Σειρήνες στη Μ. Ανατολή, συναγερμός στην Α. Μεσόγειο

Η φονική κλιμάκωση της βίας Ισραήλ-Παλαιστίνης αποτελεί την πρώτη σοβαρή δοκιμασία για τη νέα κυβέρνηση Τζο Μπάιντεν στις ΗΠΑ. Η χλιαρή μέχρι τώρα αντίδραση της Ουάσιγκτον καταδεικνύει αυτό που όλοι σχεδόν οι αναλυτές επισημαίνουν. Ότι, δηλαδή, στην παρούσα φάση, η κύρια ανησυχία του Λευκού Οίκου δεν είναι η ισραηλινο-παλαιστινιακή διένεξη, αλλά η απόπειρα αναβίωσης της πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν και η αναζήτηση τρόπων αναχαίτισης της κινεζικής επιρροής στη Δύση. Ωστόσο, αξιωματούχοι στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ γνωρίζουν πολύ καλά πως η αναζωπύρωση της φλόγας στη Μέση Ανατολή συνδέεται και μπορεί να επηρεάσει άμεσα τα ζωτικά συμφέροντα των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτό το γεωπολιτικό παιχνίδι παραμένει, λόγω γεωγραφίας, όμηρος και η Κύπρος. Στόχος της νέας αμερικανικής κυβέρνησης είναι η διαμόρφωση μιας πολιτικής, που από τη μια θα διατρανώνει την αποφασιστικότητα του Προέδρου Τζο Μπάιντεν να τερματίσει τη συμμετοχή της Αμερικής σε «ατελείωτους πολέμους», διασφαλίζοντας παράλληλα ότι η ηγεμονία των ΗΠΑ δεν αποδυναμώνεται στην περιοχή με τρόπο που θα ενισχύσει κατά λάθος την περιφερειακή επιρροή της Κίνας, του Ιράν αλλά και της Ρωσίας.

Όταν όμως οι σειρήνες του πολέμου ηχήσουν στη Μέση Ανατολή, αυτόματα χτυπάει και ο κώδωνας του κινδύνου αλλά και των ευκαιριών για τον Ελληνισμό.

Το κρίσιμο επόμενο διάστημα

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, σε επιστολή του προς τον ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, εξέφρασε τη βούλησή του για διενέργεια τριμερούς συνάντησης με τον κατοχικό ηγέτη Ερσίν Τατάρ. Η Λευκωσία επιδιώκει ουσιαστικά η κοινή αυτή συνάντηση να διευθετηθεί πριν από τη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Ιούνιο, οπότε θα εξεταστούν οι σχέσεις Τουρκίας - ΕΕ. Το αποτέλεσμα της Συνόδου αυτής θα επηρεάσει και εξελίξεις στο Κυπριακό ενόψει και της επόμενης Πενταμερούς.

Το προσεχές διάστημα επομένως κρίνεται ιδιαίτερα κομβικό και θα διαφανεί κατά πόσον η Άγκυρα είναι διατεθειμένη για περαιτέρω κλιμάκωση της έντασης στην περιοχή μας. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο Κύπρος-Ελλάδα με τη στήριξη της Γαλλίας οφείλουν να πιέσουν την ΕΕ προκειμένου να ενεργήσει πιο επιθετικά, ζητώντας επιβολή κυρώσεων έναντι της Τουρκίας.

Αυτό θα αποτελούσε ένα ακόμη μεγάλο πλήγμα για την ήδη παρακμάζουσα τουρκική λίρα. Οι κυρώσεις δεν πρέπει απλώς να αφορούν συμβολικές κινήσεις σε φυσικά πρόσωπα, αλλά πακέτο μέτρων, όπως περικοπές στα κονδύλια της ΕΕ προς την Άγκυρα, καθώς και τερματισμό των ευρωπαϊκών επενδύσεων στην Τουρκία. Για τον Ερντογάν, που στριμώχνεται από παντού, η εκ νέου ανακίνηση ζητήματος φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου έναντι της αδύναμης Κύπρου, ενδέχεται να συσπειρώσει το ΑΚΡ δίνοντας μιαν ανάσα στην κυβέρνηση, τουλάχιστον δημοκοπικά, καθώς η αποτυχία διαχείρισης της οικονομίας προμηνύει εκπλήξεις για τις εκλογές του 2023. Ήδη η «λύκαινα» Ακσενέρ κλειδώνει συμμαχίες με Νταβούτογλου και Κεμαλιστές για ανατροπή του «Σουλτάνου».

Οι χώρες-κλειδιά

Από την άλλη, εντός της ΕΕ, η επιβολή αξιόποινων κυρώσεων σκοντάφτει στη μέχρι στιγμής απροθυμία κυρίως της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας. Οι χώρες αυτές κλειδιά, που είναι συνομιλητές της Άγκυρας, θεωρούν ότι τα ευρωπαϊκά συμφέροντα σε επίπεδο παράνομης μετανάστευσης αλλά και τρομοκρατίας θα επηρεαστούν επίσης αρνητικά από μια κλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο.

