Αναλύσεις

«Αγάπη μου… υπάρχουν άρρωστοι εκεί έξω»

Αδήρητη ανάγκη για παιδεία, ώστε οι μελλοντικές γυναίκες να μην πέφτουν στα «δίχτυα» μελλοντικών γυναικοκτόνων

Η έμφυλη βία υπάρχει και θα υπάρχει. Οι λόγοι αναρίθμητοι, η ουσία όμως μία. Δεν πρόκειται να μειωθούν οι «άρρωστοι» ανάμεσά μας. Μπορούμε όμως να μάθουμε να τους αναγνωρίζουμε και να τους αποφεύγουμε. Μπορούμε να αποτρέψουμε την επόμενη γυναικοκτονία. Όλοι μαζί, για όλες αυτές που βίωσαν και βιώνουν ακόμη την κακοποίηση, τη βία. Για όσες δεν έζησαν. Για όλες τις Γαρυφαλιές και τις Κάρολαϊν του κόσμου.

Η κλινική ψυχολόγος Χριστίνα Πέτα μίλησε στη «Σημερινή» για την ανάγκη να υπάρχει σωστή ενημέρωση από πολύ νωρίς στα παιδιά, ώστε να γνωρίζουν και, το κυριότερο, να αναγνωρίζουν τα στοιχεία που πρέπει να αποφεύγουν στους άλλους, ειδικά όταν πρόκειται να δημιουργήσουν ερωτικές σχέσεις.

Η οικογένεια ξέρει

Η κ. Πέτα, μιλώντας στη «Σημερινή», ανέφερε ότι την πρώτη ευθύνη φέρει η οικογένεια του θύτη. «Θεωρώ ότι αυτός που έχει την πρώτη ευθύνη είναι η οικογένεια, γιατί αυτή είναι που μπορεί να εντοπίσει τη μη φυσιολογική συμπεριφορά ή αλλιώς την παράξενη συμπεριφορά του παιδιού. Προσωπικά μού έχει τύχει αρκετές φορές να έρθουν γονείς και να μου πουν ότι το παιδί τους παρουσιάζει μια παράξενη συμπεριφορά, την οποία, βεβαίως, δεν μπορούν να την ονομάσουν. Άρα πρέπει όλοι μας να ξεκινήσουμε από το ίδιο μας το σπίτι και αν προσέξουμε κάποιες συμπεριφορές που δεν είναι φυσιολογικές, να απευθυνθούμε από νωρίς σε κάποιον ειδικό».

Σημάδια αναγνώρισης

Όλοι μας πέφτουμε στην παγίδα να αναρωτηθούμε αν το θύμα δεν μπορούσε να αναγνωρίσει τα σημάδια βίας, ώστε να ξεφύγει από τα δίκτυα του θύτη. Ωστόσο, καθόλου εύκολο δεν είναι να παρθεί μια τέτοια απόφαση, όταν στη μέση υπάρχουν συναισθήματα, δεσμοί, παιδιά. Η έγκαιρη ενημέρωση και η παιδεία, όμως, μπορεί να αποδειχθούν σωτήριες για πολλές γυναίκες, όπως πιστοποιεί η κλινική ψυχολόγος. «Αυτό το βλέπω σε πολλές πελάτισσές μου, νεαρές κοπελίτσες. Δεν μπορούν αρχικά να αναγνωρίσουν κάποια σημάδια παράξενης συμπεριφοράς που μπορεί στη συνέχεια να γίνει βίαιη, εφόσον δεν έχουν γνώση τι σημαίνει διαταραχή προσωπικότητας, τι σημαίνει ψυχική ασθένεια.

»Ένα κορίτσι που μεγαλώνει σε ένα προστατευμένο περιβάλλον, σε ένα υγιές κλίμα… αν δεν του εξηγήσει κάποιος γι’ αυτά τα φαινόμενα, θεωρεί ότι δεν υπάρχουν. Άρα πολλές συμπεριφορές -που εγώ τις αποκαλώ άρρωστες ως ειδικός και τις αναγνωρίζω- ένα κορίτσι νεαρό ίσως να μην τις αναγνωρίσει καθόλου».

Η παγίδα τού «θ’ αλλάξει»

Τα σημάδια αλλόκοτης και βίαιης συμπεριφοράς δεν μπορούν να παραμείνουν κρυφά για πολύ καιρό. Όταν ακόμη εκδηλώνονται περιστασιακά ίσως στην αρχή, πολλές γυναίκες επιλέγουν να παραμείνουν σε μια σχέση που φαίνεται ότι δεν στηρίζεται στον αλληλοσεβασμό και στην ισότητα. Η κ. Πέτα εξήγησε ότι δεν είναι εύκολο να φύγει κανείς από μια τέτοια σχέση, καθώς θεωρεί ότι τα πράγματα θ’ αλλάξουν. «Φαίνεται πως υπάρχει η άποψη ότι με την αγάπη και τη στήριξη, η γυναίκα θα τον βοηθήσει να γίνει καλά. Έτσι, και πάλι φαίνεται ότι η παιδεία και η γνώση έχουν τον πρωταρχικό ρόλο. Θα πρέπει να ξέρει η γυναίκα από πριν, ότι καμία αγάπη και καμία στήριξη δεν πρόκειται να αλλάξουν μια κατάσταση στην οποία εμπλέκονται ψυχικές διαταραχές».

