Η εξέλιξη και η διαγραφόμενη πορεία του χρήματος

Πίσω στο 3000 π.Χ., όταν είχαν δημιουργηθεί τα πρώτα είδη χρήματος, επειδή οι άνθρωποι δεν είχαν εμπιστοσύνη σε αυτά, έπρεπε τα χρήματα να έχουν εσωτερική αξία. Τα πρώτα είδη χρήματος εμφανίστηκαν περίπου την ίδια περίοδο που εμφανίστηκε και η γραφή. Η γραφή για να καταγράφει τις λειτουργικές δραστηριότητες και τα χρήματα τις οικονομικές. Το πρώτο γνωστό είδος χρήματος ήταν το κριθάρι. Υπήρχαν δοχεία συγκεκριμένου μεγέθους, ούτως ώστε να επιμετρώνται οι ποσότητες κριθαριού που χρησιμοποιούνταν στις συναλλαγές. Μέχρι και οι μισθοί πληρώνονταν σε κριθάρι και ήταν ένα κοινώς αποδεκτό μέσο συναλλαγής.

Ήταν σχετικά ευκολότερο να εμπιστευθούν ως χρήμα ένα εμπόρευμα με εσωτερική αξία όπως είναι το κριθάρι, γιατί εναλλακτικά μπορούσε να φαγωθεί. Η μεταφορά και η αποθήκευσή του, όμως, ήταν δύσκολη. Η πραγματική επανάσταση στην ιστορία του χρήματος έγινε όταν οι άνθρωποι εμπιστεύθηκαν χρήματα χωρίς πραγματική αξία, τα οποία μπορούσαν να μεταφέρουν και να αποθηκεύουν ευκολότερα. Ένα παράδειγμα ήταν το ασήμι, το οποίο δεν μπορούσε να καταναλωθεί αλλά ούτε να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή εργαλείων μιας και είναι ένα σχετικά μαλακό μέταλλο.

Αν και πολλοί σκεπτικιστές θεωρούσαν τα χρήματα την αιτία όλων των δεινών, τα χρήματα είναι το μοναδικό σύστημα εμπιστοσύνης, το οποίο ενώνει τους ανθρώπους ανεξαρτήτως θρησκείας, εθνικότητας ή σεξουαλικών προτιμήσεων. Χάρη στο χρήμα, για πρώτη φορά άνθρωποι εντελώς άγνωστοι μεταξύ τους μπορούσαν να συνεργαστούν αποδοτικά προς επίτευξη κοινών στόχων.

Σήμερα τα περισσότερα χρήματα βρίσκονται σε ηλεκτρονική μορφή. Σύμφωνα με στοιχεία του Federal Reserve (fed), η συνολική αξία των χρημάτων στον κόσμο ξεπερνά τα $80 τρις δολάρια, εκ των οποίων λιγότερα από $8 τρις δολάρια είναι τυπωμένα σε χαρτονομίσματα και κέρματα. Περισσότερα από το 90% των χρημάτων, δηλαδή, υπάρχουν μόνο στους servers των τραπεζών. Οι περισσότερες συναλλαγές μεταξύ των επιχειρήσεων πραγματοποιούνται με τη μεταφορά ηλεκτρονικών δεδομένων από τον έναν υπολογιστή στον άλλο.

Ο νέος νομισματικός κόσμος και η παράλληλη άνθιση των κρυπτονομισμάτων, η οποία συναρτάται με την ακραία μεταβλητότητα που παρατηρήσαμε το 2021, διασφαλίζουν ότι το μέλλον του χρήματος είναι ηλεκτρονικό και δυνητικά η αποκεντρωμένη δύναμη των κρυπτονομισμάτων, μέσω της τεχνολογίας blockchain, θα υποκύψει στη δύναμη των επίσημων κρατικών ηλεκτρονικών νομισμάτων.

