Ανάλυση του εξωτερικού περιβάλλοντος

Η αξιολόγηση του εξωτερικού / διεθνούς οικονομικού και πολιτικού περιβάλλοντος είναι ιδιαίτερα σημαντική, ειδικά για χώρες όπως είναι η Κύπρος, με την εξωγενή οικονομία που έχει. Σημειώνεται ότι η οικονομία μας επηρεάζεται σημαντικά από την πορεία των οικονομιών των χωρών με τις οποίες συνδέεται επιχειρηματικά, αλλά και γενικότερα από την κατάσταση στο διεθνές οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον.

Μέσα από τις αλλαγές και τη μεταβλητότητα, πέραν των προβλημάτων που ενδεχομένως να δημιουργούνται, υπάρχουν και σημαντικές ευκαιρίες, τις οποίες μπορεί να αξιοποιήσει μόνο μέσα από σωστό σχεδιασμό και στρατηγική.

Είναι σημαντικό να αξιολογούνται σε συνεχή βάση οι εξελίξεις στον διεθνή τομέα, ώστε να λαμβάνονται διορθωτικά μέτρα εκεί και όπου πρέπει, ώστε η χώρα να παραμένει ανταγωνιστική. Τα μεγαλύτερα ζητήματα προκύπτουν από την παρουσία γραφειοκρατικών εμποδίων και κουλτούρας άλλων εποχών σε ορισμένα τμήματα, τα οποία δημιουργούν αρνητική εικόνα στον επιχειρηματικό κόσμο.

Τα τελευταία χρόνια η Κύπρος κατάφερε να προσελκύσει επενδυτές από διάφορες χώρες. Επιβράδυνση τέτοιων οικονομιών, είτε λόγω εσωτερικών προβλημάτων, είτε λόγω διεθνών ζητημάτων, όπως η επιβολή δασμών και ελέγχων στη διακίνηση συναλλάγματος, σε συνδυασμό με την εξάπλωση της πανδημίας, επηρεάζουν τις χώρες στις οποίες διοχετεύονται οι εξωτερικές επενδύσεις.

Φυσικά, οποιαδήποτε προβλήματα και δυσκολίες όσον αφορά το πολιτικό, οικονομικό και επιχειρηματικό περιβάλλον που δραστηριοποιούνται, οδηγεί τους επενδυτές στην αναζήτηση νέων χωρών για δραστηριοποίηση και ενδεχομένως μεταφορά της έδρας των εταιρειών τους. Πολλοί είναι, μάλιστα, αυτοί που φέρνουν μαζί και τις οικογένειές τους.

Η δημιουργία υποδομών οι οποίες θα ενισχύσουν το βιοτικό επίπεδο τόσο των ντόπιων, όσο και των ξένων, θα ενισχύσει την αξία των επενδύσεων που έχουν γίνει στη χώρα μας. Οδικό δίκτυο και ηλεκτρονική διακυβέρνηση είναι τομείς όπου απαιτείται αρκετή δουλειά.

Είναι πολλές φορές που η Κύπρος βρέθηκε κατηγορούμενη σε δημοσιεύματα ξένων εφημερίδων. Ενδεχομένως τα πλείστα από τα γραφόμενα μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσα από την παράθεση απλών επιχειρημάτων. Είναι, γι’ αυτόν τον λόγο, σημαντικό, η ομάδα που αξιολογεί την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας και, κυρίως, των χωρών που είναι οικονομικά συνδεδεμένες με την Κύπρο, να προβαίνει σε βήματα τα οποία θα απαντούν σε τέτοια δημοσιεύματα.

Πολιτικές εντάσεις και αντιπαραθέσεις, διαφορετικές φιλοσοφίες εντός της ΕΕ - παρά το γεγονός ότι, μετά από αρκετές συζητήσεις, η Ένωση προχωρεί σε συντονισμένα μέτρα κατά της εξάπλωσης του ιού -, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν αναδυόμενες οικονομίες, οι αυξήσεις στο δημόσιο χρέος πολλών χωρών, ένας ενδεχόμενος «συναλλαγματικός πόλεμος», η σταδιακή απόσυρση των ποσοτικών μέτρων χαλάρωσης που εφαρμόζουν οι κεντρικές τράπεζες και η αναμενόμενη αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων δημιουργούν ένα δύσκολο περιβάλλον για μια εξωγενή οικονομία.