Παραμένοντας σε τέτοια σχέση, τα αισθήματα αγάπης αντικαθίστανται γρήγορα με τα αισθήματα φόβου, ακολουθώντας τη σιωπή. «Αυτό που παρατηρείται είναι ότι, από κάποια στιγμή και μετά, φοβούνται τα θύματα να το εκφράσουν και το παλεύουν μόνα τους».

Τα σημάδια που πρέπει να μας ανησυχούν

Μπορεί πολλά σημάδια να μην είναι ευδιάκριτα στις άμεσα ενδιαφερόμενες, εφόσον ο ενθουσιασμός και ο έρωτας μπορεί να τυφλώνουν και να παρασέρνουν σε σκοτεινούς μονόδρομους. «Δεν είναι εύκολο κάποια ερωτευμένη να ξεφύγει από έναν έρωτα δυνάστη. Γι’ αυτό και πριν μπούμε σε μια σχέση πρέπει πρώτα εμείς να είμαστε συνειδητοποιημένες, να ξέρουμε ποια είναι τα κριτήριά μας, τι ακριβώς ψάχνουμε, τι ανεχόμαστε και τι όχι σε μια σχέση. Και αν για οποιοδήποτε λόγο δεν είμαστε ευχαριστημένες ή ευτυχισμένες στη σχέση μας, θα πρέπει να το ψάξουμε, να πάρουμε μια γνώμη ειδικού ή ας το συζητήσουμε με κάποιο άτομο της εμπιστοσύνης μας».

Κάποια σημάδια, όμως, θα πρέπει να ηχήσουν το καμπανάκι του κινδύνου, ώστε το συναίσθημα να δώσει την κυριαρχία στη λογική. Η κλινική ψυχολόγος ανέφερε ότι το κυριότερο είναι η ζηλοτυπία. «Η ζηλοτυπία και η δημιουργία σκηνών θα πρέπει να μας ανησυχούν. Η παρακολούθηση κινητών ή η παρακολούθηση του ίδιου του ατόμου, τα περίεργα μηνύματα που μπορεί να αποστέλλει με απειλές, η ζήτηση της αποκλειστικότητας του ατόμου, η φυλάκιση και απομόνωση του ατόμου, η απομάκρυνσή του από οικογένεια και φίλους, είναι στοιχεία που πρέπει να μας προβληματίσουν. Αν ο άλλος μάς ζηλεύει, δεν είναι για να κολακευόμαστε. Είναι σημάδι μιας ανασφάλειας. Αυτές είναι συμπεριφορές απλές μεν, μη φυσιολογικές δε, που πρέπει να είμαστε σε θέση να τις αναγνωρίσουμε».

Τι λέω στην κόρη μου

Καλές οι θεωρίες, αλλά όταν πρόκειται να μετουσιωθούν σε πράξη, πολλοί γονείς αναρωτιούνται τι θα πουν και πώς θα το πουν στα παιδιά τους. Η κ. Πέτα εξήγησε ότι από νωρίς οι γονείς θα πρέπει να μιλούν στα παιδιά τους με όσο πιο απλό τρόπο, ανάλογα με την ηλικία τους φυσικά. «Θα πρέπει να δώσουμε τις βασικές αρχές, ειδικά στα κορίτσια μας. Να τους πούμε ‘να ξέρεις αγάπη μου ότι πρώτα απ’ όλα υπάρχουν άνθρωποι που είναι άρρωστοι εκεί έξω. Αν γνωρίσεις ένα αγόρι και εκείνο σου μιλά υποτιμητικά, σε απειλεί, σε ισοπεδώνει, δεν θα πρέπει να το ανέχεσαι, διότι σίγουρα κάτι δεν πάει καλά. Δεν πρέπει να ανέχεσαι ποτέ ένα αγόρι να θέλει να σου κάνει έρωτα και εσύ να μη θέλεις. Δεν ανέχεσαι ποτέ να σε δείρει και μετά να έρθει και να σου πει συγγνώμη, ότι σε αγαπά και να το ξεχάσεις’. Εξηγείς παράλληλα πώς είναι μια υγιής σχέση και δημιουργείς βασικά θεμέλια, ώστε να στηριχθεί κάπου το κορίτσι σου, σε περίπτωση που γνωρίσει άτομα, η συμπεριφορά των οποίων αποκλίνει από αυτό που ονομάζουμε φυσιολογική».

Είναι καλό να θυμόμαστε ότι:

  • Η πιο συχνή μορφή βίας προέρχεται από τον ερωτικό σύντροφο. Μία στις τρεις γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα ξυλοκοπηθεί, θα βιασθεί ή με κάποιον άλλο τρόπο θα κακοποιηθεί από τον σύντροφό της.
  • Οι μισές από τις γυναίκες θύματα ανθρωποκτονίας έχουν δολοφονηθεί από (νυν ή πρώην) σύζυγο ή σύντροφο.
  • Μία στις πέντε γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού.
  • Οι γυναίκες 15-44 ετών κινδυνεύουν περισσότερο από βιασμό ή ενδοοικογενειακή βία παρά από καρκίνο, τροχαία ατυχήματα, πόλεμο ή ελονοσία.
  • 130 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια έχουν υποστεί ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων.
  • 2 εκατομμύρια κορίτσια ανά έτος κινδυνεύουν να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων.
  • Το 40%-50% των γυναικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν αναφέρει κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας.
  • Το 55%-95% των γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας δεν καταγγέλλουν το πρόβλημα.