Εξαφανίζονται τα πλαστικά μιας χρήσης

Πλησιάζει η ημερομηνία, κατά την οποία τα πλαστικά μιας χρήσης θα περάσουν στην ιστορία της ανθρωπότητας. Συγκεκριμένα, η ΕΕ έχει επιβάλει την απαγόρευση των πλαστικών μιας χρήσης, για τα οποία υπάρχουν αρκετές εναλλακτικές επιλογές. Πλαστικά μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, μπατονέτες, αναδευτήρες ποτών, ράβδοι στήριξης μπαλονιών, θα ανήκουν πλέον στο παρελθόν από τις 3 Ιουλίου. Από τις 27 Μαρτίου 2019, η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε την κατάργηση των δέκα πιο διαδεδομένων πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης, τα οποία είναι τόσο διαδεδομένα ώστε να «πλημμυρίζουν» θάλασσες και ακτές. Έτσι η εφαρμογή αυτής της οδηγίας αναμένεται να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης και στην προστασία του περιβάλλοντος.

Τι γνωρίζουν οι επιχειρήσεις

Έρευνα που διεξήγαγε η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων, σχετικά με τον επηρεασμό των επιχειρήσεων, κατέδειξε ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν ήταν ενήμερες για την άμεση εφαρμογή. Πολλές επίσης επιχειρήσεις φάνηκε να μη γνωρίζουν ότι ο ορισμός «πλαστικό μιας χρήσης» περιλαμβάνει και προϊόντα τα οποία κατασκευάζονται εν μέρει και όχι μόνο εξολοκλήρου από πλαστικό.

Ένα άλλο σημαντικό εύρημα της έρευνας είναι ότι οι επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην έρευνα δεν γνωρίζουν τα διάφορα είδη των πλαστικών, τα οποία εμπίπτουν στις πρόνοιες της συγκεκριμένης Οδηγίας της ΕΕ που τίθεται σε ισχύ από τις 3 Ιουλίου. Το 43,6% των επιχειρήσεων αγνοούσαν το γεγονός ότι πλαστικά μιας χρήσης που παράγονται από φυσικές πρώτες ύλες ή βιοδιασπώνται, επίσης επηρεάζονται από τη σχετική οδηγία.

Το 70% των επιχειρήσεων θεωρούν ότι το απόθεμα των ακόλουθων πλαστικών (κυπελάκια ποτών, υγρά μαντηλάκια, σερβιέτες υγιεινής, ταμπόν, φίλτρα καπνού κ.λπ.) θα εξαντληθεί σε λιγότερο από 6 μήνες, το 20% θεωρούν ότι θα χρειαστεί λιγότερο από 12 μήνες, ενώ το 10% ότι θα χρειαστεί λιγότερο από 18 μήνες.

Ένα ποσοστό επιχειρήσεων (10%) εισάγουν, παράγουν, προμηθεύουν ή χρησιμοποιούν συσκευασίες και κυπελάκια ποτών μιας χρήσης από Expanded Polystyrene (EPS) ή/και Extruded Polystyrene (XPS). Ένα άλλο 10% δεν γνωρίζουν σε ποια κατηγορία πλαστικού αντιστοιχεί το είδος που χρησιμοποιούν.

Οι περισσότερες επιχειρήσεις (75%) γνώριζαν για τη σήμανση που πρέπει να τοποθετηθεί είτε με ετικέτα είτε με εκτύπωση σε κάθε τεμάχιο. Περισσότερες από τις μισές επιχειρήσεις, που συμμετείχαν στην έρευνα, συγκεκριμένα το 57%, θεωρούν δύσκολη έως και πολύ δύσκολη την τοποθέτηση αυτοκόλλητων σημάνσεων.

Τέλος, από την έρευνα φάνηκε να μην είναι ξεκάθαρο ποια προϊόντα θα αποσυρθούν άμεσα.

Ακόμη αρκετές επιχειρήσεις, λόγω της αυξημένης τιμής πώλησης των βιοδιασπώμενων πλαστικών, θα δυσκολευτούν στην εν λόγω προσαρμογή και θα ήταν καλύτερο να υπάρξει στα αρχικά στάδια της εφαρμογής της Οδηγίας μια μικρή μείωση στην τιμή ή να υπάρχουν επιχορηγήσεις με κριτήρια. Επίσης θα ήταν αρκετά βοηθητικό να γίνει και ενημέρωση των καταναλωτών ως προς τα οφέλη της χρήσης των εναλλακτικών προτάσεων.

