Κελοκέδαρα: Το πάλαι ποτέ κεφαλοχώρι «ντύθηκε» με εντυπωσιακά graffiti

Τα Κελοκέδαρα είναι μια ημιορεινή κοινότητα και το πάλαι ποτέ κεφαλοχώρι της Επαρχίας Πάφου. Ένα από τα τρία διαμερίσματα της Επαρχίας -του Κτήματος, της Πόλης Χρυσοχούς και τον Κελοκεδάρων- στα οποία στεγάζονταν μια σειρά από δημόσιες υπηρεσίες που εξυπηρετούσαν τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής.

Μια κοινότητα που στο παρελθόν αποτέλεσε σημείο αναφοράς με πολύ πλούσια ιστορία και δραστηριότητα των κατοίκων, κανονική λειτουργία αστυνομικού σταθμού και τοπικού Δικαστηρίου, υγειονομικού ιατρικού κέντρου, το οποίο μάλιστα είχε και μαμή, η οποία ξεγεννούσε τις εγκύους, Γεωργικού Τμήματος για εξυπηρέτηση των γεωργών της Ανατολικής Πάφου, εξατάξιου σχολείου και πολλών άλλων υπηρεσιών, που χρησιμοποιούνταν από τους κατοίκους και των γύρω περιοχών.

Οι γεωργικές, αγροτικές και κτηνοτροφικές ασχολίες ήταν η κύρια ενασχόληση των κατοίκων ακόμη και μέχρι τη δεκαετία του ’90, οπότε η αστυφιλία άρχισε να δείχνει βίαια τα δόντια της στα χωριά μας και την κυπριακή ύπαιθρο, οδηγώντας της εν πολλοίς σε μαρασμό. Χαρακτηριστική είναι η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού που καταγράφεται στις απογραφές πληθυσμού από το 1881, και τους 294 κατοίκους, φτάνοντας σταδιακά μέχρι το 1960 και τους 758 κατοίκους.

Σήμερα τα Κελοκέδαρα, εκτός από την πλούσια ιστορία τους, τον αστυνομικό σταθμό που εξακολουθεί να λειτουργεί έστω και κουτσουρεμένος, την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που δεσπόζει της κοινότητας, είναι γνωστά για τη φάρμα των γαϊδουριών τους, αποτέλεσμα ιδιωτικής πρωτοβουλίας, την οποία συχνά επισκέπτονται ξένοι περιηγητές. Στην είσοδο του χωριού υπάρχει η γνωστή βρύση του Βαϊλή, που βρίσκεται απέναντι από την Αστυνομία, και λίγο μετά το παλιό ελαιοτριβείο. Εκεί που ο κάθε περαστικός για τη Σαλαμιού, το Τρόοδος ή το Μοναστήρι της Παναγιάς του Σίντη έπρεπε να σταματήσει να πιει νερό και να πάρει μιαν ανάσα δροσιάς.

Μάλιστα αυτή η συνήθεια, κυρίως στα χρόνια που προηγήθηκαν και ειδικά όταν το νερό έτρεχε ασταμάτητο μεταφέρθηκε από γενιά σε γενιά, ενώ για τη βρύση του Βαϊλή γράφτηκαν και λέχθηκαν πολλά, όπως και το ποίημα που ακολουθεί:

Τζι αθθυμούμαι του Βαϊλή

το τρεχάτο το νερόν

που μουρμούραν μέραν-νύχταν

ούλα τζι ήτουν ζωντανόν.

Σ' αθθυμούμαι τζιαι γιεμώνει

η καρκιά μου που αγάπη

γιατί είσαι Τζιελοτζιάρα

η δική μου η Ιθάκη.

Όπως αναφέραμε πιο πάνω, από τα σημαντικότερα σημεία αναφοράς της περιοχής στα Κελοκέδαρα είναι η Παναγία του Σίντη, ένα από τα πλέον πρωτότυπα και αυθεντικά οικοδομήματα μοναστηριακής αρχιτεκτονικής στο νησί μας, που η UNESCO περιέλαβε στον κατάλογό της ως προστατευόμενο μέρος. Η Παναγία του Σίντη είναι ένα ανοικτό μουσείο και ένας σπουδαίος αρχαιολογικός χώρος, που στο πρόσφατο παρελθόν, το 2017, όταν η Πάφος ήταν Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, εκεί πραγματοποιήθηκαν πολιτιστικές εκδηλώσεις που αναφέρονται μέχρι και σήμερα.

Σήμερα στην πλατεία των Κελοκεδάρων οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν brunch με ολόφρεσκα υλικά ντόπια παραγωγής, να κάνουν τη βόλτα τους στην κοιλάδα του Ζυριπιλλή, να παρευρεθούν σε κάποια εκδήλωση στο αναβαθμισμένο Πολιτιστικό Κέντρο της κοινότητας ή να διανυκτερεύσουν και σε ενοικιαζόμενα καταλύματα.

