Σημαντική η προσαρμογή στα νέα δεδομένα

Η εξάπλωση του ιού έχει αναντίλεκτα δημιουργήσει νέα δεδομένα στο διεθνές επιχειρηματικό και επενδυτικό περιβάλλον. Με τη σταδιακή επαναφορά στην κανονικότητα τα επιχειρηματικά μοντέλα αναμένεται να δοκιμαστούν, ενώ ιδιαίτερης εξέτασης θα χρήζει και η διάθεση / οι προτιμήσεις των επενδυτών.

Την ίδια στιγμή τα κράτη και οι κυβερνήσεις καλούνται να αξιοποιήσουν την τωρινή κατάσταση για επαναξιολόγηση των οικονομικών μοντέλων και αναδιάρθρωση των οικονομιών τους.

Η επιβάρυνση των δημόσιων οικονομιών, με αύξηση στα ελλείμματα και δημόσιο χρέος, λόγω των δαπανών υγείας και των επιδομάτων / χορηγήσεων για διατήρηση των παραγωγικών δυνάμεων, απαιτεί την ορθολογιστική διαχείριση της επόμενης μέρας και αντιμετώπιση των δημοσιονομικών ανισορροπιών.

Το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ

Σημαντικό εργαλείο, σύμφωνα και με την έρευνα της Standard & Poor's, για επαναφορά των οικονομιών σε βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης, είναι το Ταμείο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οίκου, που εξετάζει δύο σενάρια (σενάρια χαμηλού και σημαντικού αντικτύπου από την υιοθέτηση των μηχανισμών του Ταμείου) το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να αυξηθεί μέχρι το 2026 1,5% με 4,1%.

Σημειώνεται ότι το όφελος για κάθε κράτος μέλος της ΕΕ θα εξαρτηθεί από τον χρόνο εκταμίευσης των κονδυλίων, το ποσοστό απορρόφησης και τον πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα που θα έχουν οι μεταρρυθμίσεις / μέτρα που θα υιοθετηθούν, με βάση το πρόγραμμα που θα κατατεθεί, στην οικονομία. Οπότε κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό για κάθε κυβέρνηση να κινηθεί με γρήγορους ρυθμούς, ώστε να διασφαλίσει γρήγορη εκταμίευση των κεφαλαίων και όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απορρόφηση.

Τα τελευταία εφτά χρόνια ο μέσος όρος του ποσοστού απορρόφησης των διαθέσιμων κονδυλίων από τα προγράμματα της ΕΕ όσον αφορά όλες τις χώρες που το αποτελούν είναι 51%, ενώ το βέλτιστο σενάριο που καταλήγει σε αύξηση του ΑΕΠ κατά 4,1% αναφέρεται σε απορρόφηση ύψους 91%. Σημειώνεται ότι το ποσοστό απορρόφησης για την Κύπρο σε αυτά τα εφτά χρόνια είναι κοντά στο 60%, ενώ για την Ελλάδα είναι πάνω από 65%.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας της Standard & Poor's στο καλό σενάριο αξιοποίησης του Ταμείου, το ΑΕΠ της Κύπρου θα αυξηθεί σωρευτικά μέχρι το 2026 κατά 3,3%, ενώ της Ελλάδας κατά 8,3%, ενώ στο καλό σενάριο η αύξηση θα είναι 8,1% και 18,3% αντίστοιχα.

Επισημαίνεται ότι υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια όσον αφορά τις πολιτικές και τις μεταρρυθμίσεις που μπορούν να ενταχθούν στο Ταμείο, με πέραν του 35% να αφορά ζητήματα διασφάλισης του περιβάλλοντος και πέραν του 20% για εφαρμογή προγραμμάτων τεχνολογικής αναβάθμισης και ψηφιοποίησης της οικονομίας.

Μετά την Πορτογαλία και η Ελλάδα προχώρησε στην κατάθεση του σχεδίου της που αφορά τα κεφάλαια που μπορούν να αντληθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται προτάσεις για επενδύσεις, έργα και μεταρρυθμίσεις και σύμφωνα με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δύνανται να αντληθούν κοντά στα τριάντα δισεκατομμύρια ευρώ.

Οι μεταρρυθμίσεις

Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται και η κατάθεση του ολοκληρωμένου τελικού σχεδίου από την κυπριακή Κυβέρνηση, όπου θα καταγράφονται με λεπτομέρεια οι δράσεις οι μεταρρυθμίσεις οι οποίες πρέπει να ολοκληρωθούν μέχρι το 2026.

Κατά καιρούς (κυρίως σε περιόδους ύφεσης) υπήρξαν αρκετές συζητήσεις για τις «ριζοσπαστικές» μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται ο τόπος και την ανάγκη το οικονομικό μοντέλο της χώρας να προσαρμοστεί στα νέα διεθνή πρότυπα της ψηφιοποίησης και της τεχνολογίας. Συζητήσεις που έγιναν πολλές φορές, ειδικά σε προεκλογικές περιόδους, αλλά το αποτέλεσμα δεν ήταν ουσιαστικό.

