Αναλύσεις

Η πορεία της ανεργίας στην Κύπρο

Παρά το γεγονός ότι σημαντικοί τομείς της οικονομίας, όπως ο τουρισμός και οι κατασκευές, που εργοδοτούν σημαντικό αριθμό ατόμων, έχουν πληγεί από την εξάπλωση της πανδημίας, τα στατιστικά στοιχεία του Ιουλίου καταδεικνύουν μείωση του αριθμού των ανέργων και γενικά τη συγκράτηση του ποσοστού της ανεργίας

Το ποσοστό ανεργίας αποτελεί έναν από τους σημαντικούς δείκτες μιας οικονομίας, εφόσον πέραν από το οικονομικό σκέλος των στατιστικών στοιχείων, υπάρχουν και κοινωνικές προεκτάσεις. Σημειώνεται ότι ο αριθμός των ανέργων είναι συνυφασμένος με την πορεία μιας οικονομίας, ενώ η Πολιτεία μέσα από τις παρεμβάσεις της ενισχύει την απασχόληση ή / και στηρίζει οικονομικά τους ανέργους.

Η εξάπλωση της πανδημίας οδήγησε σε αδρανοποίηση σημαντικού μέρους των παραγωγικών μονάδων με τις κυβερνήσεις να αυξάνουν σημαντικά τις δαπάνες τους για στήριξη της απασχόλησης, κάτι που είχε ως συνέπεια την αύξηση του δημόσιου χρέους. Την ίδια στιγμή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκπόνησε προγράμματα στήριξης των επιχειρήσεων και του προσωπικού τους, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μέσα από τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης τόνωσε τη διαθέσιμη ρευστότητα στην αγορά.

Στην Κύπρο, παρά το γεγονός ότι σημαντικοί τομείς της οικονομίας, όπως ο τουρισμός και οι κατασκευές, που εργοδοτούν σημαντικό αριθμό ατόμων, έχουν πληγεί από την εξάπλωση της πανδημίας, τα στατιστικά στοιχεία του Ιουλίου καταδεικνύουν μείωση του αριθμού των ανέργων και γενικά τη συγκράτηση του ποσοστού της ανεργίας. Σημειώνεται ότι τα στατιστικά στοιχεία βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο με την προ Μαρτίου 2020 περίοδο (πριν από την επιβολή των περιοριστικών μέτρων). Φυσικά μεγάλο ερωτηματικό παραμένει η επόμενη μέρα της απόσυρσης των μέτρων στήριξης της οικονομίας και η πορεία εξάπλωσης του ιού.

Στατιστικά και αριθμοί

Η ανακοίνωση της Στατιστικής Υπηρεσίας αναφέρει ότι, με βάση τα στοιχεία που τηρούνται στα Επαρχιακά Γραφεία Εργασίας, ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων στο τέλος Ιουλίου 2021 έφτασε τα 18.950 πρόσωπα. Με βάση τα στοιχεία διορθωμένα για εποχικές διακυμάνσεις, τα οποία δείχνουν την τάση της ανεργίας, ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων τον Ιούλιο 2021 μειώθηκε στα 22.778 πρόσωπα σε σύγκριση με 26.429 τον προηγούμενο μήνα.

Σε σύγκριση με τον Ιούλιο 2020 σημειώθηκε μείωση 13.363 προσώπων ή 41,4%, που αποδίδεται κυρίως στους τομείς των υπηρεσιών παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης (μείωση 5.743), του εμπορίου (μείωση 2.106), των μεταφορών και αποθήκευσης (μείωση 756), της μεταποίησης (μείωση 704), των διοικητικών και υποστηρικτικών δραστηριοτήτων (μείωση 518) και των χρηματοπιστωτικών και ασφαλιστικών δραστηριοτήτων (μείωση 509). Όπως διαφαίνεται πιο πάνω, η επαναδραστηριοποίηση της τουριστικής βιομηχανίας, με τα όποια προβλήματα, οδήγησε στη μείωση του αριθμού ανέργων.

Αναλύοντας τα στατιστικά στοιχεία που έχουν ανακοινωθεί, 9.646 πρόσωπα που είναι άνεργοι, λίγο πιο πάνω του 50% επί του συνόλου, ανήκουν στις ηλικίες 30 με 49, που θεωρητικά είναι οι πιο παραγωγικές. Σημειώνεται, παράλληλα, ότι 7.414 άτομα είναι άνεργοι για πέραν των δώδεκα μηνών, με την πρόκληση να είναι ακόμη μεγαλύτερη όσον αφορά την επανένταξη των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας.

Υπάρχουν, επίσης, παράμετροι των οποίων η επίδραση είναι δύσκολο να επιμετρηθεί, όπως ο αριθμός των ανέργων που αποφάσισαν να εργοδοτηθούν στο εξωτερικό. Επιπλέον, σε οποιαδήποτε ανάλυση, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και το επίπεδο αντιμισθίας των εργοδοτουμένων και οι αναπροσαρμογές που είχαμε τα τελευταία χρόνια.

Το μεγάλο στοίχημα

Το μεγάλο στοίχημα είναι σίγουρα η επαναφορά της οικονομίας σε θετικούς, βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης και η επανένταξη των μακροχρόνια άνεργων, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, στην αγορά εργασίας και η δημιουργία των απαραίτητων συνθηκών στην πραγματική οικονομία ούτως ώστε να διασφαλίζονται οι θέσεις εργασίας και η απασχόληση.

