Κάτοικοι Ακάμα: «Γεννηθήκαμε στη φτώχια και μας έδωσαν τη χαριστική βολή»

Το 1989, μεγάλες περιοχές του Ακάμα και τεράστιος αριθμός ιδιωτικών περιουσιών καθορίστηκαν με τον πολεοδομικό χαρακτηρισμό Προστασία της Φύσης και με μηδενικό συντελεστή δόμησης, χωρίς κανένα αντιστάθμισμα. Τριάντα δύο χρόνια μετά, οι άνθρωποι που έχασαν τις περιουσίες τους περιμένουν ακόμη την πολιτική βούληση που θα αλλάξει τα δεδομένα στην περιοχή, ώστε οι κοινότητες στις παρυφές του Ακάμα, που σήμερα φυτοζωούν, να επανέλθουν σε τροχιά ευημερίας.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ίνειας, καθώς όλη η περιουσία του χωριού επηρεάστηκε από το Διάταγμα του 1989. Με τη δέσμευση των περιουσιών τους, οι κάτοικοι της Ίνειας βρέθηκαν σε δυσχερή οικονομική θέση, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να εγκαταλείψουν το χωριό, αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον.

«Με έδιωξε η ίδια μου η πατρίδα»

Κάθε κάτοικος της Ίνειας έχει μια ιστορία με άδοξο τέλος για να διηγηθεί. Μια ιστορία για το πώς γκρεμίστηκαν τα όνειρα μιας ολόκληρης γενιάς, αλλά και των γενιών που ακολούθησαν. Τη δική του ιστορία ξετύλιξε στη «Σημερινή» ο Μ. Κ., με καταγωγή από την Ίνεια, ο οποίος επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του. Ο Μ. Κ αναφέρθηκε στο οικονομικό αδιέξοδο στο οποίο βρέθηκε το 1992, όταν αποφάσισε να επιστρέψει από το εξωτερικό στο χωριό του, με σκοπό να ανοίξει δική του επιχείρηση. «Με την επιστροφή μου στην Κύπρο, σκέφτηκα να αγοράσω μία επιχείρηση στην Κάτω Πάφο που ήταν προς πώληση, για να χτίσω μια καινούρια ζωή εδώ, στην πατρίδα μου. Είχα βάλει στην άκρη κάποια χρήματα από τη δουλειά μου στο εξωτερικό και αποτάθηκα στην τράπεζα για ένα δάνειο, με εξασφάλιση το χωράφι που μου άφησε η μητέρα μου στην Ίνεια. Η αίτησή μου όμως απορρίφθηκε από την τράπεζα, αφού η περιουσία μας βρισκόταν εντός της προστατευόμενης περιοχής του Ακάμα και είχε μηδενικό συντελεστή».

Αδυνατώντας να εξεύρει εργασία στην Κύπρο, ο Μ. Κ. επέστρεψε στο εξωτερικό. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «επιστρέφοντας στο εξωτερικό, ένιωθα ότι με είχε διώξει η ίδια η πατρίδα μου. Εμείς δεν είμαστε πρόσφυγες; Χάσαμε τις περιουσίες μας». Το 1996 έκανε ακόμα μία προσπάθεια για επανεγκατάσταση στην Κύπρο, μετακομίζοντας τελικά οριστικά στην Πάφο. «Σιγά-σιγά ξεκίνησα μια μικρή επιχείρηση, η οποία εξυπηρετεί αποκλειστικά τους δικούς μου βιοποριστικούς σκοπούς. Εάν είχα παιδιά, δεν θα μπορούσα να τα ζήσω».