Τα πιο πάνω συνθέτουν σε ένα βαθμό την πλούσια ιστορία του τελευταίου αιώνα των Κελοκεδάρων, τα οποία τα τελευταία χρόνια μια φιλοπρόοδη ομάδα εκλεγμένων αρχόντων και αποδήμων κατάφερε να τοποθετήσει εκ νέου στον χάρτη ενδιαφέροντος των ταξιδιωτών στην Κύπρο, ντόπιων αλλά και ξένων.

Τελευταίο «απόκτημα» της κοινότητας στην προσπάθεια ανάδειξης της ιστορίας και της παράδοσης των Κελοκεδάρων αλλά και ευπρεπισμού των, είναι οι δημιουργίες σε τοίχους του χωριού του εξαίρετου καλλιτέχνη Χάρη Χριστοφόρου. Ο street artist Χάρης Χριστοφόρου με τη Τέχνη του εμπλούτισε τους τοίχους της κοινότητας αποτυπώνοντας, μεταξύ άλλων, και την καθημερινότητα του χωριού αλλά και σατιρίζοντας ή καυτηριάζοντας, αν θέλετε καλύτερα, παρελθόν και παρόν. Μια από τις πιο χαρακτηριστικές δημιουργίες είναι η αποτύπωση ενός νεαρού, ο οποίος έκλεψε μια κατσίκα και τρέχει να γλιτώσει από την Αστυνομία, ακριβώς μάλιστα απέναντι από τον αστυνομικό σταθμό, δίπλα από τη βρύση του Βαϊλή στην είσοδο του χωριού.

Παραφράζοντας μια γνωστή ελληνική τηλεοπτική διαφήμιση, η οποία άφησε εποχή, όπου κάποιος έκλεψε μια κότα και ο αστυνομικός κυνηγώντας τον του φώναξε «πουτ δε κοτ ντάουν σλόουλι», ο καλλιτέχνης αναπαριστά στα Κελοκέδαρα το αντίστοιχο συμβάν, με τον αστυνομικό να αναφέρεται σε κατσίκα και να λέει «πουτ δε τσουρ ντάοουν σλόουλι», από το γνωστό προσωνύμιο των Κελοκεδαριτών, “κατσικοκλέφτες”, δραστηριότητα που παρατηρείτο κυρίως στο παρελθόν και για την οποία υπήρχαν δεκάδες καταχωρήσεις στα αρχεία των διωκτικών Αρχών.

Ο καλλιτέχνης Χάρης Χριστοφόρου, μιλώντας στη «Σ», ανέφερε πως η πρόκληση για να αποτυπώσει την ιστορία του χωριού ήταν μεγάλη. «Μόλις άκουσα την ιστορία του χωριού εμπνεύστηκα και ήμουν ενθουσιασμένος να δημιουργήσω. Θεωρώ ότι το παλιό είναι κομμάτι της ιδιοσυγκρασίας μας και οφείλουμε να το κουβαλάμε παντού, οπότε δεν ήταν δύσκολο να συνθέσω την ιδέα πίσω από τις δημιουργίες. Οι κάτοικοι και κυρίως οι άνθρωποι που προσπαθούν για το χωριό ενθουσιάστηκαν με την ιδέα και μετά με το αποτέλεσμα. Επίσης πρέπει να σας πω ότι έχουμε πολλές θετικές αντιδράσεις και μηνύματα μέχρι και σήμερα, ενώ τα σχέδια αυτά κάνουν τακτικά τον γύρο του διαδικτύου και μέσα από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης αλλά και μέσα από άρθρα σαν αυτό σε εφημερίδες ή σε ιστοσελίδες».

Με τη σειρά του ο Μάριος Ζαχαριάδης, κοινοτάρχης Κελοκεδάρων, μιλώντας στη «Σ», είπε ότι η κοινότητα θέλησε να απεικονίσει την ιστορία της. «Όλοι οι χώροι επελέγησαν στη βάση της ιστορίας και των δραστηριοτήτων των κατοίκων μας. Ας πούμε το ένα γκράφιτι τοποθετήθηκε επί σκοπού απέναντι από τον αστυνομικό σταθμό, όπως και το άλλο δίπλα ακριβώς από το παντοπωλείο του χωριού μας, όπου μια γιαγιά έχει απλωμένα τα ρούχα της στο ττέλλι και δίπλα της υπάρχει η γνωστή σκόνη καθαρισμού που χρησιμοποιούσαν κυρίως οι παλαιότερες οικοκυρές. Είμαστε χαρούμενοι που ο κόσμος σιγά-σιγά επανέρχεται στο χωριό μας, οι απόδημοι ολοένα και επιστρέφουν και γενικά τα Κελοκέδαρα ζωντανεύουν και πάλι σιγά-σιγά έστω τα Σαββατοκύριακα ή τις γιορτές και το καλοκαίρι».