Η παραχώρηση νέων χορηγήσεων

Σημαντικά στατιστικά στοιχεία ανακοινώθηκαν την προηγούμενη βδομάδα σε σχέση με την κυπριακή οικονομία. Το ένα αφορά την αύξηση περίπου 290 εκ. ευρώ των δανείων που παραχωρήθηκαν τον Μάρτιο του 2021, σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Κεντρικής Τράπεζας, η αύξηση οφείλεται στη σημαντική άνοδο που παρουσίασε η παραχώρηση επιχειρηματικών δανείων.

Άνοδο σημείωσαν και τα νέα δάνεια για αγορά κατοικίας, την ίδια στιγμή που τα δανειστικά επιτόκια σημείωσαν αύξηση σε σύγκριση σχεδόν με όλες τις κατηγορίες δανείων. Αυτό κυρίως οφείλεται στο πρόγραμμα επιχορήγησης επιτοκίου από την Κυβέρνηση, σε ό,τι αφορά τον δανεισμό για την αγορά μόνιμης κατοικίας. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την αύξηση (28%) στον αριθμό των πωλητηρίων εγγράφων που κατατέθηκαν στο Τμήμα Κτηματολογίου την περίοδο Ιανουαρίου – Απριλίου 2021 (δεν μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για την τάση στον τομέα λόγω της χαμηλής βάσης σύγκρισης του αριθμού των εγγράφων την αντίστοιχη περσινή περίοδο), με τη Λευκωσία να παρουσιάζει σημαντική αύξηση.

Διαφαίνεται ότι υπάρχει κινητικότητα στην εγχώρια αγορά ακινήτων, τροφοδοτούμενη από τα μέτρα της Κυβέρνησης, τα χαμηλά καταθετικά επιτόκια που αποτελούν αντικίνητρο για διατήρηση καταθέσεων και τις ενδεχομένως καλύτερες τιμές που προσφέρονται. Σε ό,τι αφορά την εξωτερική ζήτηση, αν και μουδιασμένη, υπάρχει κινητικότητα, κυρίως για μικρότερης αξίας οικίες και διαμερίσματα παρά για υπερπολυτελή ακίνητα (κάτι που είδαμε τα προηγούμενα χρόνια).

Παραχώρηση δανεισμού

Υπενθυμίζεται ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αυτήν τη στιγμή διαθέτουν σημαντική ρευστότητα (που πολλές φορές δημιουργεί επιπλέον κόστος) και αναζητούν τρόπους διοχέτευσής της, πάντοτε εντός των οδηγιών που αφορούν την επενδυτική πολιτική ή την πολιτική παροχής χορηγήσεων.

Πλέον, για τη σύναψη δανείου ο δανειολήπτης θα πρέπει να αποδείξει δυνατότητα αποπληρωμής και να συμπληρώσει με λεπτομέρεια το έντυπο που αφορά τα εισοδήματα και τα αναμενόμενα έξοδα της οικογένειάς του ή να προσκομίσει ολοκληρωμένο επιχειρηματικό πλάνο (όταν αναφερόμαστε σε επιχειρήσεις).

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η δανειοδότηση δεν μπορεί να αφορά το σύνολο της επένδυσης ή της αξίας αγοράς κατοικίας και ο δανειολήπτης θα πρέπει να καταβάλει και να έχει διαθέσιμο περίπου το 20% με 30% σε ίδια κεφάλαια.

Η παραχώρηση δανεισμού γίνεται μόνο εάν αποδειχθεί ότι η δόση του δανείου δεν αποτελεί σημαντικό μέρος του αναμενόμενου καθαρού εισοδήματος ή κέρδους. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η διαδικασία συλλογής των δικαιολογητικών που απαιτούνται θα μπορούσε να απλοποιηθεί, ώστε να μη δημιουργούνται αχρείαστες καθυστερήσεις. Επιπλέον, η αξιολόγηση της δυνατότητας αποπληρωμής γίνεται με βάση το συνολικό πιστωτικό προφίλ του δανειολήπτη και όχι το συγκεκριμένο ακίνητο ή το συγκεκριμένο έργο.

Τα πιο πάνω κάνουν ακόμη πιο δύσκολη την προσπάθεια των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων να χορηγήσουν νέα δάνεια, ακόμη και σε έργα που σύμφωνα με τις μελέτες παρουσιάζονται βιώσιμα και κερδοφόρα.

Η τροφοδότηση μιας οικονομίας με ρευστότητα μέσω χρηματοδοτήσεων ενισχύει την προσπάθεια για ανάπτυξη και την απασχόληση. Παρά την αύξηση των χορηγήσεων (ενδεχομένως το μεγαλύτερο κομμάτι να αφορούσε το κεφάλαιο κίνησής τους), ο αριθμός των ανέργων τον Απρίλιο του 2021, σε ετήσια βάση, σημείωσε σημαντική άνοδο. Φυσικά και πάλι είναι πολύ δύσκολο να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα αν αυτό αποτελεί τάση, διότι από τις αρχές του 2020 η απασχόληση στηρίζεται «τεχνητά» από τα μέτρα στήριξης της Κυβέρνησης.