Δεσμευμένες οι περιουσίες μέχρι σήμερα

Η αδυναμία των μόνιμα διαμενόντων στα χωριά του Ακάμα να εξασφαλίσουν τα προς το ζην, τόσο για τους ίδιους όσο και για τις οικογένειές τους, είναι ένα πρόβλημα το οποίο αναφέρουν οι κάτοικοι της περιοχής από τη δεκαετία του ’90, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου στις εκάστοτε κυβερνήσεις. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο κοινοτάρχης της Ίνειας, Γιάγκος Τσίβικος, «όλοι οι κάτοικοι της Ίνειας δυσκολευτήκαμε να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας, καθώς όλη η περιουσία του χωριού μας δεσμεύτηκε από το διάταγμα του 1989. Εδώ και τριάντα χρόνια, τίποτα δεν έχει αλλάξει. Οι περιουσίες μας παραμένουν δεσμευμένες χωρίς κανένα αντιστάθμισμα, με αποτέλεσμα οι νέοι άνθρωποι, μη μπορώντας να εξασφαλίσουν τα προς το ζην, να εγκαταλείπουν την περιοχή για να αναζητήσουν μια θέση εργασίας στα μεγάλα αστικά κέντρα».

Οι τοπικές Αρχές της περιοχής δηλώνουν ότι διαχρονικά απουσιάζει η απαραίτητη πολιτική βούληση για να επιλυθεί το ζήτημα των δεσμευμένων περιουσιών του Ακάμα, ένα εγχείρημα, όπως σημειώνουν, μέσα από το οποίο θα πρέπει να επιτευχθεί η ισορροπία ανάμεσα στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος του Ακάμα και τη διασφάλιση της επιβίωσης των ανθρώπων του.

Όπως ανέδειξε ο κ. Τσίβικος, «εδώ και τρεις δεκαετίες αναμένουμε από το κράτος να λάβει τέτοια μέτρα, τα οποία θα φέρουν την πολυπόθητη αλλαγή και θα δώσουν ένα τέλος στην παρακμή των κοινοτήτων του Ακάμα. Μας έχουν υποσχεθεί ένα Τοπικό Σχέδιο για την ευημερία της ευρύτερης περιοχής, ωστόσο η ανακοίνωσή του πάει από παράταση σε παράταση εδώ και μερικά χρόνια. Τον περασμένο Οκτώβριο μάς διαβεβαίωσαν ότι θα ανακοινωθεί την άνοιξη του 2021, ωστόσο η άνοιξη πέρασε, ήρθε το καλοκαίρι και ακόμη περιμένουμε. Το Τοπικό Σχέδιο είναι πλέον κόκκινη γραμμή για την περιοχή του Ακάμα. Διεκδικούμε ένα Τοπικό Σχέδιο, που θα σέβεται το περιβάλλον της περιοχής, αλλά και θα περιλαμβάνει πρόνοιες για την ευημερία των κατοίκων της».

«Είμαστε παραπάνω από πρόσφυγες»

Για το πώς το Διάταγμα του 1989 επηρέασε τους κατοίκους της Ίνειας μίλησε και ο κ. Νέστορας Ηροδότου, πρώην κάτοικος Ίνειας και νυν κάτοικος Λεμεσού. «Κατάγομαι από την Ίνεια. Θυμάμαι ότι το χωριό μου είχε 1000 κατοίκους, ενώ σήμερα οι κάτοικοι είναι γύρω στους 200. Έφυγαν όλοι γιατί το χωριό δεν βοηθήθηκε από κανέναν, από καμία κυβέρνηση. Γεννηθήκαμε στη φτώχια και τη δυστυχία και μας έδωσαν τη χαριστική βολή. Κληρονόμησα μια μικρή περιουσία από τη μητέρα μου κι εγώ με τη σειρά μου τη μεταβίβασα στο παιδί μου. Την περιουσία αυτή δεν μπορεί να την αξιοποιήσει το παιδί μου, όπως όλοι οι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο καθένας έχει το δικαίωμα όταν κληρονομήσει κάτι από τους γονείς του να το αξιοποιήσει για βιοποριστικούς σκοπούς. Εμείς έχουμε στερηθεί αυτό το δικαίωμα. Εμείς, είμαστε παραπάνω από πρόσφυγες. Εδώ και τριάντα χρόνια οι περιουσίες μας παραμένουν δεσμευμένες».

