Πόσο εύκολο είναι να πάρεις διαζύγιο στην Κύπρο; Τι αλλάζει στο νομικό πλαίσιο

Ο γάμος είναι μια τελετή κατά την οποία το ζεύγος επισημοποιεί τη σχέση του ενώπιον Θεού, εάν τελείται σε εκκλησιαστικό χώρο, και ενώπιον Κράτους εάν τελείται σε δημαρχείο. Ωστόσο τα παλαιότερα χρόνια η εκκλησιαστική τελετή αποτελούσε και την έναρξη μιας οικογένειας, αφού οι πλείστοι δεν είχαν προγαμιαίες σχέσεις ούτε παιδιά εκτός γάμου. Επίσης η λέξη διαζύγιο ήταν ασυνήθιστη και λόγω των κοινωνικών πεποιθήσεων καθόλου αρεστή.

Οι εκκλησιαστικοί και πολιτικοί γάμοι σε αριθμούς

Από το 1974 πάντως οι γάμοι σε δημαρχείο ήταν εξαιρετικά σπάνιοι ενώ στην εκκλησία δεν ξεπέρασαν τις 6 χιλιάδες τελετές κατά το ίδιο έτος. Μετέπειτα και γύρω στο 1977 ξεκίνησαν δειλά δειλά και οι τελετές πολιτικών γάμων με το σύνολο των εκκλησιαστικών και πολιτικών γάμων να μην ξεπερνά τις 4 χιλιάδες. Ωστόσο γύρω στο 1982 βλέπουμε μια αύξηση σε τελετές πολιτικών γάμων και από εκεί και μετέπειτα το ποσοστό αυτών των γάμων αυξάνεται ραγδαία και φτάνει τις 15 χιλιάδες κατά το έτος 2019 (που έχουμε και τη νεότερη ενημέρωση) ενώ οι εκκλησιαστικές τελετές γάμων παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα μέχρι και το 2019 που είναι στο σύνολο 4 χιλιάδες κατά το έτος.

Θερίζουν τα διαζύγια σε Κύπρο και ΕΕ

Ωστόσο αρκετοί από τους γάμους καταλήγουν σε διαζύγιο ανεξάρτητου οικονομικής κατάστασης και κοινωνικής θέσης. Ο θεσμός του γάμου ίσως να έχει φθαρεί με τα χρόνια ή οι άνθρωποι αλλάζουν τα θέλω τους με τη πάροδο των χρόνων. Οποίοι και να είναι οι λόγοι βλέπουμε ολοένα και περισσότερο τα διαζύγια να θερίζουν τόσο στη Κύπρο όσο και στην ΕΕ. Μόνο το 2017, υπήρχαν 2,0 διαζύγια ανά 1.000 άτομα στην ΕΕ, υπερδιπλάσια απο το ποσοστό του 1965, ενώ στη Κύπρο το ποσοστό αυτό ήταν 2,2 ανά 1.000 άτομα κατά το ιδιο έτος.

Κάθε ζευγάρι, ανεξαρτήτου υπηκοότητας και ανεξαρτήτως που τέλεσε τον γάμο του, το οποίο διαμένει στην Κυπριακή Δημοκρατία για τουλάχιστον 3 μήνες μπορεί να υποβάλει αίτηση διαζυγίου στα Κυπριακά Οικογενειακά Δικαστήρια. Ποια όμως η διαφορά σε εκκλησιαστικό και πολιτικό γάμο ως προς τη λύση τους;

Πως λύνεται ένας θρησκευτικός γάμος

Για να λυθεί ένας θρησκευτικός γάμος θα πρέπει να αποσταλεί πρώτα γνωστοποίηση στον αρμόδιο Επίσκοπο της Επαρχίας του τόπου διαμονής του συζύγου που αποστέλλει την γνωστοποίηση στην οποία θα αναφέρονται μεταξύ άλλων στοιχείων, ο λόγος λύσης του γάμου. Κατά τον Περί Απόπειρας Συνδιαλλαγής και Πνευματικής Λύσης του Γάμου Νόμο του 1990, ο Επίσκοπος θα πρέπει να καλέσει τους δυο συζύγους να παρουσιαστούν αυτοπροσώπως ενώπιον του ώστε να καταβάλει προσπάθειες συνδιαλλαγής των δυο συζύγων. Μετά την πάροδο 3 μηνών από τη λήψη της γνωστοποίησης από τον Επίσκοπο, θεωρείται ότι η προσπάθεια συνδιαλλαγής απέτυχε και ο σύζυγος που επιθυμεί να προχωρήσει με τη λύση του θρησκευτικού του γάμου έχει το δικαίωμα να καταχωρήσει στο αρμόδιο Οικογενειακό Δικαστήριο την σχετική αίτηση για λύση του θρησκευτικού του γάμου με όλα τα γεγονότα της έγγαμης σχέσης και τους λόγους διαζυγίου.

