποία θα πρέπει να μετατρέπονται και σε ταμειακές εισροές, διότι πωλήσεις με μεγάλη περίοδο πίστωσης ή ανείσπρακτων χρεωστών δεν είναι καθόλου υγιές φαινόμενο), τα οποία έχουν συσσωρευτεί τις καλές χρονιές και δεν έχουν ξοδευτεί σε αχρείαστες δαπάνες, ή μέσα από δανεισμό (τραπεζικό ή με την έκδοση ομολόγων και προσέλκυση επενδυτών - φυσικά αυτό οδηγεί στην απώλεια ελέγχου από τους υφιστάμενους μετόχους).

Ο δανεισμός αποτελεί σημαντικό μέρος της χρηματοδότησης επενδύσεων και μέρος του κεφαλαίου κίνησης των επιχειρήσεων. Η μόχλευση, στο πλαίσιο ενός λογικού χρηματοδοτικού σχεδίου, είναι ένα απόλυτα υγιές φαινόμενο, το οποίο μεγιστοποιεί τα κέρδη μιας επένδυσης. Για παράδειγμα, χρησιμοποιείται δανεισμός με χαμηλό κόστος, ειδικά αυτήν την περίοδο που τα επιτόκια είναι πολύ χαμηλά, για να γίνουν επενδύσεις που, αν είναι επιτυχημένες, θα έχουν μεγαλύτερη απόδοση.

Η μόχλευση σταματά να είναι «υγιές» χρηματοδοτικό εργαλείο τη στιγμή που γίνεται με υπερβολικό τρόπο, χωρίς να διασφαλίζεται η δυνατότητα αποπληρωμής και φυσικά όταν ο δανεισμός διοχετεύεται σε αμφιβόλου ποιότητας επενδύσεις, χωρίς καμιάν αξιολόγηση του ρίσκου που αναλαμβάνεται.

Τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης αποτέλεσαν, τουλάχιστον στην αρχή της προηγούμενης κρίσης, έκτακτα μέτρα νομισματικής πολιτικής ενίσχυσης της ανάπτυξης, με βασικό στόχο την αποκατάσταση του πληθωρισμού. Στην πορεία παρατηρήσαμε ότι τα μέτρα αυτά παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, εφόσον η ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας παρουσιαζόταν αδύναμη, ενώ με το ξέσπασμα της πανδημίας έχουν ενισχυθεί σημαντικά.

Η επιπλέον ρευστότητα που δημιουργήθηκε στα τραπεζικά ιδρύματα δεν μπόρεσε να διοχετευτεί αποτελεσματικά στην αγορά. Υπήρχαν αξιόλογα έργα, τα οποία θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν, αλλά αυτό δεν έγινε, είτε επειδή δεν είχε εξευρεθεί το απαραίτητο ποσοστό ιδίων κεφαλαίων που προνοούν οι κανόνες της Κεντρικής Τράπεζας είτε επειδή η εταιρεία/ο όμιλος στον οποίο ανήκε το έργο ήταν υπερχρεωμένη/ος και δεν μπορούσε να αντλήσει επιπλέον δανειοδότηση.

Η παραχώρηση των κρατικών εγγυήσεων

Η παραχώρηση των κρατικών εγγυήσεων (αφορά την παραχώρηση δανείων σε επιχειρήσεις που δεν ήταν προβληματικές κατά την 31η Δεκεμβρίου 2019 και σήμερα αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω της πανδημίας) θα δώσει τη δυνατότητα στα τραπεζικά ιδρύματα να προχωρήσουν σε χρηματοδοτήσεις αφού αξιολογήσουν πρώτα τον δανειολήπτη, ενώ ενδεχόμενη μη σωστή χρησιμοποίηση του συγκεκριμένου εργαλείου ενδεχομένως να επιβαρύνει σημαντικά τα δημόσια οικονομικά στο μέλλον.

