Αύξηση καταγγελιών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών

Οι αριθμοί ολοένα και αυξάνονται. Τα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων δεν είναι λίγα. Η πανδημία και ο εγκλεισμός φαίνεται να επιδείνωσαν την κατάσταση από τη μια πλευρά, ωστόσο η πρόσφατη ανάδυση τέτοιων περιστατικών στον χώρο του αθλητισμού και του θεάματος δημιούργησε νέες εκστρατείες, με συνθήματα όπως το «Σπάσε τη σιωπή», «Start to talk» και το «Me too», με αποτέλεσμα να ανοίξουν πολλά στόματα. Το αξιοσημείωτο είναι πως άρχισαν να μιλούν ευκολότερα και οι μικρότερες ηλικίες. Αυτό καταδεικνύουν τουλάχιστον οι αριθμοί που συγκέντρωσε μέχρι σήμερα το «Σπίτι του Παιδιού». Για το θέμα μίλησε στη «Σημερινή» η ψυχολόγος και συντονίστρια προγραμμάτων στο ΣτΠ, Τάνια Μασιά, η οποία εξήγησε πώς επηρέασαν οι εξελίξεις τα θύματα και πώς συσχετίζεται η πανδημία με την κλινική εικόνα των θυμάτων.

2019 - 294 ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

2020 - 324 ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

2021 (μέχρι σήμερα) - 145 ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Κάθε χρόνο αυξάνονται

Από την ημέρα που λειτούργησε το «Σπίτι του Παιδιού», τα περιστατικά που παραπέμπονται εκεί αυξάνονται. Το ΣτΠ, το οποίο χρηματοδοτείται από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, λειτουργεί με την άμεση και συστηματική συνεργασία της Αστυνομίας Κύπρου, των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, του Υπουργείου Υγείας και του Υπουργείου Παιδείας. Η κ. Μασιά ανέφερε ότι από το 2018 οι παραπομπές περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης αυξάνονται κάθε χρόνο. «Το 2019, που λειτουργούσαμε παγκύπρια, είχαμε λάβει παραπομπές για 294 παιδιά. Να υπενθυμίσουμε ότι παίρνουμε παραπομπές από την Αστυνομία και τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας. Αυτοί είναι οι αρμόδιοι φορείς που μας στέλνουν τις καταγγελίες που αφορούν σεξουαλική κακοποίηση παιδιών».

Ένα χρόνο μετά και με την έλευση της πανδημίας οι αριθμοί αυξήθηκαν. «Το 2020 είχαμε παραπομπή 324 παιδιών. Το αξιοσημείωτο όμως είναι ότι την περίοδο εγκλεισμού, πέρσι τον Μάρτη, είχαμε μείωση των αναφορών. Οι αναφορές άγγιζαν το ένα τρίτο της ροής που είχαμε από το ’19. Παρ’ όλα αυτά μέχρι το τέλος της χρονιάς αυξήθηκαν τα περιστατικά και ήταν περισσότερα από το 2019». Όσο για τη χρονιά που διανύουμε, η Συντονίστρια στο ΣτΠ ανέφερε ότι το πιο πιθανό είναι να δούμε ακόμη μεγαλύτερους αριθμούς. «Ήδη έχουμε εξυπηρετήσει 145 παιδιά. Και είναι μόνο μέχρι τον Απρίλιο. Αν συνεχίσουν αυτοί οι ρυθμοί θα είναι ο μεγαλύτερος αριθμός».

Ο εγκλεισμός τούς οδηγεί στην αυτοχειρία

Σε ερώτηση κατά πόσον η αύξηση των περιστατικών συνδέεται άμεσα με τις συνέπειες της πανδημίας και του εγκλεισμού, η κ. Μασιά ανέφερε ότι «έχουμε διαπιστώσει ξεκάθαρα ότι έχουν αυξηθεί όχι μόνο τα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης, αλλά και η σοβαρότητα της συμπτωματολογίας που εκδηλώνουν τα παιδιά. Έχουμε παιδιά που είναι σε μια σοβαρή κατάσταση. Παιδιά που χρειάστηκε να νοσηλευτούν εξαιτίας αυτοτραυματισμού ή απόπειρας αυτοκτονίας, οπότε υπάρχει γενικότερα μια έντονη συμπτωματολογία. Παιδιά με κατάθλιψη, με αγχώδεις διαταραχές, εκτός από το μετατραυματικό στρες που εμείς στο ‘Σπίτι του Παιδιού’ βλέπουμε πολύ σαν διαταραχή. Φαίνεται, λοιπόν, ότι η κλινική εικόνα που παρουσιάζουν τα παιδιά-θύματα είναι πολύ σοβαρότερη. Η κατάσταση αυτή φαίνεται να επιβαρύνεται από τον εγκλεισμό».