Λύση πολιτικού γάμου

Όσον αφορά τη λύση ενός πολιτικού γάμου είναι πιό γρήγορη καθώς κατά τον Περί Πολιτικού Γάμου Νόμου του 1990 γίνεται με διαζύγιο. Η αίτηση διαζυγίου καταχωρείται κατευθείαν στο Οικογενειακό Δικαστήριο της επαρχίας όπου διαμένουν οι σύζυγοι χωρίς να προηγηθεί αποστολή γνωστοποίησης περί πρόθεσης λύσης του γάμου και/ή πνευματική συνδιαλλαγή. Στην εν λόγω αίτηση αναφέρονται όλα τα στοιχεία της έγγαμης σχέσης όπως επίσης και των λόγων που οδήγησαν στην κατάρρευση του γάμου και στην επιθυμία για λύση του γάμου.

Τέλεση δυο γάμων και ποια η διαδικασία λύσης

Τι συμβαίνει όμως όταν ένα ζευγάρι έχει τελέσει και πολιτικό και θρησκευτικό γάμο; Σε αυτή τη περίπτωση τότε θα πρέπει να σταλεί γνωστοποίηση περί πρόθεσης λύσης του γάμου αναφορικά με τον θρησκευτικό γάμο ενώ στην ίδια αίτηση διαζυγίου θα αναφερθούν και οι 2 τελετές.

Ποια η διαδικασία υποβολής διαζυγίου και πόσο γρήγορα εκδίδεται

Το Οικογενειακό Δικαστήριο αφού ακούσει τη μαρτυρία του συζύγου που καταχώρησε αίτηση για λύση του θρησκευτικού του γάμου ή και των δυο συζύγων, εάν ο άλλος σύζυγος εμφανίζεται στην διαδικασία, θα εκδώσει διάταγμα διαζυγίου ή διάταγμα λύσης γάμου. Το διαζύγιο εκδίδεται για λόγους που αφορούν το πρόσωπο του άλλου συζύγου ή του συζύγου που καταχώρησε την αίτηση ή και των δύο, ανάλογα με τα γεγονότα της κάθε υπόθεσης. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι αποτελεί μύθο ο ισχυρισμός ότι θα πρέπει να συμφωνούν και να υπογράψουν και οι δυο σύζυγοι ώστε να εκδοθεί το διαζύγιο.

Το διάταγμα λύσης του γάμου καθίσταται τελεσίδικο μετά από 42 ημέρες από την έκδοση του και εφόσον δεν καταχωρήθηκε έφεση. Παράλληλα για να επέλθει η πνευματική λύση του γάμου, ώστε να μπορούν οι πρώην σύζυγοι να τελέσουν νέο εκκλησιαστικό γάμο, το Πρωτοκολλητείο του Οικογενειακού Δικαστηρίου αποστέλλει το διάταγμα λύσης γάμου στον Επίσκοπο και με την παρέλευση 30 ημερών από την γνωστοποίηση της εκδίδεται γραπτή βεβαίωση/πιστοποιητικό πνευματικής λύσης.

Επιπρόσθετα το διαζύγιο επιφέρει τη λύση του γάμου αλλά δεν επιφέρει αυτόματη αλλαγή επωνύμου. Επαφίεται στην πρώην σύζυγο να προβεί σε ένορκη δήλωση αλλαγής του ονόματός της.

Για όλα τα άλλα θέματα που δύναται να προκύψουν μετά τη διάσταση όπως η διατροφή συζύγου ή/και τέκνων, γονική μέριμνα τέκνων, επικοινωνία, κατανομή περιουσιακών στοιχείων κλπ, θα πρέπει να καταχωρούνται ξεχωριστές αιτήσεις στο Οικογενειακό Δικαστήριο και δεν ρυθμίζονται στα πλαίσια της αίτησης διαζυγίου.

Γιατί τα διαζύγια αυξάνονται

Η κρίση του θεσμού του γάμου αποτελεί πλέον μια πραγματικότητα. Η αύξηση των διαζυγίων είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται πλέον σε αρκετές χώρες και όχι μόνο στην Κύπρο. Η αύξηση των διαζυγίων αποδίδεται κατά κύριο λόγο στην εξέλιξη της κοινωνίας και στην απλούστευση της διαδικασίας έκδοσης των διαζυγίων στο μέτρο του δυνατού. Η σύγχρονη κοινωνία χαρακτηρίζεται από εξέλιξη των οικονομικών συνθηκών και διαφοροποίηση της θέσης της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία. Νέες αξίες και νέες κοινωνικές αντιλήψεις έχουν καταλάβει μεγάλο μέρος της σύγχρονης κοινωνίας ως προς το θεσμό του γάμου και της οικογένειας.

Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι ο ρόλος της γυναίκας με το πέρασμα του χρόνου έχει μεταβληθεί και διαδραματίζει μεγάλο ρόλο στην αύξηση των διαζυγίων. Η γυναίκα παλιότερα αντιλαμβανόταν τον εαυτό της ως λιγότερο δυναμικό και αυτόνομο, κυρίως λόγω του ότι ήταν υποχρεωμένη να παραμένει στο σπίτι και να μην εργάζεται, αλλά να ασχολείται μονάχα με την ανατροφή των παιδιών και οι προσωπικές της ανάγκες ήταν σχεδόν ανύπαρκτες. Έτσι αναπόφευκτα ο άντρας ήταν αυτός ο οποίος είχε τη μεγαλύτερη ισχύ από οικονομικής άποψης.

Η γυναίκα πλέον σε ρόλο ανεξάρτητης και δυναμικής προσωπικότητας, εργάζεται, βγάζει τα δικά της χρήματα και δεν διστάζει να διεκδικήσει όλα όσα θέλει. Οι αλλαγές αυτές αποτυπώνονται καλύτερα στο θέμα του γάμου, και πιο συγκεκριμένα στο γεγονός ότι οι γυναίκες τα τελευταία χρόνια παντρεύονται σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία.

Προτεραιότητα γι’ αυτές δεν αποτελεί πάντα η οικογένεια, αλλά η επαγγελματική καταξίωση και η οικονομική ανεξαρτησία. Είναι δε συχνό το φαινόμενο τα ζευγάρια να βρίσκονται σε μια συνεχή ανταγωνιστική κατάσταση όταν πλέον η γυναίκα μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνη της και δεν τον έχει τόσο μεγάλη ανάγκη. Η πραγματικότητα αυτή βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με την εικόνα που κυριαρχούσε στο παρελθόν όπου ο άντρας ήταν ο κυρίαρχος της σχέσης. Αποτέλεσμα των πιο πάνω είναι ότι η γυναίκα αποφασίζει πολύ πιο εύκολα για το διαζύγιο. Είναι πλέον οικονομικά ανεξάρτητη και δε διστάζει να ρισκάρει παρά το κόστος. Αντιλαμβάνεται όμως ότι μπορεί να συνεχίσει τη συναισθηματική και σεξουαλική της ζωή και να σταθεί και πάλι στα πόδια της.

Επιπλέον, το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική αύξηση μικτών γάμων στη χώρα μας, μεταξύ Κυπρίων και αλλοδαπών έχει συνδράμει στην αύξηση των διαζυγίων στη χώρα μας σε μεγάλο βαθμό. Τούτο κατά την άποψη μας οφείλετε στη διαφορετικότητα στην κουλτούρα τη θρησκεία, τα ήθη τα έθιμα και πολλές φορές τη γλώσσα, των ατόμων που τελούν γάμους με Κύπριους, άντρες και γυναίκες με αποτέλεσμα σε βάθος χρόνου να αντιλαμβάνονται ότι δεν μπορούν να συνυπάρξουν με διαφορετικής καταγωγής ημεδαπά άτομα.

Τι αλλάζει στο θέμα «διαζύγια»

Στα σκαριά είναι η τροποποίηση του περί Ρυθμίσεως των Περιουσιακών Σχέσεων των Συζύγων Νόμος του 1999 της επιτροπής νομικών στη Βουλή των αντιπροσώπων. Μια πρόταση νόμου των βουλευτών κ. Νικόλα Παπαδόπουλου, Χριστιάνας Ερωτοκρίτου και Πανίκου Λεωνίδου εκ μέρους της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΔΗΚΟ. Σκοπός της πρότασης νόμου είναι η τροποποίηση του περί Ρυθμίσεως των Περιουσιακών Σχέσεων των Συζύγων, ώστε οι διατάξεις που ρυθμίζουν την αξίωση συμμετοχής ενός συζύγου στην περιουσία του άλλου σε περίπτωση λύσης ή ακύρωσης του γάμου ή σε περίπτωση διάστασής τους, να τροποποιηθούν ώστε σε περίπτωση που η αύξηση της περιουσίας ενός εκ των συζύγων αυξάνεται φυσιολογικά χωρίς οποιαδήποτε συμβολή του άλλου συζύγου, ο τελευταίος να έχει δικαίωμα στο 1/3 της αύξησης της περιουσίας αυτής χωρίς να απαιτείται να αποδείξει οποιαδήποτε συμβολή στην εν λόγω αύξηση.

