«Ή στραβός είν’ ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε»

Αρκετές οικονομίες έχουν μπει σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, ενώ την περασμένη εβδομάδα υπήρξε η πρώτη επίσημη υποβολή σχεδίου αποκατάστασης και ανθεκτικότητας από κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Πορτογαλία.

Περισσότερες από τις οικονομίες που παρουσιάζουν θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης έχουν εκπονήσει ένα τεκμηριωμένο και σωστά δομημένο σχέδιο ανασύνταξης των παραγωγικών τους δυνάμεων, το οποίο εφαρμόζουν σταδιακά σε συνδυασμό με τη διαχείριση της επιδημιολογικής κατάστασης.

Σίγουρα η εξάπλωση του ιού έχει επηρεάσει την οικονομική δραστηριότητα, με τις χώρες που τη διαχειρίστηκαν καλύτερα να κερδίσουν συγκριτικά πλεονεκτήματα, ενώ η δυνατότητα απόκτησης εμβολίων, εγκεκριμένων ή μη από την Ευρωπαϊκή Ένωση, δημιουργεί ανισορροπίες και χώρες / περιοχές δύο ταχυτήτων.

Είναι πολλοί οι παράγοντες που επηρεάζουν την έκταση του αντικτύπου, όπως η ανθεκτικότητα των δημόσιων οικονομικών και τα πλεονάσματα που είχαν οι χώρες τα προηγούμενα χρόνια, η δομή της κάθε οικονομίας και αντίστοιχα τα «αντισώματα» που είχε αναπτύξει σε υφεσιογενείς πιέσεις, το κατά πόσον μια οικονομία είναι εξωγενής ή έχει τη δική της εσωτερική αγορά, καθώς και η συμβολή των τομέων που προσφέρουν περισσότερο στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) κάθε χώρας.

Για παράδειγμα, είναι πολύ διαφορετική η ανάλυση για μια οικονομία όπως αυτή της Κίνας, η οποία ανακάμπτει με ισχυρούς θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης με την τεράστια εσωτερική καταναλωτική δύναμη, για μια οικονομία κυρίως εξωγενή που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε εξωτερικές επενδύσεις, στις υπηρεσίες και τον τουρισμό όπως η Κύπρος και για μια άλλη οικονομία με ισχυρή βιομηχανία, όπως η Γερμανία.

Η κυπριακή οικονομία

Η Κύπρος, ακολουθώντας πρακτικές που εφαρμόστηκαν μέσα από τα ευρωπαϊκά συλλογικά όργανα αλλά και από σχεδόν όλες τις χώρες παγκοσμίως, πέρα από τη μεγάλη δαπάνη που αφορά τον τομέα της υγείας, επιδότησε την απασχόληση και τις επιχειρήσεις, σε μια προσπάθεια διατήρησης των παραγωγικών μονάδων της χώρας. Αναπόφευκτα, η Στατιστική Υπηρεσία ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα, για το έτος 2020, δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξης των €1.193,1 εκατ. ή 5,7% του ΑΕΠ και δημοσιονομικό χρέος ύψους €24.828 εκατ. ή 118% του ΑΕΠ.

To ζητούμενο αυτήν τη στιγμή είναι αν η διαχείριση που γίνεται, διότι βραχυπροθέσμα απαιτείται να διαχειριστούμε την οικονομική κατάσταση όπως διαμορφώνεται, και το σχέδιο ανάκαμψης που συγκροτήθηκε ή θα συγκροτηθεί, μπορούν να επαναφέρουν την οικονομία σε βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης.

Δεν αναφέρομαι στο υγειονομικό κομμάτι και τη διαχείρισή του, διότι ο καθένας πρέπει να ασχολείται με τον τομέα του, αλλά στο δημοσιονομικό κομμάτι, τις επιχειρήσεις, τους επενδυτές και την καθημερινότητα των πολιτών.

Φυσικά είναι ξεκάθαρο ότι τα δύο είναι αλληλένδετα, με τελευταίο παράδειγμα τις ενδεχόμενες αποφάσεις για τη διακοπή των πτήσεων από τη Ρωσία που θα πλήξουν την τουριστική βιομηχανία, η οποία είχε δει μιαν ακτίδα φωτός.

Πολλά τα ερωτήματα

Τα ερωτήματα που γεννιούνται πολλά. Η Κυβέρνηση έχει όντως συγκεκριμένο σχεδιασμό ή δρα πυροσβεστικά όπου μπορεί; Η Βουλή διαδραμάτισε τον ρόλο που έπρεπε να είχε διαδραματίσει (αναφέρομαι στον αόριστο διότι έχει αυτοδιαλυθεί) ως ένα σοβαρό θεσμικό όργανο διαμόρφωσης πολιτικής; Τα πολιτικά κόμματα έδωσαν ένα ξεκάθαρο πρόγραμμα στους πολίτες με βάση το οποίο μπορεί κάποιος να ψηφίσει στις επερχόμενες εκλογές; Ο κόσμος βλέπει φως στην άκρη του τούνελ ή έχει απογοητευτεί; Πώς θα αντιδράσει η οικονομία όταν τα μέτρα στήριξης θα αποσυρθούν και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ζητήσει σταδιακή επαναφορά των δημοσιονομικών δεικτών στα επίπεδα που προβλέπει το Δημοσιονομικό Σύμφωνο;

Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν την απογοήτευση των πολιτών, πέρα από το ότι ο «γιαλός στράβωσε» λόγω του οικονομικών συνεπειών της εξάπλωσης του ιού τόσο στην Κύπρο αλλά και στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον, με τις αποφάσεις και τις ενέργειες που γίνονται στο εσωτερικό μέτωπο διαφαίνεται ότι «στραβά αρμενίζουμε».

