Κυπριακό πρόβλημα: Εγγυήσεις και προσανατολισμοί επίλυσης

Το Κυπριακό Πρόβλημα, που ομολογουμένως συνιστά ένα από τα πλέον δυσεπίλυτα και μακροβιότερα προβλήματα της διεθνούς πολιτικής πραγματικότητας, επανήλθε σε συζήτηση με αφορμή την εσχάτως περατωθείσα, αδιέξοδη δε κατά αναμενόμενα άτυπη πενταμερή διάσκεψη.

Σε συνέχεια αυτής, κατά την πρόσφατη συνάντησή του με τον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Δένδια, στη Μόσχα, ο Ρώσος ομόλογός του, Σεργκέι Λαβρόφ, αναφερόμενος στο Κυπριακό, γνωστής ούσης της ιστορικής διαδρομής του ρωσικού ενδιαφέροντος για την Κύπρο ήδη από τη δεκαετία του 1960, όπως επίσης και της ενεργού θέσης της Ρωσίας, που παραπέμπει στην ιδιότητά της ως μονίμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟHE, επανέλαβε τη θέση πως η χώρα του τάσσεται υπέρ της επίλυσης του Κυπριακού βάσει των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Πέραν της κατά τα ανωτέρω πάγιας θέσης της Ρωσικής Ομοσπονδίας σε ό,τι αφορά την επίλυση του Κυπριακού, τόνισε τη θέληση και προθυμία της Μόσχας να παρέμβει σχετικώς ως διαμεσολαβητής. Επιπλέον, παρέθεσε και μια πρόταση της Μόσχας ως προς το καθεστώς των εγγυήσεων, προτείνοντας τη μεταφορά τους στα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, αντί του τριμερούς σχήματος Ελλάδας-Τουρκίας-Βρετανίας.

Η ανωτέρω προσέγγιση μάς οδηγεί στην επισήμανση ορισμένων δεδομένων. Ο θεσμός των εγγυήσεων στην εν προκειμένω περίπτωση αναφέρεται στη συνταγματική δομή της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπου υφίστανται οι τρεις κατά ταύτα εγγυήτριες δυνάμεις. Αυτό σημαίνει πως η ύπαρξη του κράτους τελεί υπό την αίρεση της προστασίας, όχι των ιδίων δυνάμεων και συμμάχων του, αλλά ενός συλλογικού οργάνου τρίτων κρατών, ως ανωτέρω, των οποίων τη βούληση και τα συμφέροντα δεν είναι σε θέση το κράτος να ελέγξει ή να επηρεάσει.

Η ανωτέρω αναχρονιστική, εξόχως δε αντιδημοκρατική νεοαποικιακού τύπου επιλογή, η οποία και διαχρονικά συνιστά τροχοπέδη στην πορεία επίλυσης του κυπριακού, αλλά και στη διαδρομή του κράτους εν γένει, εντάχθηκε στις συμφωνίες ίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας από τους Βρετανούς, με σκοπό την εμπέδωση του ρωμαϊκού δόγματος «διαίρει και βασίλευε», διά του οποίου η Κύπρος θα συνέχιζε να ελέγχεται από τον βρετανικό λέοντα. Στη ρωσική οπτική και όχι μόνο, τέτοιου τύπου εγγυήσεις τρίτων κρατών θεωρούνται ως ένας διεθνής αναχρονισμός, στον οποίο και η Μόσχα αντιτάσσεται.

Σε συνέχεια τούτου, όμως, διερωτάται κανείς πώς το Συμβούλιο Ασφαλείας θα αναλάμβανε στην πράξη μια τέτοια δράση, τελούν σε δυσχερή ομοθυμία, δεδομένης της πραγματικότητας των διαφορετικών και εν πολλοίς αντιτιθεμένων συμφερόντων των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου.

Ειδικότερα δε, πώς εντάσσεται ο ρόλος του Συμβουλίου Ασφαλείας ως εγγυήτριας δύναμης για την ύπαρξη ενός κράτους; Ποια η λογική, ποιο το προηγούμενο, ποια η θεωρητική διεθνοπολιτική βάση, επί της οποίας η εν προκειμένω προσέγγιση στηρίζεται;

Είναι γνωστό πως τόσο ο Καταστατικός Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών δυνάμει του άρθρου 51, όσο και η παλαιόθεν υφιστάμενη και τρέχουσα διεθνοπολιτική πραγματικότητα, διατυπώνουν την αξιωματικώ το τρόπω θέση, πως η ασφάλεια των κρατών εναπόκειται στη θέληση και την ικανότητα των ιδίων, να λειτουργούν εν προκειμένω κατά μόνας και μετά συμμάχων.

Παρά τα ανωτέρω, η ουσία της πρότασης Λαβρόφ θα μπορούσε αφενός να θεωρηθεί ως μια αναφορά και με θετική χροιά για την πορεία του Κυπριακού, καθώς θα απεμπλέκετο κατά ταύτα η Κύπρος από την Τουρκία, πλην όμως είναι εν τοις πράγμασι ανεφάρμοστη, λόγω του ότι η Τουρκία δεν επρόκειτο να δεχθεί ποτέ μια τέτοια πρόταση. Οι όποιες τουρκικές επιλογές παραπέμπουν σε απαίτηση ενεργού παρουσίας της Άγκυρας σε όλες τις περί την Κύπρο εξελίξεις.

Εν κατακλείδι υπογραμμίζεται πως στη σημερινή εποχή της εδραίωσης διεθνών διεκδικήσεων για δικαιώματα και ελευθερίες, το διεθνές περιβάλλον ευνοεί ανυπερθέτως τη δυνατότητα αξίωσης από Αθήνα και Λευκωσία της a priori άρσης του ατελέσφορου και αναχρονιστικού συστήματος εγγυήσεων στην Κύπρο, πριν και πέρα από κάθε συζήτηση για τη δομή και διάρθρωση της κυπριακής Πολιτείας.

Η ανωτέρω θέση παραπέμπει σε μια διαρκή και ενεργό διεθνοποίηση του Κυπριακού Προβλήματος, προβάλλοντας το κράτος δικαίου, τη δημοκρατία και το σύστημα αξιών και αρχών, που διέπουν τον δυτικό κόσμο, χωρίς δισταγμούς και με τη συμπαράσταση ενεργοποιημένων και προς τούτο κινητοποιημένων φίλων και συμμάχων. Επισημαίνεται πως οι συνεχείς αναφορές του Πρωθυπουργού του Ισραήλ περί τουρκικής κατοχής της Κύπρου υποδεικνύουν τον «δρόμο» και τις επιλογές του Ελληνισμού σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνοπολιτικό τοπίο, που αξιώνει πρόβλεψη, δυναμική παρουσία και απαγκίστρωση από αποτυχημένες πολιτικές του παρελθόντος.