Επιχειρηματικά μοντέλα και διοικήσεις

Οι επιχειρήσεις αποτελούν αναμφίβολα ένα μεγάλο μέρος κάθε οικονομίας και η προώθηση της υγιούς και αποδοτικής επιχειρηματικότητας βρίσκεται πάντοτε στην πρώτη γραμμή των αποφάσεων της Πολιτείας. Η ενίσχυση των παραγωγικών μονάδων του τόπου συνεισφέρει στην προώθηση των επενδύσεων, στην αύξηση της απασχόλησης και των εσόδων του κράτους βελτιώνοντας το δημοσιονομικό ισοζύγιο.

Με το οικονομικό κλίμα να βελτιώνεται όσον αφορά τον τομέα των υπηρεσιών και την καταναλωτική εμπιστοσύνη να βελτιώνεται, οι επιχειρήσεις καλούνται να λειτουργήσουν σε ένα νέο, πολύ διαφορετικό επιχειρηματικό περιβάλλον. Η πανδημία άλλαξε νοοτροπίες, τον τρόπο αξιολόγησης των επενδύσεων και τις ανάγκες των πολιτών και των καταναλωτών.

Την ίδια στιγμή οι επιχειρήσεις καλούνται να λειτουργήσουν σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον (η κρατική στήριξη ενδεχομένως να περιορίζει προς το παρόν τις συνέπειές του) και αναπόφευκτα θα πρέπει να δημιουργήσουν γρήγορα αντανακλαστικά.

Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι η πανδημία επηρεάζει όλον τον κόσμο και αποφάσεις μιας άλλης κυβέρνησης, όπως για παράδειγμα αυτής των Ηνωμένου Βασίλειου, να μη βάλει την Κύπρο στη νέα αναθεωρημένη πράσινη λίστα (περιορίζοντας τις αφίξεις τουριστών και τον Ιούλιο από εκεί), ενδεχομένως να έχουν αρνητικές συνέπειες στην εγχώρια οικονομία.

Μακροχρόνιος προγραμματισμός και αξιολόγηση

Το μεγάλο ζήτημα είναι αν η ποιότητα και η τεχνογνωσία των διοικήσεων των επιχειρήσεων είναι τέτοιες, που θα δημιουργήσουν αναχώματα για τις δύσκολες μέρες και προοπτικές εκμετάλλευσης των όποιων ευκαιριών δημιουργούνται. Αδυναμία προσαρμογής στα δεδομένα της αγοράς και γενικότερα του οικονομικού περιβάλλοντος ή εντοπισμού αδυναμιών και προβλημάτων (για να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα πρέπει πρώτα να παραδεχτείς ότι υπάρχει), θα οδηγήσει σε, ενδεχομένως, μη βιώσιμους οργανισμούς.

Πέραν του ότι η σωστή αξιολόγηση της πορείας μια επιχείρησης είναι ιδιαίτερα σημαντική, είναι απαραίτητος ο μακροχρόνιος προγραμματισμός και η συνεχής αξιολόγηση των παραγόντων που επηρεάζουν την κερδοφορία και τη ρευστότητα μιας επιχείρησης, ώστε να οχυρωθεί σωστά για τις περιόδους ύφεσης.

Έχουμε δει αρκετές περιπτώσεις στο πρόσφατο παρελθόν επιχειρήσεις να αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα επιβίωσης, παρά τον μεγάλο κύκλο εργασιών που έχουν. Αυτό κυρίως εστιάζεται στο γεγονός ότι δεν κατάφεραν να προγραμματίσουν σωστά τις δαπάνες και τα ρευστά διαθέσιμά τους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν ν’ ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.

Σημαντικός παράγοντας επιτυχίας μιας επιχείρησης είναι ο τρόπος χρηματοδότησής της. Η υψηλή μόχλευση προκαλεί προβλήματα στην κερδοφορία, αλλά και στη ρευστότητα. Δυστυχώς, στην Κύπρο, λόγω της μεγάλης πιστωτικής επέκτασης που είχαμε πριν από το 2013, η χώρα κατατάσσεται ως μια με τον υψηλότερο ιδιωτικό δανεισμό. Μπορεί με τις πωλήσεις των χρηματοοικονομικών διευκολύνσεων να αποσυμφορήθηκαν οι ισολογισμοί των τραπεζικών ιδρυμάτων, πολίτες και επιχειρήσεις όμως συνεχίζουν να έχουν τις συγκεκριμένες υποχρεώσεις αλλά προς τις εταιρείες διαχείρισης.

Αρκετές επιχειρήσεις, σε συνεννόηση με τα τραπεζικά ιδρύματα και εκμεταλλευόμενες την τροποποίηση των νομοθεσιών που απαλλάσσουν από φόρους και τέλη ανταλλαγές δανείων και ακινήτων, προχώρησαν σε παραχώρηση ενυπόθηκων ακινήτων έναντι χρέους. Με αυτόν τον τρόπο ο δανεισμός μειώθηκε, το περιθώριο κέρδους στις εναπομείνασες εργασίες αυξήθηκε και η διαχείριση της ρευστότητας έγινε ευκολότερη, αφού μειώθηκαν οι υποχρεώσεις για αποπληρωμές. Υπάρχουν και οι περιπτώσεις όπου επιχειρήσεις αποφασίζουν να πωλήσουν τα υποστατικά στα οποία βρίσκονται, μειώνοντας σημαντικά τον δανεισμό τους και την ίδια στιγμή προχωρούν στην ενοικίασή τους (sale and leaseback).