Σημειώνεται ότι οι επιχειρήσεις θα έχουν υποχρέωση όπως υποθηκεύουν ως εξασφάλιση του δανείου οποιαδήποτε άλλη μη υποθηκευμένη ακίνητη ιδιοκτησία ή άλλα περιουσιακά στοιχεία διαθέτουν (δίνεται η δυνατότητα για συγκεκριμένες εξαιρέσεις), ενώ οι προσωπικές εγγυήσεις δεν θα θεωρούνται αποδεκτές ως εξασφάλιση για τους σκοπούς χορήγησης δανείων. Φυσικά θα πρέπει να αναμένουμε τις αποφάσεις της Βουλής σε σχέση με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το σχέδιο επιδότησης επιτοκίου για αγορά κατοικίας παρουσιάζει επιτυχία, με πολλούς συμπολίτες μας να προχωρούν σε αγορά κατοικίας, κάτι που καταγράφεται στα στατιστικά στοιχεία του Τμήματος Κτηματολογίου. Αυτό ενισχύεται και από το γεγονός ότι πλέον τα επιτόκια κατάθεσης είναι μηδενικά ή και αρνητικά, οπότε οι καταθέτες προτιμούν να τα χρησιμοποιήσουν ως ιδία συνεισφορά στη σύναψη δανείου για αγορά κατοικίας.

Εναλλακτικές μέθοδοι

Στην Κύπρο το μεγαλύτερο ποσοστό χρηματοδότησης προέρχεται από τον τραπεζικό δανεισμό. Τα τελευταία χρόνια άρχισαν να αναπτύσσονται εναλλακτικές μέθοδοι χρηματοδότησης επενδύσεων και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, όπως τα επενδυτικά ταμεία.

Τα επενδυτικά ταμεία ή οι οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων αποτελούν σημαντικό μέρος της παγκόσμιας αγοράς χρηματοοικονομικών μέσων. Προσελκύουν μεγάλο όγκο επενδύσεων, διότι διαθέτουν συγκεκριμένα πλεονεκτήματα, όπως η διασπορά του κινδύνου και η δυνατότητα επένδυσης σε έργα ή χρηματοοικονομικά μέσα που ο επενδυτής από μόνος του (δηλαδή χωρίς τη συμμετοχή του σε οργανισμό συλλογικών επενδύσεων) δεν θα είχε πρόσβαση.

Το πλεονέκτημα αυτών των εναλλακτικών μεθόδων είναι ότι τα ποσά που επενδύονται έχουν τη μορφή των ιδίων κεφαλαίων και όχι του δανεισμού, διατηρώντας με αυτόν τον τρόπο τα ποσοστά μόχλευσης των επιχειρήσεων και το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους σε χαμηλά επίπεδα.

Παράγοντες διατήρησης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος

Την τελευταία δεκαπενταετία ο επιχειρηματικός χάρτης αναδιαρθρώθηκε σημαντικά. Πολλά τα παραδείγματα εταιρειών που δανείστηκαν ποσά τα οποία δύσκολα θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν. Πτωχεύσεις, εξαγορές, συγχωνεύσεις, διορισμοί διαχειριστών με βάση ομόλογα κυμαινόμενης επιβάρυνσης συνέθεσαν το όλο σκηνικό. Πολλοί είναι οι αναλυτές που προβλέπουν ότι η πανδημία θα αναδιαμορφώσει το επιχειρηματικό και οικονομικό περιβάλλον.

Επιχειρήσεις που δεν θα καταφέρουν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα ή θα παραμείνουν σε διαδικασίες μιας άλλης εποχής, θα είναι οι πρώτες οι οποίες θα αντιμετωπίσουν προβλήματα βιωσιμότητας. Φυσικά, σημαντικός παράγοντας είναι και τα αντανακλαστικά που θα παρουσιάσει η κυπριακή οικονομία, με τη σταδιακή άρση των μέτρων στήριξης και τη σταδιακή επαναφορά των δημοσιονομικών δεικτών εντός των στόχων του δημοσιονομικού συμφώνου.

Η διασφάλιση της χρηματοδότησης μιας επιχείρησης είναι απαραίτητο στοιχείο για την επιβίωσή της. Η στήριξη μέσω δανεισμού στις εποχές που υπάρχουν ελλείμματα λόγω κρίσης είναι θεμιτή για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, αλλά η επιχείρηση πρέπει από μόνη της να αναδιοργανωθεί μέσα στο οικονομικό περιβάλλον όπου δραστηριοποιείται και να διασφαλίσει την επιβίωσή της.

Σημαντικός παράγοντας διατήρησης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος είναι η απλούστευση των διαδικασιών και η αποδοτική λειτουργία της κρατικής μηχανής, προς διευκόλυνση όχι μόνο της επιχειρηματικής δραστηριότητας αλλά και της κοινωνίας. Υπήρξαν κάποια βήματα αλλά υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν, όπως η εφαρμογή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, η διευκόλυνση των διαδικασιών μέσα από νομοθετικές ρυθμίσεις και η αλλαγή κουλτούρας.