Ενέργεια

Η ώρα της αλήθειας για τον East Med

Αύριο η απόφαση σταθμός για το ενεργειακό μέλλον της Ευρώπης - Η μάχη με τα πράσινα λόμπι

Η συζήτηση για την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα αποτελεί πηγή τεράστιας διχογνωμίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι ευρωβουλευτές θα κληθούν αύριο να λάβουν μια κομβικής σημασίας απόφαση, που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό το ενεργειακό μέλλον της Ένωσης. Από τη μια πλευρά ο κλιματικός νόμος επιβάλλει τη στροφή στην καθαρή ενέργεια και από την άλλη, η υφιστάμενη ενεργειακή κρίση θέτει εμπόδια για μετάβαση προς αυτήν την κατεύθυνση, ειδικά για τις πιο αδύναμες οικονομίες.

Η απόφαση παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για την Κύπρο, αλλά και την Ελλάδα, εξαιτίας του αγωγού East Med που συμπεριλαμβάνεται στα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest- PCI) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο κανονισμός TEN-E καθορίζει ποια διασυνοριακά έργα ενεργειακής υποδομής στην ΕΕ είναι επιλέξιμα για δημόσιους πόρους - στο πλαίσιο των λεγόμενων έργων κοινού ενδιαφέροντος (PCI).

Τον Ιανουάριο του 2021, ο Πολωνός ευρωβουλευτής Κρασνοντάμπσκι, μέλος τη Ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών στο ΕΚ- ECR, διορίστηκε επικεφαλής εισηγητής, για την Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας (ITRE). Η συγκεκριμένη Επιτροπή ηγείται των διαπραγματεύσεων του Ευρωκοινοβουλίου για την Ενεργειακή Ρύθμιση (ΤΕΝ-Ε), τον νόμο που ελέγχει πού θα ρέουν δισεκατομμύρια ευρώ επιδοτήσεις για ενεργειακά έργα.

Η τελική έκθεση του Κρασνοντάμπσκι για την αναθεώρηση του κανονισμού, η οποία έχει τύχει διαπραγμάτευσης με εκπροσώπους ευρωβουλευτές από τις άλλες πολιτικές ομάδες στο Κοινοβούλιο, θα ψηφιστεί από την επιτροπή ITRE αύριο Δευτέρα, 27 Σεπτεμβρίου 2021.

Η αυριανή απόφαση θα κρίνει ουσιαστικά το κατά πόσον η ΕΕ θα συνεχίσει να υποστηρίζει έργα ορυκτών καυσίμων, όπως τερματικά υγροποίησης, αγωγούς φυσικού αερίου ή εάν η χρηματοδότηση και άλλα οφέλη θα μεταφερθούν σε επενδύσεις που σχετίζονται με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και πράσινη ενέργεια. Το τελικό αποτέλεσμα θα καθορίσει τη θέση του Κοινοβουλίου στις επακόλουθες διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο και την Επιτροπή.

Τα δυο στρατόπεδα

Προς την πρώτη κατεύθυνση πιέζουν περίπου δώδεκα διαφορετικές εταιρείες φυσικού αερίου ή εμπορικές ενώσεις που εκπροσωπούν συμφέροντα της βιομηχανίας φυσικού αερίου. Μερικές από αυτές, σύμφωνα με ένα ΜΜΕ, είναι η Διεθνής Ένωση Παραγωγών Πετρελαίου και Αερίου (IOGP), μέλη της οποίας περιλαμβάνουν τις Shell, Exxon και Saudi Aramco, εταιρείες αερίου όπως η πολωνική PGNiG και το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Αερίου (ENTSO-G).

Προς τη δεύτερη κατεύθυνση πιέζουν οι δυνάμεις εκείνες που θεωρούν ότι πρέπει να ληφθούν δραστικότερα μέτρα για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής . Ήδη 150 ΜΚΟ σε επιστολή που απέστειλαν στους ηγέτες της ΕΕ υποστηρίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν πρέπει να υποχωρήσει στις πιέσεις και να θέσει νέους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο στην Πράσινη Ταξινομία, εάν όντως έχει λάβει στα σοβαρά τη μάχη για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Το 2016 χορηγήθηκε σε περίπου 40 έργα φυσικού αερίου καθεστώς Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI), ανοίγοντας τον δρόμο για επιδοτήσεις και γρήγορες εγκρίσεις βάσει του κανονισμού ΤΕΝ-Ε.

Αγωγοί EastMed και Melita

Yπενθυμίζεται ότι τον Δεκέμβριο του 2020, μετά από πιέσεις των «πράσινων λόμπι», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ένα σχέδιο για ολοκληρωτικό αποκλεισμό έργων ορυκτών καυσίμων όταν δημοσίευσε τις προτάσεις της για αναθεώρηση του νόμου ΔΕΔ-Ε.

Το Συμβούλιο απάντησε προτείνοντας την υιοθέτηση νομοθεσίας που θα εξαιρούσε από αποκλεισμό δύο τρέχοντα έργα PCI φυσικού αερίου: τον προτεινόμενο αγωγό EastMed από το Ισραήλ στην Κύπρο και την Ελλάδα και τον αγωγό Melita μεταξύ Σικελίας και Μάλτας. Η πρόταση έγινε αποδεκτή παρά την πίεση 11 χωρών στο Συμβούλιο να αποκλείσουν τυχόν έργα ορυκτών καυσίμων. Tον Μάιο του 2021 υπήρξε ένα ύπουλο δημοσίευμα από την ιστοσελίδα Global Witness κατά της κατασκευής του αγωγού EastMed, που εμπλέκει μέσα δάνεια της Energean από τη Λαϊκή Τράπεζα και τον Ανδρέα Βγενόπουλο.