Η διαφορά των επίσημων κρατικών ηλεκτρονικών νομισμάτων από τα κρυπτονομίσματα θα βρίσκεται στην παράμετρο ότι αυτά θα είναι ελεγχόμενα μέσω της άσκησης νομισματικής πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες και θα είναι σχετικά σταθερά. Αν και τα κρατικά ηλεκτρονικά νομίσματα θα είναι ένα νέο περιουσιακό στοιχείο που θα πρέπει να διαχειριστούν οι κεντρικές τράπεζες, στα χέρια του επενδυτή που ποντάρει στη μελλοντική αξία των νομισμάτων δεν θα αποτελεί καινούρια κατηγορία περιουσιακών στοιχείων.

Η εξέλιξη αυτή δύναται να περιορίσει τον κερδοσκοπικό χαρακτήρα των κρυπτονομισμάτων, όπως επίσης και την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας που απαιτείται, μιας και τα κρατικά νομίσματα θα κρατούνται και θα τυγχάνουν διαχείρισης μέσω κεντρικών επίσημων κρατικών φορέων.

Παράπλευρη επίδραση των κρυπτονομισμάτων είναι η τεράστια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας που απαιτείται για τη διατήρηση της αποκεντρωμένης blockchain τεχνολογίας. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε τον Φεβρουάριο του 2021 το BBC, μόνο το Bitcoin κατανάλωσε μέσα σε ένα χρόνο 111,7 τεραβατώρες, αντίστοιχο με την ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που κατανάλωσε η Ολλανδία, μια χώρα των 17 εκ., το ίδιο έτος.

Ο ανώτερος οικονομολόγος της BNP Paribas, ChiLo, σε πρόσφατη ανάλυσή του αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι «το bitcoin δεν είναι νόμισμα, ούτε θεωρητικά αλλά ούτε και πρακτικά, και κανένα από αυτά του είδους του δεν τα έχει καταφέρει να αποτελέσει κορμό σε καθημερινές συναλλαγές και πληρωμές αλλά μόνο ορισμένες κάτω από το τραπέζι συναλλαγές». Στην ίδια ανάλυση πρόσθεσε ότι: «Η ταυτότητα του κατόχου είναι αναγκαίο στοιχείο για την επαλήθευση των ισολογισμών και ο μόνος κάτοχος στοιχείων για τη νόμιμη ταυτότητα των κατόχων των νομισμάτων είναι το κράτος».

Η χρηματοοικονομική ισορροπία επιτυγχάνεται με τις αυξομειώσεις της ποσότητας χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες, όπως πρόσφατα έπραξαν κατά τη διάρκεια του Covid-19. Σε μια οικονομία κρυπτονομισμάτων, όπου η ποσότητα είναι σταθερή, οι προσαρμογές της τιμής είναι βίαιες προκειμένου να απορροφήσουν τις διακυμάνσεις ζήτησης. Συν τοις άλλοις, η ανωνυμία των κρυπτονομισμάτων συνοδεύεται από υψηλούς κινδύνους που αφορούν νομιμοποίηση εσόδων και χρηματοδότησης παράνομων δραστηριοτήτων.

Πολλές χώρες εκδήλωσαν ήδη ενδιαφέρον για το ψηφιακό χρήμα. Οι Μπαχάμες ήταν η πρώτη χώρα που καθιέρωσε τον περασμένο Οκτώβριο ένα ψηφιακό νόμισμα, γνωστό ως Sand Dollar. H Κίνα έχει πραγματοποιήσει σειρά δοκιμών, ενώ η Ελβετία και η Τράπεζα της Γαλλίας έχουν ανακοινώσει το πρώτο διασυνοριακό πείραμα στην Ευρώπη. Στην Κύπρο, η μετάβαση αναμένεται να είναι πολύ πιο αργή, παρόλο που από τις 18 Ιουνίου 2021 κατέστη υποχρεωτική η αποδοχή καρτών ως μέσου πληρωμής.

Το επίσημο ψηφιακό χρήμα αναμένεται να αλλάξει για πάντα το μέλλον του χρήματος με τρόπο που δεν θα μπορούσαν να κάνουν ποτέ τα κρυπτονομίσματα, και η δυναμική αυτή εξέλιξη θα προσφέρει μιαν άνευ προηγουμένου ευελιξία στις παγκόσμιες συναλλαγές αλλά παράλληλα θα αποτελέσει τον πυλώνα για την καταπολέμηση της παραοικονομίας.

*Senior Manager, KPMG Limited