Μέχρι τα Χριστούγεννα τα αποθέματα;

Οι περισσότεροι (70%) θεωρούν ότι τα αποθέματα των πλαστικών (μπατονέτες με εξαίρεση για ιατρική χρήση, μαχαιροπίρουνα, κουτάλια φαγητού και πιάτα, chopsticks, καλαμάκια με εξαίρεση για ιατρική χρήση, όλες οι οξο-διασπώμενες ύλες, αναδευτήρες ποτών, ράβδοι μπαλονιών, συσκευασίες φαγητού, ποτού και κυπελάκια από διογκωμένο πολυστυρένιο), θα εξαντληθούν στο επόμενο εξάμηνο, ενώ το 13% θεωρούν ότι χρειάζεται ένα διάστημα 12 μηνών και 17% ότι θα χρειαστούν 18 μήνες μέχρις ότου εξαντληθεί το στοκ.

Η Διευθύντρια του τμήματος Ενέργειας και Περιβάλλοντος της ΟΕΒ κ. Ανθή Χαραλάμπους μίλησε στη «Σημερινή» για τα πορίσματα της έρευνας αλλά και για όλα όσα πρέπει να ακολουθήσουν οι επιχειρήσεις για σωστή ενημέρωση του καταναλωτή. «Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι θεωρούν πως θα εξαντληθούν τα αποθέματα μέχρι τον Δεκέμβριο, αν βέβαια δοθεί από την Κυβέρνηση το σχετικό χρονικό περιθώριο. Από το 2018 ενημερώνουμε τον κόσμο και πέραν του 50% γνώριζαν από την ΟΕΒ για την Οδηγία. Μάλιστα από προσωπική παρατήρηση, εντοπίζω ότι πολλοί επιχειρηματίες ξεκίνησαν να αντικαθιστούν τα προϊόντα με τα εναλλακτικά». Τέλος, τόνισε ότι χρειάζεται σίγουρα μια περίοδος προσαρμογής για επιχειρήσεις και για κοινό.

Μέτρα για πλαστικά προϊόντα χωρίς εναλλακτική λύση

Υπάρχουν ορισμένες κατηγορίες πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης, για τα οποία δεν υπάρχουν ακόμη κατάλληλες και βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις, όπως μας εξήγησε η κ. Χαραλάμπους. Για τα πλαστικά αυτά λαμβάνονται άλλα μέτρα, για τα οποία μπορεί κάποιος να ενημερωθεί από την επίσημη ιστοσελίδα της ΟΕΒ. Μερικά από αυτά είναι:

Από τις 3 Ιουλίου 2021, υποχρεωτική σήμανση για προϊόντα όπως: σερβιέτες υγιεινής, υγρά μαντηλάκια, προϊόντα καπνού και φίλτρα, κυπελάκια ποτών. Παρέχεται μια μεταβατική περίοδος διάρκειας ενός έτους, κατά την οποία οι κατασκευαστές μπορούν προσωρινά να επισημάνουν τα προϊόντα τους με μη αφαιρούμενα αυτοκόλλητα.

Χωριστή συλλογή των φιαλών ποτών μέχρι 3 λίτρων, με στόχο την ανάκτηση ποσότητας ίσης με το 77% των φιαλών που διατέθηκαν στην αγορά ώς το 2025 και 90% ώς το 2019.

Θέσπιση συστημάτων Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού (ΔΕΠ) για την κάλυψη του κόστους διαχείρισης αποβλήτων και περισυλλογής απορριμμάτων, καθώς και του αναγκαίου κόστος των μέτρων ευαισθητοποίησης για την πρόληψη και τη μείωση τέτοιου είδους απορριμμάτων. Μέχρι το 2024, τα συστήματα ΔΕΠ θα καλύπτουν όλες τις συσκευασίες τροφίμων μιας χρήσης, τα πακέτα και περιτυλίγματα, τις συσκευασίες ποτών έως 3 λίτρων, κυπελάκια, λεπτές σακούλες μεταφοράς, υγρά μαντηλάκια, μπαλόνια, προϊόντα καπνού και φίλτρα και τα αλιευτικά εργαλεία.

Τέλος, η Οδηγία θα εισαγάγει στην αγορά πρότυπα για τις συσκευασίες ποτών έως 3 λίτρων, έτσι ώστε τα καλύμματα και καπάκια τους που είναι από πλαστική ύλη να παραμένουν προσαρτημένα στις συσκευασίες κατά τη χρήση του προϊόντος και οι φιάλες ποτών από PET (Polyethylene Terephthalate) να περιέχουν τουλάχιστον 25% ανακυκλωμένου υλικού μέχρι το 2025 και 30% μέχρι το 2030.