Βιομηχανικοί όμιλοι, όπως το Eurogas, υποστήριξαν ότι ακόμη περισσότερα έργα φυσικού αερίου θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν, παρά την ανάγκη απομάκρυνσης από την εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Στο σχέδιο έκθεσης του Μαρτίου 2021 σχετικά με την αναθεώρηση του ΤΕΝ-Ε, ο Κρασνοντάμπσκι πρότεινε μια τροπολογία που θα επέτρεπε σε όλα τα έργα φυσικού αερίου που έχουν σήμερα κατάσταση PCI να προστατεύονται με τη δέσμευσή τους στη νέα αναθεώρηση του ΤΕΝ-Ε.

Φιλορωσικά λόμπι στην Ευρώπη

Αναλυτές, πάντως, εκτιμούν ότι η μεταφορά αερίου από τον Περσικό Κόλπο ή την Ανατολική Μεσόγειο όταν το Ισραήλ και οι πλουσιότερες χώρες του αραβικού κόσμου εξομαλύνουν τις σχέσεις τους θα μπορούσε να βοηθήσει την ευρωπαϊκή ήπειρο να μειώσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια. Σε περίπτωση που η Ε.Ε αποφασίσει την περικοπή κονδυλίων για έργα φυσικού αερίου, αυτή η επιλογή δεν θα απομακρυνθεί ακόμη περισσότερο.

Η προοπτική κατασκευής αγωγού EastMed 1.900 χιλιομέτρων θα μπορέσει να καλύψει περίπου το 10% των αναγκών της Ευρώπης σε φυσικό αέριο.

«Φυσικά, υπάρχει μια εναλλακτική λύση, αλλά χρειάζεται πολιτική βούληση και χρόνος για την εφαρμογή της. Δυστυχώς, υπάρχει ένα θεμελιώδες φιλορωσικό λόμπι στην ΕΕ, ειδικά στη Γερμανία, αλλά και στη Γαλλία, την Αυστρία και την Ιταλία. Είναι χάρη σε αυτό το λόμπι που η Μόσχα κατάφερε, στην πραγματικότητα, να βάλει την ΕΕ στο ενεργειακό της αγκίστρι», εκτιμά ο Oleksandr Kovalenko του ουκρανικού GTS.

Έκθεση Διεθνούς Επιτροπής Ενέργειας

Παράλληλα η έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής Ενέργειες (IEA), διαπιστώνει ότι για να περιορίσουμε την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας στον 1,5°C πρέπει να διασφαλίσουμε ότι:

Α) Δεν θα υπάρξει καμία επένδυση σε νέα προμήθεια ορυκτών καυσίμων πέρα ​​από τα έργα που δεσμεύθηκαν το 2021.

Συγκεκριμένα, ο Τούρκος Διευθυντής της IEA, Φατίχ Μπιρόλ, ανέφερε: «Δεν υπάρχει ανάγκη για νέα ανάπτυξη πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα».

Β) Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να είναι 100% μηδενικών εκπομπών στον ΟΟΣΑ έως το 2035, και σε παγκόσμιο επίπεδο έως το 2040. Αυτό σημαίνει μια φάση εξάλειψης όλων των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου εντός του ίδιου χρονικού πλαισίου (ενώ η ισχύς με καύση άνθρακα πρέπει να καταργηθεί νωρίτερα).

Γ) Για θέρμανση, δεν θα πωλούνται νέοι λέβητες ορυκτών καυσίμων από το 2025.

Επαφές με ExxonMobil

Την Παρασκευή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας και ο Υπουργός Εξωτερικών συζήτησαν τα επόμενα βήματα για το ερευνητικό πρόγραμμα της κοινοπραξίας ExxonMobil - Qatar Petroleum στην ΑΟΖ της Κύπρου, που επαναρχίζει τέλη του έτους με γεώτρηση στο Τεμάχιο 10. Μεθαύριο Τρίτη, 28 Σεπτεμβρίου, η Υπουργός Ενέργειας θα συναντηθεί με τον Αναπληρωτή Γενικό Διευθυντή Φυσικών Πόρων και Διευθυντή Έρευνας της Eni, Luca Bertelli, στη Ραβέννα της Ιταλίας, με σκοπό τη συζήτηση για τον προγραμματισμό των δραστηριοτήτων της εταιρείας στην κυπριακή ΑΟΖ.

Νωρίτερα την ίδια μέρα, η Υπουργός Ενέργειας θα λάβει μέρος σε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, στο πλαίσιο του διεθνούς ενεργειακού συνεδρίου «OMC Med Energy Conference and Exhibition», με την Ευρωπαία Επίτροπο Ενέργειας, Kadri Simson, τον Υπουργό Πετρελαίων και Ορυκτών Πόρων της Αιγύπτου, Tarek El Molla και τον Υπουργό Πετρελαίων και Αερίου της Λιβύης, Mohamed Oun.

(δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή της Κυριακής», 26/09/2021)