Με μια «λαβωμένη» εικόνα στο εξωτερικό, που συντηρείται από τις εσωτερικές αντιπαραθέσεις και ανακοινώσεις, είναι δύσκολο η χώρα να αποτελέσει πόλο έλξης για επενδυτές και επιχειρηματίες. Υπάρχει κάποια κινητικότητα, όμως αποτελεί άμεση αναγκαιότητα η αποκατάσταση του ονόματος της Κύπρου.

Το πλάνο των μεταρρυθμίσεων που θα κατατεθεί στην Ευρώπη αποτελεί πρώτης τάξεως ευκαιρία για αλλαγή του επιχειρηματικού μοντέλου, στο οποίο όλοι μας αναφερόμαστε, όμως πόσοι είναι αισιόδοξοι ότι στο τέλος θα έχουμε ένα συμφωνημένο πλαίσιο, που θα περάσει από τη Βουλή;

Σε έναν ιδεατό κόσμο σοβαρά ζητήματα θα έπρεπε να λύνονται μέσα από τον διάλογο κυβέρνησης, πολιτικών δυνάμεων και θεσμών. Για παράδειγμα, την περασμένη εβδομάδα για το θέμα των εκποιήσεων Κεντρική Τράπεζα και Υπουργείο Οικονομικών απέστελλαν επιστολές στο Κοινοβούλιο για τις τρομακτικές συνέπειες από τις αλλαγές στα νομοσχέδια χωρίς να μπουν στον κόπο να καλέσουν έκτακτες συναντήσεις, την ίδια στιγμή που στο Κοινοβούλιο χωρίς καμιάν ανάλυση των συνεπειών (αλλάζει η παραμετροποίηση στα μοντέλα υπολογισμού των επισφαλειών) ψηφίζονταν αλλαγές στις νομοθεσίες και βλέπουμε τι θα γίνει, σε ένα ράλι συναγωνισμού ποιος θα προτείνει τι αρέσει ή νομίζουν ότι αρέσει στον κόσμο.

Σε μια προεκλογική περίοδο ενδεχομένως αυτά να είναι αναμενόμενα, όμως εκλογές έχουμε κάθε ένα με δύο χρόνια. Ποια τα μηνύματα που δίνονται όταν, για παράδειγμα, ένα νομοσχέδιο συζητείται στο Κοινοβούλιο, μια μέρα πριν από την Ολομέλεια αποσύρεται και μετά επαναφέρεται ως πρόταση νόμου;

Επαναλαμβάνω, ότι ενδεχομένως αυτά οφείλονται στο γεγονός ότι βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο και θα υπάρχει καλύτερος προγραμματισμός την επομένη των εκλογών, με τη σύνθεσή της να αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Θα ήταν καλό όμως να τεθούν ενώπιον των πολιτών συγκεκριμένες προτάσεις, εφαρμόσιμες και κοστολογημένες.

Είναι σημαντικό να καταγραφούν άμεσα οι τομείς οι οποίοι θέλουμε ως χώρα να αναπτύξουμε, να συσταθούν ομάδες με τεχνοκράτες από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, και χρονοδιαγράμματα ώστε να παραδώσουν έναν ολοκληρωμένο και πρακτικά εφαρμόσιμο σχεδιασμό για την ανάπτυξή τους. Και, φυσικά, μετά θα πρέπει να υπάρξει σχολαστική παρακολούθηση της εφαρμογής του πλάνου που θα συμφωνηθεί από τις συγκεκριμένες ομάδες.

Υπάρχει όμως ακόμη η δυνατότητα θεσμικών αλλαγών μέσα από τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εφόσον για την εκταμίευση κεφαλαίων θα πρέπει να ελέγχονται οι μεταρρυθμίσεις που ολοκληρώνονται. Κρίνεται, επιπλέον, αναγκαίο να υπάρξουν αποφάσεις και κινήσεις που θα δώσουν ώθηση στην οικονομία βραχυπρόθεσμα, ώστε με την αντιμετώπιση του προβλήματος του ιού να υπάρξει ισχυρή ανάπτυξη, αλλιώς θα οδηγηθούμε σε μια οριζόντια πορεία φθοράς.

Κίνητρα συμβατά με το Ευρωπαϊκό και Διεθνές δίκαιο, με πλήρη διαφάνεια, ξεκάθαρες νομοθεσίες, λογοδοσία και έλεγχο. Άλλωστε τα λάθη του παρελθόντος πρέπει να μας κάνουν πιο σοφούς.

Η δημιουργία μιας ευέλικτης και αποδοτικής κρατικής μηχανής ενισχύει το επιχειρηματικό περιβάλλον και την ποιότητα των υπηρεσιών, που προσφέρονται προς τους πολίτες. Με τη νέα Βουλή θα πρέπει να προωθηθούν τάχιστα τα νομοσχέδια που αφορούν στη μεταρρύθμιση του κρατικού μηχανισμού και την υιοθέτηση απλών και σύντομων διαδικασιών, με την ενίσχυση ταυτόχρονα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

Η Κύπρος ιστορικά βρίσκει τον τρόπο να επανέλθει οικονομικά, κάποιοι λένε εκμεταλλευόμενη συγκυρίες. Όμως, υπάρχουν ακόμα οι άνθρωποί της που μεθοδικά εργάζονται ώρες ακατάπαυστα, συγκεντρωμένοι και με μεθοδικότητα, «που όταν σφίγγουν το χέρι, ο ήλιος είναι βέβαιος για τον κόσμο, που όταν χαμογελάνε, ένα μικρό χελιδόνι φεύγει μες απ’ τ’ άγρια γένια τους» και αυτό είναι το μεγαλύτερο περιουσιακό στοιχείο του τόπου.