Η βαριά αυτή συμπτωματολογία εμφανίζεται κυρίως στους εφήβους, όπως εξήγησε η ψυχολόγος. «Είναι πολύ δύσκολο πολύ μικρά παιδιά να παρουσιάσουν τέτοιου είδους κλινική εικόνα. Οι έφηβοι, θεωρώ, επηρεάστηκαν αρκετά αρνητικά από την κατάσταση του εγκλεισμού. Παρουσιάζουν μια έντονη συμπτωματολογία τον τελευταίο χρόνο, οδηγούνται σε αυτοτραυματισμούς ακόμη και σε βουτιές θανάτου». Ο εγκλεισμός δημιούργησε χειρότερες καταστάσεις στα θύματα. «Πολλά παιδιά μάς αναφέρουν ότι ο εγκλεισμός τα δυσκόλεψε ακόμη περισσότερο για να ξεπεράσουν τα προβλήματα που ήδη είχαν».

Σπάνε τη σιωπή

Η μεγάλη αναταραχή που προκλήθηκε εξαιτίας αποκαλύψεων για σεξουαλική παρενόχληση από επώνυμα πρόσωπα στον χώρο του αθλητισμού και του θεάματος, οδήγησε σε ένα τσουνάμι καταγγελιών. Βρίσκοντας τη δύναμη και το θάρρος πολλοί επέλεξαν τον δρόμο της αλήθειας και της αποκάλυψης, ώστε να δημιουργήσουν ανάχωμα στις άνομες αυτές πράξεις. Το γεγονός αυτό δεν άφησε ανεπηρέαστα ούτε τα παιδιά που βρίσκουν το θάρρος να σπάσουν επιτέλους τη σιωπή τους, όπως εξήγησε η κ. Μασιά. «Τον τελευταίο καιρό υπάρχει μια μεγάλη αναταραχή με τα θέματα σεξουαλικής κακοποίησης, το ‘Σπάσε τη σιωπή’ και φαίνεται ότι έχει κάποια αποτελέσματα. Τα παιδιά πλέον νιώθουν ότι μπορούν να μιλήσουν και ότι οι συνθήκες το επιτρέπουν πιο εύκολα τώρα απ’ ό,τι στο παρελθόν».

Η αύξηση των ποσοστών καταδεικνύει ότι η σιωπή σπάει. «Πριν από εφτά περίπου χρόνια, έρευνες στην Κύπρο έδειξαν ότι ένα στα τέσσερα παιδιά κακοποιείται σεξουαλικά. Σήμερα, αν και οι αριθμοί δεν άλλαξαν, έχω την εντύπωση ότι τα παιδιά πλέον μιλούν».

Δωδεκάχρονα κορίτσια ο μέσος όρος

Τα χαρακτηριστικά του παιδιού όπως αυτά προκύπτουν από τον αριθμό των παιδιών που χειρίζεται το «Σπίτι του Παιδιού» δημιουργούν ένα υποτυπώδες προφίλ των θυμάτων. «Φαίνεται ότι το 70% των παιδιών που πέφτουν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης είναι κορίτσια. 221 κορίτσια και 95 αγόρια. Ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 12 έτη αλλά η πιο συχνή ηλικία είναι τα 16» .

Το 65,5% των περιστατικών προκύπτουν από σχέση μεταξύ ανήλικου και ενήλικα. Όπως εξήγησε η κ. Μασιά, «αυτό μπορεί να σημαίνει ότι μπορεί να είναι μικρά παιδιά και να πέφτουν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης μέσα σε ενδοοικογενειακό περιβάλλον, ή ακόμη μπορεί να είναι κορίτσια στην εφηβεία που δημιουργούν σχέσεις με ενήλικες, που επίσης εμπίπτει στο πλαίσιο της σεξουαλικής κακοποίησης».

Άγνωστες οι πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος

Οι αριθμοί, αν και αυξάνονται, εντούτοις δεν μπορούν να παρουσιάσουν τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος. Το πρόβλημα φαίνεται να είναι πολύ μεγαλύτερο απ’ ό,τι καταγγέλλεται. Το «Σπάσε τη Σιωπή» ταρακούνησε, αλλά δεν γκρέμισε ακόμη τα γιγάντια θεμέλια ενός κοινωνικού συστήματος, που προτιμά τη μυστικότητα. Η ατιμωρησία των δραστών, οι μικρές ποινές, οι χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες μετά την καταγγελία είναι μόνο μερικά απ’ όσα διατηρούν καλυμμένη την αλήθεια. Σε αυτά προστίθεται ο φόβος του θύματος για όσα βιώνει μυστικά και όσα θα βιώσει όταν αποκαλύψει την πραγματικότητα.

Η προσπάθεια, ωστόσο, που καταβάλλουν φορείς όπως ακριβώς το «Σπίτι του Παιδιού» είναι αξιοσημείωτη. Με την παροχή όλου του φάσματος των αναγκαίων υπηρεσιών, κάτω από την ίδια στέγη, το ΣτΠ επιδιώκει την εξυπηρέτηση της δικαιοσύνης με φιλικό προς το παιδί τρόπο, κατά τη διαχείριση περιπτώσεων σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιών, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού, την ασφάλεια, την προστασία και την ευημερία του μέσω πολυθεματικής προσέγγισης.