Όπως τόνισε ο κ. Ηροδότου, η δέσμευση των περιουσιών των κατοίκων του χωριού ενίσχυσε την οικονομική και κοινωνική απομόνωσή τους, καταδικάζοντας την περιοχή σε παρακμή. «Ως αποτέλεσμα, τα χωριά του Ακάμα αντιμετωπίζουν μεγάλο δημογραφικό και πληθυσμιακό πρόβλημα. Το δημοτικό της Ίνειας κάποτε είχε 150-200 μαθητές. Σήμερα έχει 15. Επίσης τα περισσότερα σχολεία στην περιοχή του Ακάμα είτε έχουν κλείσει οριστικά είτε υπολειτουργούν», πρόσθεσε.

68 θάνατοι και 9 γέννες σε μια δεκαετία

Το πληθυσμιακό και δημογραφικό πρόβλημα της περιοχής ανέδειξε και ο κοινοτάρχης του Νέου Χωριού, Αντρέας Χριστοδούλου Μάχιμος. «Τα στατιστικά στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας είναι ανησυχητικά. Ο πληθυσμός των κοινοτήτων του Ακάμα, σύμφωνα με την απογραφή του 1976, ήταν 2.527, ενώ κατά την απογραφή του 2011 καταγράφηκαν μόλις 1498 κάτοικοι, δηλαδή σημειώθηκε μείωση του πληθυσμού κατά 41%. Εδώ και μια δεκαετία ο πληθυσμός των κοινοτήτων μας συνεχίζει την καθοδική πορεία. Αξίζει μόνο να αναφέρω ότι τα τελευταία δέκα χρόνια είχαμε 68 θανάτους και μόνο 9 γέννες στο Νέο Χωριό».

Όπως επεσήμανε ο κ. Μάχιμος, οι τοπικές Αρχές της περιοχής διερευνούν διαρκώς τρόπους για να στηρίξουν τα νέα ζευγάρια και σε αυτό το πλαίσιο κάποιες από τις κοινότητες της περιοχής αποφάσισαν σε κάθε νέο ζευγάρι που παραμένει στην περιοχή να προσφέρουν φιλοδώρημα €3.000 για κάθε γέννα. «Ήδη στην περίπτωση του Νέου Χωριού, η κίνηση αυτή αγκαλιάστηκε από τα νεαρά ζευγάρια και είχαμε μέσα στο 2020 έξι νέες γέννες. Τα χρήματα αυτά δόθηκαν από το ταμείο της κοινότητας, καθώς η πρόταση δεν έγινε αποδεκτή από την Επαρχιακή Διοίκηση, αφού, όπως μας ανέφεραν, δεν προβλέπεται κάτι τέτοιο από τον Περί των Κοινοτήτων Νόμο. Η δυσκαμψία του συστήματος μάς έχει καταδικάσει εδώ και πολλά χρόνια σε μαρασμό».

Συνοψίζοντας, τόνισε ότι «για να συγκρατηθεί ο πληθυσμός στην περιοχή είναι αναγκαίο εκτός από την παροχή κινήτρων να προωθηθούν κάποια αναπτυξιακά/ τουριστικά έργα μεγαλύτερης κλίμακας και συμβατά με τον χαρακτήρα της περιοχής, τα οποία θα προσφέρουν θέσεις εργασίας. Αυτό που ζητούν οι κοινότητες του Ακάμα δεν είναι το τσιμέντωμα της περιοχής και η μετατροπή της σε ένα τουριστικό θέρετρο, που θα αγνοεί την ανάγκη προστασίας της τοπικής βιοποικιλότητας, αλλά η δημιουργία συνθηκών που θα επιτρέψουν την ευημερία των κοινοτήτων του Ακάμα, με σεβασμό προς το περιβάλλον. Διαφορετικά, ο πληθυσμός της περιοχής θα αφανιστεί».