Ωστόσο, αναμένονται και αλλαγές στη φροντίδα των παιδιών μέχρι να ενηλικιωθούν που αφορά και τους δυο γονείς. Οι προϋποθέσεις είναι οι εξής:

Eφόσον δυο γονείς αποκτήσουν παιδιά και ο γάμος οδηγηθεί σε διαζύγιο τότε με αίτηση στο Δικαστήριο που θα υποβάλλεται και από τους δυο γονείς θα απαιτηθεί η εξ ημισείας φροντίδα και επιμέλεια των παιδιών. Το Δικαστήριο εξετάζοντας τις περιστάσεις των δυο γονέων και αφού θα λάβει υπόψην εκθέσεις του Γραφείου Ευημερίας θα μπορεί να αποφασίσει τα εξής:

• Η εξ ημισείας φροντίδα θα μπορεί να γίνεται από τους δυο γονείς κάθε εβδομάδα (3.5 ημέρες και 3.5 ημέρες).
• Το Δικαστήριο θα μπορεί να καθορίσει το χρόνο της εξ ημισείας φροντίδας (μήνες, εβδομάδες αλλά και την περίοδο των εορτών).
• Θα εξετάζει και άλλες παραμέτρους όπως η μόνιμη κατοικία των γονέων και τι είναι προς όφελος των παιδιών.

Με τα σημερινά δεδομένα η επιμέλεια των παιδιών ανήκει στη μητέρα, εκτός εάν προκύπτουν άλλα δεδομένα. Είτε εκ συμφώνου, είτε μετά από απόφαση του Δικαστηρίου, κατά βάση ο πατέρας μπορεί να έχει την επιμέλεια των παιδιών συγκεκριμένες μέρες συνήθως Σαββατοκύριακα. Η περίοδος επιμέλειας από τον πατέρα καθορίζεται στη δικαστική απόφαση.

Τι άλλαξε στο θέμα διαζύγια

Όπως μας εξηγεί το δικηγορικό γραφείο ΕΥΘΥΜΙΟΣ Κ. ΙΩΣΗΦ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Δ.Ε.Π.Ε., Απαραίτητη προϋπόθεση για εκκίνηση διαδικασίας διαζυγίου, ως προβλέπεται στον Περί Απόπειρας Συνδιαλλαγής και Πνευματικής Λύσης του Γάμου Νόμο του 1990 (Ν.22/90) όταν ο γάμος μεταξύ των διαδίκων είναι θρησκευτικός σε Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, αποτελεί η αποστολή γνωστοποίησης στον αρμόδιο θρησκευτικό Επίσκοπο της Επαρχίας στην οποία ο Αιτητής/ Αιτήτρια διαμένει. Αίτηση διαζυγίου δύναται να καταχωρηθεί μετά την παρέλευση 3 μηνών από την αποστολή της γνωστοποίησης στον αρμόδιο Επίσκοπο. 

Το Άρθρο 111 του Συντάγματος, είναι το Άρθρο το οποίο είναι σχετικό με το

Οικογενειακό Δίκαιο. Με τον περί της Πρώτης Τροποποίησης του Συντάγματος Νόμο του 1989 (Ν. 95/1989), το άρθρο 111 τροποποιήθηκε και ρυθμίστηκαν μεταξύ άλλων τα ζητήματα που αφορούσαν τα διαζύγια ως εξής:

• Τα ζητήματα πoυ αφορούν τo διαζύγιο ανατέθηκαν στην αποκλειστική δικαιοδοσία των οικογενειακών δικαστηρίων.
• Προστέθηκε ο νέος λόγος διαζυγίου, αυτός τoυ ισχυρού κλονισμού της έγγαμης σχέσης.
•  Παράλληλα δόθηκε η ευχέρεια εισαγωγής νέων λόγων διαζυγίου με νόμο.
•  Για τα μέλη των τριών θρησκευτικών ομάδων τo θέμα των λόγων τoυ διαζυγίου αφέθηκε να ρυθμιστεί́ με νόμο.
•  Υιοθετήθηκε o θεσμός της απόπειρας συνδιαλλαγής πριν την έκδοση διαζυγίου καθώς και της πνευματικής λύσης τoυ γάμου.

Η τροποποίηση του άρθρου 111 του Συντάγματος αποσκοπούσε να εκσυγχρονιστεί το οικογενειακό δίκαιο και να συμβαδίζει με τα δίκαια άλλων κρατών και να απλοποιηθούν οι διαδικασίες έκδοσης διαζυγίων.

Πλέον δε και ως έχει δρομολογηθεί από την προετοιμασία των σχετικών νομοσχέδιων τα οποία τυγχάνουν νομοτεχνικού ελέγχου και μεταξύ άλλων έχουν να κάνουν με τους λόγους διαζυγίου ως επίσης εισάγεται το συναινετικό διαζύγιο ως λόγος διάλυσης του γάμου.