Ζητήματα όπως η οργανωτική δομή, το επιχειρηματικό σχέδιο, η ανάλυση των εξόδων και το μείγμα των μηχανισμών χρηματοδότησης πρέπει να προσέχονται ιδιαίτερα στην περίπτωση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, ειδικά όταν αναφερόμαστε σε νέες σχετικά επιχειρήσεις.

Σημαντική αδυναμία αρκετών επιχειρήσεων είναι η ετοιμασία ενός σωστού και λεπτομερειακού προϋπολογισμού, ο οποίος να κατευθύνει τη διοίκηση στις αποφάσεις της. Είναι πολλές οι φορές που ο αρχικός προϋπολογισμός απέχει σημαντικά από τα τελικά ελεγμένα οικονομικά αποτελέσματα.

Τότε είναι πολύ αργά να ληφθούν οποιαδήποτε διορθωτικά μέτρα. Η αξιολόγηση της πορείας των εργασιών μιας επιχείρησης θα πρέπει να γίνεται σε μηνιαία βάση, να είναι δυναμική και η διοίκηση θα πρέπει να έχει την ικανότητα και την τόλμη να προχωρεί σε διορθωτικές κινήσεις, χωρίς αυτό να επηρεάζει την ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών που προσφέρει και τις ικανότητες του ανθρώπινου δυναμικού.

Αναγκαιότητα για συνεχή εξέλιξη

Σε ένα οικονομικό, εποπτικό και πολιτικό περιβάλλον που συνεχώς μεταβάλλεται, η αναγκαιότητα για συνεχή εξέλιξη των επιχειρηματικών οργανισμών είναι επιβεβλημένη. Οι αλλαγές στις οδηγίες και τους κανονισμούς που αφορούν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τις ασφαλιστικές και επενδυτικές εταιρείες, ειδικά μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση, έχουν αυξήσει τις υποχρεώσεις τους και την ανάγκη διατήρησης ισχυρότερης κεφαλαιακής βάσης.

Το ίδιο, ίσως σε μικρότερο βαθμό, συμβαίνει και με άλλες μορφές επιχειρήσεων εφόσον οι ανάγκες και οι συνήθειες των καταναλωτών έχουν αλλάξει, οι κανόνες του εμπορίου διαφοροποιούνται και το θεσμικό και φορολογικό πλαίσιο τροποποιείται.

Η σωστή αξιολόγηση του οικονομικού περιβάλλοντος είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις επιχειρήσεις, των οποίων η ζήτηση των προϊόντων τους επηρεάζεται από την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, τις διαθέσεις των ξένων επενδυτών αλλά και τη δυνατότητα προσέλκυσης νέων κεφαλαίων.

Έχουμε δει τα τελευταία χρόνια πολλές επενδύσεις από το εξωτερικό. Το ζητούμενο παραμένει ο τρόπος διαχείρισης των κεφαλαίων που έλαβαν οι κυπριακές εταιρείες, αν δηλαδή διασφαλίστηκε η μεσομακροπρόθεσμη επιβίωση και ανάπτυξή τους ή εάν οι διοικήσεις τους, δρώντας σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, δέσμευσαν τα κεφάλαια αυτά σε ευκαιριακού τύπου επενδύσεις.

Οι αλλαγές εντός των επιχειρήσεων, πολλές φορές, τροφοδοτούνται είτε λόγω των προβλημάτων που έχουν συσσωρευθεί είτε λόγω των ευκαιριών που δημιουργούνται. Συγχωνεύσεις και εξαγορές αποτελούν εργαλεία για μείωση του κόστους μέσω συνεργειών ή / και αύξηση των πωλήσεων των επιχειρήσεων αποσπώντας μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς αμεσότερα.

Υπάρχουν και οι επιχειρήσεις, και το έχουμε παρατηρήσει έντονα τα τελευταία χρόνια, που μπαίνουν σε διαχείριση ή προχωρούν σε εκκαθάριση. Σε άλλες χώρες οι διαχειρίσεις οδηγούν σε βελτίωση των προοπτικών μιας εταιρείας δίνοντάς της μια δεύτερη ευκαιρία. Στην Κύπρο τις πλείστες φορές οδηγούνται σε πώληση των περιουσιακών στοιχείων, ώστε να αποπληρωθούν όσο το δυνατότερον περισσότεροι πιστωτές, και μετά στην εκκαθάριση.

Η σημερινή κρίση με την εξάπλωση του ιού δοκιμάζει τις αντοχές των επιχειρήσεων και των κρατικών ταμείων. Ενδεχόμενο τέταρτου κύματος του ιού τον Σεπτέμβρη θα κάνει τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα. Μέσα από την κρίση αναδεικνύεται η αναγκαιότητα για αλλαγή των επιχειρηματικών μοντέλων, ενίσχυση του τρόπου διοίκησης, ώστε oι επιχειρήσεις να μπορούν να ανταποκρίνονται άμεσα στις αλλαγές του οικονομικού περιβάλλοντος, άμεσων αποφάσεων και εντοπισμού αδυναμιών και για τεχνολογική αναβάθμιση, υιοθετώντας βέλτιστες πρακτικές.