Σε περιπτώσεις οικονομικών κρίσεων οι ανάγκες για μεταρρυθμίσεις είναι ακόμη πιο έντονες, εφόσον από τη μια οδηγούν στον περιορισμό των δαπανών, τόσο των ελαστικών όσο και των ανελαστικών, και από την άλλη απελευθερώνουν τις παραγωγικές μονάδες της οικονομίας.

Δυστυχώς, για την Κύπρο πολλές μεταρρυθμίσεις αναβλήθηκαν κατά περιόδους, άλλες άρχισαν και έμειναν στη μέση, κάτι που οδήγησε σε μια μη ανταγωνιστική οικονομία, με γραφειοκρατικές διαδικασίες και τεράστια προβλήματα στην καθημερινότητα των πολιτών. Αυτό, πέρα από τη διαχρονική πολιτική ατολμία, ήταν και αποτέλεσμα της αδυναμίας συγκερασμού των επιδιώξεων όλων των ενδιαφερομένων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρεται στις εκθέσεις της για την καθυστέρηση στο θέμα των ιδιωτικοποιήσεων, θέμα πολύ ευαίσθητο πολιτικά, ειδικά κατά τη διάρκεια μιας προεκλογικής περιόδου και στη μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας, τα νομοσχέδια για την οποία επαναδιατυπώθηκαν μετά τις συζητήσεις στο Κοινοβούλιο.

Η μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης, του δικαστικού τομέα, της εξειδίκευσης όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις, η διασφάλιση ενός πιο φιλικού προς το περιβάλλον οικονομικού μοντέλου, η διασφάλιση της σωστής αξιολόγησης, ανέλιξης και του μισθολογίου στο δημόσιο τομέα, το ενδεχόμενο δημοσιονομικό βάρος από την εφαρμογή του Γενικού Συστήματος Υγείας είναι ζητήματα που θα συζητηθούν.

Την ίδια στιγμή οι ίδιες οι επιχειρήσεις θα πρέπει να επαναξιολογήσουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα στη βάση των νέων δεδομένων που δημιουργούνται από την πανδημία. Μια από τις καινοτομίες που παρουσιάζει αυτό το νέο περιβάλλον είναι οι επενδύσεις που γίνονται με βάση την προσέγγιση ESG (Environment, Social, Governance).

Οι επενδυτές, πέρα από την αξιοποίηση των επενδυτικών ευκαιριών, που σκοπό έχουν τη διασφάλιση θετικών αποδόσεων στα κεφάλαια που επενδύουν, συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη στηρίζοντας πολιτικές που αφορούν τη διασφάλιση του περιβάλλοντος, την ενίσχυση κοινωνικών πρωτοβουλιών (σχέσεις με τους εργαζόμενους, τους προμηθευτές, τους πελάτες και τις κοινότητες στις οποίες δραστηριοποιείται, ισότητα των δύο φύλων) και φυσικά τη σωστή εταιρική διακυβέρνηση (επιχειρηματική ηθική, διαφάνεια, διαφθορά, λογοδοσία).

Το τελικό πρόγραμμα το οποίο θα κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να σχεδιαστεί προσεκτικά, ώστε να διασφαλίζεται η μεγαλύτερη δυνατή άντληση πόρων για ενίσχυση των παραγωγικών δυνάμεων του τόπου και η μεγέθυνση του πολλαπλασιαστικού χαρακτήρα των μέτρων. Το τελευταίο θα γίνει μόνο αν υπάρχει πλήρης συνεννόηση με τους παράγοντες της αγοράς και της κοινωνίας, ώστε να προσαρμόσουν τα μοντέλα και τις πολιτικές τους στις δράσεις του προγράμματος.

Σημαντικό σε αυτήν την προσπάθεια είναι η αφομοίωση των οποιωνδήποτε αλλαγών από την κοινωνία και τους πολίτες ώστε να στηρίξουν τις μεταρρυθμίσεις. Πέραν της τοπικής κοινωνίας, η δημιουργία ενός ευέλικτου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και η ενίσχυση των δημόσιων υπηρεσιών αναμένεται να προσελκύσει ξένους επιχειρηματίες, οι οποίοι είτε θέλουν να δραστηριοποιηθούν μέσω Κύπρου ή να δημιουργήσουν την έδρα τους στη χώρα.

Ένα και πλέον χρόνο από την έξαρση της πανδημίας η Κύπρος διέρχεται την περίοδο του τρίτου lockdown, που αναντίλεκτα αποτελεί πισωγύρισμα στην προσπάθεια ανάκαμψης. Η ελπίδα όλων είναι να είναι το τελευταίο, αυτό εξαρτάται και από τη συμπεριφορά μας, εφόσον το εμβολιαστικό πρόγραμμα επιταχύνεται, ώστε να γίνει δυνατή η επαναφορά στην ομαλότητα και η σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας. Καλή Ανάσταση, προσωπική, κοινωνική, οικονομική, εθνική!