Η αρχή της κυρίαρχης ισότητας και «η Άτυπη Συνάντηση 5+1 για την Κύπρο»

Παλαιότερα, ισχυρά κράτη είχαν την απεριόριστη ικανότητα να κάνουν ό,τι ήθελαν σε σχέση με αδύναμα κράτη. Για παράδειγμα, στη Διάσκεψη στο Μόναχο τον Σεπτέμβριο του 1938, τέσσερα ισχυρά κράτη – η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) – ολοκλήρωσαν το Σύμφωνο του Μονάχου που κατέληξε στη διχοτόμηση της αδύναμης Τσεχοσλοβακίας. Σύμφωνα με τις νεο-αποικιακές απαιτήσεις της Γερμανίας, η Τσεχοσλοβακία αποκλείστηκε από τη Διάσκεψη.

Τον Μάρτιο του 1939, αυτό που ακολούθησε ήταν η γερμανική κατοχή όλης της Τσεχοσλοβακίας, σε αντίθεση με το Σύμφωνο του Μονάχου. Τότε, επειδή η Γαλλία και το ΗΒ ακόμη ακολουθούσαν μια κοινή πολιτική υπέρ του κατευνασμού της Γερμανίας, αυτός ο αδίστακτος εισβολέας δεν πλήρωσε κανένα άμεσο στρατιωτικό, πολιτικό ή διπλωματικό κόστος.

Τελικά, μετά τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία τον Σεπτέμβριο του 1939, ο κατευνασμός της Γερμανίας έπαψε και ξεκίνησε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ως αποτέλεσμα, εκατομμύρια άνθρωποι δολοφονήθηκαν ή αλλιώς σκοτώθηκαν έως ότου η Γερμανία παραδόθηκε τον Μάιο του 1945, πριν από 76 χρόνια.

Τόσες δεκαετίες αργότερα, η ανθρωπότητα εξακολουθεί να οφείλει τόσα πολλά στα αείμνηστα μέλη των ενόπλων δυνάμεων του ΗΒ, της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, των ΗΠΑ, της Σοβιετικής Ένωσης και των άλλων Συμμάχων, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, που πολέμησαν κατά της ναζιστικής Γερμανίας και των συμμάχων της. Αιωνία τους η μνήμη.

Η αρχή της κυρίαρχης ισότητας

Στις 26 Ιουνίου 1945, στον απόηχο της ήττας της Γερμανίας, υιοθετήθηκε ο Χάρτης του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών (OHE). Σχεδιάστηκε με τρόπους που οδήγησαν το διεθνές δίκαιο να τερματίσει την απεριόριστη υπεροχή των δυνατών κρατών εις βάρος των αδύναμων κρατών. Πώς;

Αναγνωρίζοντας σιωπηρά τη θυματοποίηση της Τσεχοσλοβακίας, της Πολωνίας και των άλλων θυμάτων της επιθετικότητας, ο Πρόλογος του Χάρτη του ΟΗΕ προβλέπει ότι «ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΛΑΟΙ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ» θα «σώσουμε τις ερχόμενες γενεές από τη μάστιγα του πολέμου, που δύο φορές στα χρόνια μας έφερε στην ανθρωπότητα ανείπωτη θλίψη» και θα «διακηρύξουμε και πάλι την πίστη μας… στα ίσα δικαιώματα ανδρών και γυναικών και μεγάλων και μικρών εθνών». Με την ίδια λογική, το Άρθρο 2.1 του Χάρτη του ΟΗΕ επιβεβαιώνει ότι «ο Οργανισμός βασίζεται στην αρχή της κυρίαρχης ισότητας όλων των Μελών του».

Άρα, κάθε Μέλος του ΟΗΕ, χωρίς εξαίρεση, πρέπει να επωφεληθεί από την αρχή της κυρίαρχης ισότητας όλων των Μελών. Παράλληλα, τόσο κάθε Μέλος του ΟΗΕ όσο και ο ίδιος ο ΟΗΕ πρέπει να σέβονται αυτήν τη βασική αρχή. Ωστόσο, όπως έγινε όταν πραγματοποιήθηκε η «Διάσκεψη για την Κύπρο» στην Ελβετία το 2017, η αρχή της κυρίαρχης ισότητας όλων των Μελών του ΟΗΕ προφανώς παραβιάστηκε και στη Γενεύη, από τις 27 ως τις 29 Απρίλιου 2021, κατά τη διάρκεια μιας κοροϊδίας που ονομάστηκε από τον ΟΗΕ ως «η Άτυπη Συνάντηση 5+1 για την Κύπρο» («the Informal 5+1 meeting on Cyprus»).