Η «επαναφορά στην ομαλότητα»

Τις ερχόμενες εβδομάδες πραγματοποιούνται σημαντικά βήματα για «επαναφορά στην ομαλότητα» (αν θυμάμαι καλά είναι η τρίτη φορά που χρησιμοποιούμε αυτήν την έκφραση), με τη σταδιακή άρση των περιορισμών και το ξεκλείδωμα της οικονομίας. Είναι αναμενόμενο ότι σταδιακά θα αρχίσουν να αποσύρονται και τα μέτρα στήριξης, εφόσον τα δημόσια οικονομικά έχουν επιβαρυνθεί σημαντικά. Χαρακτηριστικά, τους πρώτους τρεις μήνες του 2021 το δημοσιονομικό έλλειμα ανήλθε στο 1,1% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της χώρας, κυρίως λόγω της αύξησης των δαπανών για αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας.

Όταν τα μέτρα αποσυρθούν και θα αφεθούν οι δυνάμεις της αγοράς να λειτουργήσουν, οι επιχειρήσεις θα κληθούν να λειτουργήσουν σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον. Είναι απαραίτητη ανάγκη να προσαρμοστούν άμεσα.

Σημαντική αδυναμία αρκετών επιχειρήσεων είναι η ετοιμασία ενός σωστού και λεπτομερειακού προϋπολογισμού, ο οποίος να κατευθύνει τη διοίκηση στις αποφάσεις της. Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, είναι πολλές οι φορές που ο αρχικός προϋπολογισμός απέχει σημαντικά από τα τελικά ελεγμένα οικονομικά αποτελέσματα.

Ζητήματα όπως η οργανωτική δομή, το επιχειρηματικό σχέδιο, η ανάλυση των εξόδων και το μείγμα των μηχανισμών χρηματοδότησης πρέπει να προσέχονται ιδιαίτερα στην περίπτωση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, ειδικά όταν αναφερόμαστε σε νέες σχετικά επιχειρήσεις.

Η αναγκαιότητα για συνεχή εξέλιξη των επιχειρηματικών οργανισμών και η λήψη διορθωτικών μέτρων όταν οι στόχοι δεν επιτυγχάνονται, είναι επιβεβλημένες. Το ίδιο σημαντική είναι και η εκ των προτέρων εξασφάλιση σωστής χρηματοδότησης, χωρίς υπερβολική μόχλευση των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας.

Η κρίση του κορωνοϊού οδήγησε σε αποπληθωριστικές τάσεις, εφόσον η κατανάλωση μειώθηκε σημαντικά. Στην Κύπρο παρουσιάστηκε και κατακόρυφη πτώση της «εισαγόμενης κατανάλωσης», εφόσον η περσινή χρονιά καταγράφεται ίσως η χειρότερη για τον τουριστικό τομέα στη σύγχρονη ιστορία της χώρας. Επιπλέον, παρατηρείται αλλαγή στη νοοτροπία των καταναλωτών, οι οποίοι είναι πιο προσεκτικοί στις αγορές και τις δαπάνες τους και προχωρούν σε έρευνα αγοράς πριν προχωρήσουν σε αυτές. Η κατανάλωση, πέρα από τη διάθεση των καταναλωτών, επηρεάζεται και από τη ρευστότητα που υπάρχει στην αγορά και το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, καθώς και τη διάθεση των πολιτών να αποταμιεύσουν. Με τα καταθετικά επιτόκια στο ναδίρ και τον υψηλό φόρο επί των τόκων εισπρακτέων, η διάθεση για αποταμίευση είναι περιορισμένη.

Ωστόσο, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή τον Απρίλιο 2021 αυξήθηκε κατά 0,82 μονάδες και έφτασε στις 101,43 μονάδες σε σύγκριση με 100,61 μονάδες τον Μάρτιο 2021. Ο πληθωρισμός τον Απρίλιο 2021 αυξήθηκε με ρυθμό 1,6%, προερχόμενο από τις αυξήσεις στις τιμές των πετρελαιοειδών (υπήρξε σημαντική αύξηση των προϊόντων και των παραγώγων τους στις διεθνείς αγορές), κάτι που ενδεχομένως να αντικατοπτρίζει αλλαγή της τάσης.

Σημειώνεται ότι με την άρση των περιοριστικών μέτρων και τη σταδιακή ανάκαμψη του τουρισμού η κατανάλωση θα αυξάνεται, ενισχύοντας τις πληθωριστικές τάσεις. Αν επιβεβαιωθεί αυτό (είναι και εν μέρει αναμενόμενο να υπάρξει ένα «ξεπέταγμα» μετά τα περιοριστικά μέτρα) για την Ευρωζώνη στο σύνολό της, τότε ενδεχομένως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αρχίσει σταδιακά να αποσύρει τα μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης, αρχίζοντας με σταδιακή αύξηση των επιτοκίων.

Βασική προϋπόθεση στον οικονομικό σχεδιασμό ενός κράτους και επιχειρήσεων είναι να μην υπάρξει νέο πισωγύρισμα. Φυσικά, στη σημερινή κρίση η οικονομία της Κύπρου, ως εξωγενής, επηρεάζεται από την επιδημιολογική εικόνα και τις πολιτικές αποφάσεις από χώρες οικονομικά συνδεδεμένες με αυτή.