Μια νέα κρίση όντως θα προκαλούσε περαιτέρω προβλήματα στη συνοχή εντός του ΝΑΤΟ, και σε μια ταραγμένη περίοδο σε Μέση Ανατολή, Καύκασο και Ουκρανία θα διαβρώσει την αξιοπιστία της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.

Ο ρόλος της Ελλάδας

Το βάρος των διπλωματικών χειρισμών εδώ πέφτει στους ώμους της Ελλάδας, μέλους της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας Νίκος Παναγιωτόπουλος εξέφρασε πριν από λίγες ημέρες την εκτίμηση ότι η διαδικασία για την εκ νέου ανανέωση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) με τις ΗΠΑ θα έχει ολοκληρωθεί μέσα στους επόμενους δύο μήνες. Μιλώντας σε διαδικτυακή εκδήλωση της δεξαμενής σκέψης «Center for Strategic and International Studies», στην Ουάσιγκτον, ο κ. Παναγιωτόπουλος εκτίμησε ότι η Ελλάδα έχει εξελιχθεί σε έναν αξιόπιστο σύμμαχο, στον οποίο μπορούν να στηριχθούν οι ΗΠΑ για τη προώθηση της περιφερειακής σταθερότητας. Υπό αυτό το πρίσμα, αναφέρθηκε στο φιλόδοξο στρατιωτικό πρόγραμμα που υλοποιεί η Ελλάδα για τον εκσυγχρονισμό των Ένοπλων Δυνάμεων. Τόλμησε μάλιστα να δηλώσει πως ένας από τους λόγους για τους οποίους η Τουρκία έχει καταστεί παράγοντας που υπονομεύει την περιφερειακή σταθερότητα και την εσωτερική συνοχή της ΝΑΤΟϊκής συμμαχίας είναι οι αναθεωρητικές νεο-οθωμανικές της φιλοδοξίες. Τώρα είναι η ευκαιρία Αθήνας-Λευκωσίας για επιθετική διπλωματία σε διεθνές, ευρωπαϊκό και περιφερειακό επίπεδο.

Η ενόχληση και αποτυχία της Τουρκίας

Ενοχλημένος από τις δηλώσεις του Έλληνα ΥΠΑΜ, ο Τούρκος ομόλογός του, Χουλουσί Ακάρ, ξεκαθάρισε για άλλη μια φορά ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να προστατεύει τα δικαιώματά της, καθώς και τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων, στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. «Η Τουρκία ανέκαθεν υποστήριζε τους Τουρκοκύπριους και θα συνεχίσει να το κάνει», τόνισε, προσθέτοντας ότι δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση από τη διεθνή αναγνώριση του ψευδοκράτους. «Ως Τουρκία, κάναμε ό,τι χρειάζεται για να συμβεί αυτό και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε. Σε αυτό το πλαίσιο, θα εκπληρώσουμε ό,τι καθήκον αναλογεί στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις», είπε ο Ακάρ σε μια δήλωση που ερμηνεύεται και ως ευθεία απειλή. Είναι φανερό πως, παρά τις δημόσιες εκκλήσεις, η Τουρκία αδυνατεί να εξεύρει συμμάχους από πλευράς Αράβων για το θέμα της ισραηλινο-παλαιστινιακής διένεξης. Με αυτόν τον τρόπο εκτίθεται τόσο στα μάτια των Αράβων αλλά και της Δύσης και των ΗΠΑ, που βλέπουν την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή ως προμαχώνα για την επερχόμενη κινεζική επιρροή και ψάχνουν αξιόπιστους συμμάχους.

Ναυτική αναβάθμιση Μόσχας σε Συρία

Από την πλευρά της η Μόσχα αναβαθμίζει τη ναυτική της βάση στο λιμάνι Ταρτούς της Συρίας και σχεδιάζει να κατασκευάσει μια πλωτή αποβάθρα για την ενίσχυση των εγκαταστάσεων επισκευής πλοίων του λιμένα, σύμφωνα με ρωσικούς στρατιωτικούς αξιωματούχους. Η κίνηση έρχεται μόνο λίγες εβδομάδες αφότου ο ρωσικός στρατός επέκτεινε έναν από τους διαδρόμους στην αεροπορική βάση Hmeim, προσθέτοντας τη στρατιωτική του θέση στην Ανατολική Μεσόγειο. Η πλωτή αποβάθρα έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί το επόμενο έτος και θα επιτρέψει στο ρωσικό ναυτικό να αποφύγει την αποστολή πλοίων σε ναυτικές εγκαταστάσεις στη Μαύρη Θάλασσα για συντήρηση.