«5+1»

Τι σημαίνει η περίεργη μορφή «5+1»; Η απάντηση βρίσκεται, εν μέρει, σε προηγούμενό μου άρθρο υπό τον τίτλο «Τι πραγματικά σημαίνει ο ‘‘σχεδιασμός’’ της ‘‘Πενταμερούς’’ ;» (στο https://simerini.sigmalive.com/article/2020/12/27/ti-pragmatika-semainei-o-skhediasmos-tes-pentamerous/) και, εν μέρει, σε διάφορες πρόσφατες δηλώσεις της βρετανικής κυβέρνησης.

Για παράδειγμα, σε δήλωση της 27ης Απριλίου 2021, η βρετανική κυβέρνηση εξήγησε ότι τα «5» στη μορφή «5+1» αποτελούνται από τους δύο «ηγέτες» των «Ελληνοκυπρίων» και των «Τουρκοκυπρίων» αντίστοιχα και από «τους Υπουργούς Εξωτερικών των τριών εγγυητριών δυνάμεων (ΗΒ, Ελλάδα και Τουρκία)». Η ίδια δήλωση διευκρίνισε ότι το «5+1» ισοδυναμεί με «5+ΟΗΕ» και ότι το ΗΒ προβλέπει «τη δυνατότητα μιας επανενωμένης Κύπρου» («the potential of a reunited Cyprus»). (Δείτε: www.gov.uk/government/news/uk-foreign-secretary-travels-to-geneva-for-key-cyprus-talks)

Παρατήρησα ότι, σε αυτήν τη δήλωσή της, η βρετανική κυβέρνηση δεν αναφέρθηκε ρητά στη έννοια των «δύο κοινοτήτων». Αυτή η διαχωριστική έννοια ενσωματώθηκε από το ΗΒ στη νεο-Οθωμανική φρασεολογία του λεγομένου «κυπριακού προβλήματος» μέσω των βρετανικών Σχεδίων του Λόρδου Radcliffe του 1956 και του Πρωθυπουργού Macmillan του 1958. Αποφεύγοντας την έννοια των «δύο κοινοτήτων» στις 27 Απριλίου 2021, ίσως το ΗΒ ήθελε να διευκολύνει την έκκληση της Τουρκίας υπέρ της αναγνώρισης «δύο λαών» και υπέρ της νομιμοποίησης δύο σχετικών «κρατών» στη Νήσο Κύπρο. Ο σιωπηρός στόχος αυτής της έκκλησης είναι η νομιμοποίηση της παράνομης τουρκικής κατοχής, εθνοκάθαρσης και αποικισμός του βορρά της ΚΔ.

Προβλέποντας μια «επανενωμένη Κύπρο», η βρετανική κυβέρνηση ουσιαστικά οραματίστηκε τη διάλυση της ΚΔ και την τετραζωνική επαναδιαίρεση της Νήσου Κύπρου – (ι) με την εγκαθίδρυση δύο νέων «συνιστώντων κρατών» (όπως απαιτεί η κυβέρνηση της ΚΔ) ή μέσω της ύπαρξης δύο «ισότιμων κυρίαρχων κρατών» (όπως απαιτεί η κυβέρνηση της Τουρκίας) και (ιι) μέσω της διατήρησης των δύο υπολειμμάτων της βρετανικής Αποικίας του Στέμματος της Κύπρου, τα οποία ονομάζονται «Περιοχές Κυρίαρχων Βάσεων».

Τρεις πραγματικότητες

Παρά τo ατελέσφορο αποτέλεσμα της «Άτυπης Συνάντηση 5+1 για την Κύπρο», τουλάχιστον τρεις πραγματικότητες είναι σίγουρες, ειδικά εν όψει της δήλωσης του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ στο τέλος της «Συνάντησης» στις 29 Απριλίου 2021. (Δείτε: www.un.org/sg/en/content/sg/speeches/2021-04-29/opening-press-remarks-following-informal-51-meeting-cyprus).