Είναι σημαντικό να εξεταστεί η πορεία κάθε τομέα της οικονομίας ξεχωριστά, με στόχο να καθοριστούν οι τρόποι δημιουργίας προϋποθέσεων μακροχρόνιας ανάπτυξης, μακριά από ευκαιριακού τύπου μέτρα. Σημαντικός αριθμός νέων θέσεων εργασίας αναμένεται να δημιουργηθεί από την υλοποίηση του προγράμματος που εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανασυγκρότησης για τον μετασχηματισμό της κυπριακής οικονομίας.

Φυσικά θα πρέπει να τονιστεί ότι το όφελος για κάθε κράτος μέλος της ΕΕ θα εξαρτηθεί από τον χρόνο εκταμίευσης των κονδυλίων, το ποσοστό απορρόφησης και τον πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα που θα έχουν τα μέτρα που θα υιοθετηθούν. Οπότε κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό για κάθε κυβέρνηση να κινηθεί με γρήγορους ρυθμούς, ώστε να διασφαλίσει γρήγορη εκταμίευση των κεφαλαίων και όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απορρόφηση.

Σημαντικό μέτρο για το περιορισμό της ανεργίας είναι η διασύνδεση του εκπαιδευτικού συστήματος με την αγορά εργασίας. Είδαμε τις προηγούμενες εβδομάδες δημοσιεύματα που αναφέρουν ότι, για συγκεκριμένους κλάδους, επιχειρήσεις δυσκολεύονται να εξεύρουν εξειδικευμένο προσωπικό. Ενδεχομένως θα έπρεπε να αναλυθούν οι ανάγκες κάθε κλάδου, τωρινές και προβλεπόμενες, ώστε να υπάρξει ενημέρωση προς τους γονείς και τους μαθητές / φοιτητές για τις επιλογές που έχουν.

Όσον αφορά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, θα πρέπει να διαμορφωθούν τα πακέτα μαθημάτων με τέτοιον τρόπο, ώστε ο απόφοιτος του Λυκείου ή της Τεχνικής Σχολής να έχει περισσότερες της μιας επιλογές στην επαγγελματική του πορεία. Έμφαση πρέπει να δοθεί στην ουσιαστική αναβάθμιση της Τεχνικής Εκπαίδευσης, ώστε ο τομέας των τεχνικών επαγγελμάτων να μπορέσει να απορροφήσει σημαντικό αριθμό ανέργων.

Η δημιουργία μεταλυκειακών Σχολών Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και η εφαρμογή ενός σύγχρονου Συστήματος Μαθητείας σε συνδυασμό με προσφορά ισχυρών κινήτρων σε επιχειρήσεις ιδιωτικού τομέα για συμμετοχή στο νέο Σύστημα, αναμένεται να ενισχύσουν την προσπάθεια βελτίωσης της κατάστασης στην αγορά εργασίας.

Σημειώνεται ότι η ενίσχυση των οικογενειακών εισοδημάτων και των τζίρων των επιχειρήσεων ενισχύει τη δυνατότητα αποπληρωμής των χρηματοπιστωτικών διευκολύνσεων που παραχωρήθηκαν, με το θέμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων να συνεχίζει να υφίσταται είτε αυτά βρίσκονται στους ισολογισμούς των τραπεζών είτε αυτά έχουν αποξενωθεί σε εταιρείες διαχείρισης.

Σημαντικός παράγοντας για την ανάκαμψη της οικονομίας είναι τα αντανακλαστικά που θα έχουν οι παραγωγικές μονάδες κάθε οικονομίας, όσο ο αρνητικός αντίκτυπος του ιού θα αρχίσει να εξασθενεί. Είναι δηλαδή σημαντικό να υπάρξει εκείνος ο σχεδιασμός, ώστε όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν και η ψυχολογία των καταναλωτών και επενδυτών αναστραφεί, η οικονομία να παρουσιάσει σημαντικούς θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Τονίζεται ότι η Κύπρος ως εξωγενής οικονομία επηρεάζεται από την παγκόσμια πολιτική και οικονομική κατάσταση, και κυρίως όσον αφορά χώρες με τις οποίες διαθέτει ισχυρές οικονομικές και εμπορικές σχέσεις. Τομείς όπως ο τουρισμός, των ακινήτων, των υπηρεσιών αλλά και των εξαγωγών έχουν επηρεαστεί και απαιτείται σημαντική δουλειά για επαναξιολόγηση της κατάστασης όπως έχει διαμορφωθεί και του μοντέλου προώθησης.

Η ανεργία, πέρα από την οικονομική ανάλυση, επηρεάζει σημαντικά την κοινωνία και την καθημερινότητα των ανθρώπων. Είναι ένα σύνθετο ζήτημα με πολλές παραμέτρους. Σίγουρα η επαναφορά της οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και η επαναδραστηριοποίηση των παραγωγικών μονάδων του τόπου θα οδηγήσουν στη μείωση των ανέργων. Απ’ εκεί και πέρα απαιτείται σωστός σχεδιασμός, διαφώτιση και συμπράξεις μεταξύ της πολιτείας, του εκπαιδευτικού συστήματος και του επιχειρηματικού κόσμου, ώστε να γίνει δυνατή από τη μια η εξεύρεση των εργαζομένων που απαιτούνται και από την άλλη ο περιορισμός του ποσοστού των ανέργων.