Το σημαντικό, όμως, είναι τα αντανακλαστικά που θα έχουν οι παραγωγικές μονάδες κάθε οικονομίας, όταν πλέον ο αρνητικός αντίκτυπος του ιού θα αρχίσει να εξασθενεί. Οι επιδημιολόγοι εκτιμούν ότι αυτό θα συμβεί περί τα μέσα του επόμενου έτους. Είναι, δηλαδή, σημαντικό να υπάρξει εκείνος ο σχεδιασμός, ώστε, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν και η ψυχολογία των καταναλωτών και επενδυτών αναστραφεί, η οικονομία να παρουσιάσει σημαντικούς θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Η οικονομική διπλωματία

Η οικονομική διπλωματία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της οικονομικής και πολιτικής στρατηγικής ενός κράτους και της κυβέρνησής του. Η σωστή δομή και οργάνωση των φορέων που ασκούν την οικονομική διπλωματία, σε συνδυασμό με τη δημιουργία της σωστής εικόνας για τη χώρα (branding), θεωρούνται απαραίτητα συστατικά για την προσέλκυση επενδύσεων και άλλων μορφών επιχειρηματικής δραστηριότητας από το εξωτερικό.

Το Υπουργείο Εξωτερικών, οι Πρεσβείες, τα Προξενεία, οι Οργανισμοί Προώθησης Επενδύσεων, οι επαγγελματικοί σύνδεσμοι, οι παροικίες και άλλοι φορείς αποτελούν τους μηχανισμούς άσκησης της οικονομικής διπλωματίας.

Οι συγκεκριμένες πολιτικές συνήθως έχουν δύο μορφές. Η μια είναι η άσκηση οικονομικών πιέσεων, όπως, για παράδειγμα, η επιβολή εμπάργκο, με σκοπό τη συμμόρφωση μιας χώρας με τους διεθνείς κανονισμούς, ή η επιβολή συγκεκριμένων πολιτικών, και, η δεύτερη, αυτή της «δημιουργικής» διπλωματίας, που σκοπό έχει να προωθήσει την χώρα ως επενδυτικό και επιχειρηματικό προορισμό.

Η επιβολή δασμών και ο λεγόμενος εμπορικός πόλεμος αποτελούν μέρος της πρώτης μορφής, η οποία, τον τελευταίο καιρό, ασκείται εντονότερα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το εμπάργκο που επιβάλλεται στο Ιράν σε σχέση με το πυρηνικό του πρόγραμμα και οι δασμοί που επέβαλαν οι ΗΠΑ σε προϊόντα προερχόμενα από την Κίνα, αλλά και άλλες χώρες.

Σημειώνεται ότι η συμμετοχή σε διεθνείς ή ευρωπαϊκούς θεσμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, επηρεάζει σημαντικά τις αποφάσεις ενός κράτους, εφόσον πολλά ζητήματα πολιτικής, όπως π.χ. οι κυρώσεις για τη Ρωσία, αποφασίζονται συλλογικά.

Όσον αφορά τη δεύτερη μορφή οικονομικής διπλωματίας, αυτή ασκείται με πολλούς τρόπους. Υπάρχουν οι διακρατικές συμφωνίες οι οποίες ενισχύουν τις επιχειρηματικές σχέσεις μεταξύ δύο κρατών, όπως οι συμφωνίες εμπορίου και οι συμφωνίες αποφυγής διπλής φορολογίας.

Η προώθηση της τουριστικής βιομηχανίας, η προβολή σημαντικών γεγονότων και επιχειρηματικών πρωτοβουλιών στο εξωτερικό, η ενίσχυση των εξαγωγών και των πολιτιστικών ανταλλαγών, η εκπροσώπηση της χώρας σε διεθνείς ποδοσφαιρικές και άλλες διοργανώσεις, η ενεργοποίηση των κατοίκων της χώρας στο εξωτερικό, είτε είναι φοιτητές, είτε μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού, και τα διεθνή συνέδρια αποτελούν μηχανισμούς προώθησης της χώρας προς το εξωτερικό.

Είναι σημαντικό, όλοι οι πιο πάνω φορείς να συντονίζονται, με σκοπό την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων, οι οποίοι θα πρέπει να τίθενται μέσα από ένα στρατηγικό σχέδιο προώθησης της χώρας προς το εξωτερικό.

Η διατήρηση ενός ανταγωνιστικού μοντέλου λειτουργίας είναι σημαντική τόσο για τις επιχειρήσεις, όσο και για τα κράτη. Ενδεχόμενη αδυναμία προσαρμογής στις αλλαγές και τη μεταβλητότητα που παρουσιάζει το διεθνές οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον, μπορεί να οδηγήσει σε δυσάρεστα αποτελέσματα.

Σε περιόδους οικονομικής κρίσης είναι απόλυτα θεμιτό να παραχωρούνται διαφόρων μορφών κίνητρα για προσέλκυση επενδύσεων και ανάκαμψη της οικονομίας. Είναι σημαντικό, τα αποτελέσματα αυτών των κινήτρων να αξιολογούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα και να λαμβάνονται οι δέουσες αποφάσεις. Κάποια από τα κίνητρα αυτά μπορούν να μονιμοποιηθούν, αν δεν επηρεάζουν αρνητικά την επιχειρηματική δραστηριότητα και τον ανταγωνισμό, και κάποια να αποσυρθούν.