Πρώτον, ο ΟΗΕ δεν ονόμασε την κοροϊδία στη Γενεύη ως «Informal 5+1 meeting on the Republic of Cyprus» («Άτυπη Συνάντηση 5+1 για τη Δημοκρατία της Κύπρου»). Αποφεύγοντας να ονομάσει την ΚΔ με το επίσημο όνομά της, ο ΟΗΕ παραμέλησε αυτό το κυρίαρχο κράτος μέλος του ΟΗΕ, σε αντίθεση με την αρχή της κυρίαρχης ισότητας όλων των Μελών του ΟΗΕ.

Δεύτερον, ενώ ο ΟΗΕ επέτρεψε στην Ελλάδα, στην Τουρκία και στο ΗΒ να εκπροσωπηθούν στη «Συνάντηση» ως κυρίαρχα κράτη, ο ΟΗΕ απέκλεισε την επίσημη εκπροσώπηση της ΚΔ ως ισότιμου κυρίαρχου κράτους. Ο ΟΗΕ προτίμησε να δώσει δύο καρέκλες σε δύο άντρες που ονόμασε «ηγέτες των τουρκοκυπριακών και ελληνοκυπριακών κοινοτήτων» («the leaders of the Turkish Cypriot and Greek Cypriot communities»).

Παράλληλα, ενώ ο ΟΗΕ αναφέρθηκε ρητά στους αρσενικούς Υπουργούς Εξωτερικών της Ελλάδας, της Τουρκίας και του ΗΒ, ο ΟΗΕ περιέγραψε τον εκλεγμένο Πρόεδρο της ΚΔ ως «H.E. MR. ANASTASIADES», δηλαδή «Ο ΕΞΟΧΟΤΑΤΟΣ ΚΥΡΙΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ».

Γι’ αυτούς τους λόγους, ο ΟΗΕ υπομόνευσε την ΚΔ, σε αντίθεση με την αρχή της κυρίαρχης ισότητας όλων των Μελών του ΟΗΕ.

Τρίτον, παρά το γεγονός ότι η «Άτυπη Συνάντηση 5+1» οργανώθηκε στη Γενεύη, ο ΟΗΕ απέφυγε να αναφέρει τις αμέτρητες παραβιάσεις των Τεσσάρων Συμβάσεων της Γενεύης του 1949, για τις οποίες προφανώς ευθύνεται η Τουρκία. Μάλιστα, χαρακτηρίζοντας την Τουρκία ως «εγγυήτρια δύναμη», αντί ως κατοχική δύναμη στον κατεχόμενο βορρά της ΚΔ, ο ΟΗΕ κατεύνασε αυτόν τον εισβολέα.

Ως εκ τούτου, ο ΟΗΕ απέφυγε να πει κάποιες σχετικές αλήθειες – ότι η Τουρκία, ως κατοχική δύναμη, έχει συνεχιζόμενες υποχρεώσεις προς την ΚΔ, προς τα θύματα της κατοχής και προς την ανθρωπότητα. Έτσι, ο ΟΗΕ ξεφτίλισε την ΚΔ, σε αντίθεση με την αρχή της κυρίαρχης ισότητας όλων των Μελών του ΟΗΕ.

Συμπεράσματα

Υπό τις αθέμητες συνθήκες που έχω αναλύσει, όλοι που συμμετείχαν στην «Άτυπη Συνάντηση 5+1 για την Κύπρο» ενήργησαν σε αντίθεση με τον Χάρτη του ΟΗΕ. Επιπλέον, προσέβαλαν τις θυσίες όλων εκείνων που σκοτώθηκαν στον πόλεμο κατά της Ναζιστικής Γερμανίας και υπέρ της κυρίαρχης ισότητας του κάθε νόμιμου, αναγνωρισμένου και ανεξάρτητου κράτους.

ΥΓ: Αυτή είναι μια σύνοψη της διάλεξής μου και των σχετικών σχολίων μου σε ένα διάλογο της Agora Dialogue της 4ης Μαΐου 2021 στο www.youtube.com/watch?v=7DjSmOOqJdk

* Επίκουρος Καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου UCLan Cyprus. Οι απόψεις του είναι προσωπικές