Αν βρέξει, θα πνιγούμε!

Κάποιοι λένε ότι ο φετινός χειμώνας θα φέρει βροχές. Όσοι μάλιστα πιστεύουν και μελετούν τα μηναλλάγια, «προβλέπουν» έναν απρόβλεπτο χειμώνα με έντονα καιρικά φαινόμενα. Η κλιματική αλλαγή -ή καλύτερα η κλιματική κρίση- δίδαξε ότι οι προβλέψεις μόνο ευοίωνες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν. Οι έντονες βροχοπτώσεις και η πολυομβρία είναι μια ευχή για το νησί που, όμως, μπορεί να μετατραπεί σε κατάρα, αν η διέλευση του νερού εμποδιστεί και μας «πνίξει». Επί ποδός οι αρμόδιες υπηρεσίες για τη μελέτη, σχεδιασμό, οργάνωση και υλοποίηση έργων για την προστασία των κατοίκων και των περιουσιών από τις ενδεχόμενες πλημμύρες. Η Επαρχιακή Μηχανικός του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων στη Λεμεσό, κ. Ηλιάνα Τόφα Χρηστίδου, μίλησε στη «Σ» για τα αντιπλημμυρικά έργα που υλοποιούνται στις αστικές περιοχές, για τα μέτρα που λαμβάνονται σε περιοχές υψηλής επικινδυνότητας, αλλά και για τις δράσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη στις πυρόπληκτες περιοχές.

Έργα για προστασία από ποτάμια

Έργα τεράστιας αξίας ολοκληρώθηκαν στη Λεμεσό για την προστασία από τη διάβρωση των παρόχθιων περιοχών, ενώ αναμένεται άμεσα η έναρξη εργασιών για υλοποίηση ενός άλλου έργου. «Στη Λεμεσό έχουν γίνει μελέτες για τη διευθέτηση της πλημμυρικής ροής των ποταμών, ώστε να μειωθεί η ταχύτητα της ροής του ποταμού, δημιουργώντας έτσι μια προστασία των πρανών για να μην επηρεάζονται οι περιουσίες που είναι πολύ κοντά σε αυτούς, εφόσον έχουμε αρκετά μεγάλη οικιστική ανάπτυξη στα όρια των ποταμών του αστικού κέντρου» ανέφερε η κ. Τόφα.

Επίσης έκανε λόγο για τους χάρτες επικινδυνότητας, που ετοιμάστηκαν από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων και οι οποίοι είναι διαθέσιμοι στην ιστοσελίδα του ΤΑΥ για την ενημέρωση του κοινού. «Αυτοί οι χάρτες δημιουργήθηκαν για τρεις διαφορετικές περιόδους επαναφοράς. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί, μελετώντας τον χάρτη, να διαπιστώσει, σε περίοδο έντονων βροχοπτώσεων, ποια τεμάχια ενδεχομένως θα πλημμυρίσουν. Ο χάρτης, βέβαια, δεν περιλαμβάνει κάθε μικρό ρέμα, αλλά έχει ετοιμαστεί για κύριους ποταμούς, οι οποίοι διέρχονται από οικιστικές περιοχές».

Κίνδυνοι πλημμύρας και μέτρα

Περιοχές επικινδυνότητας υπάρχουν και στη Λευκωσία, στη Λάρνακα, αλλά και στην Πάφο, ωστόσο δεν έχουν γίνει παντού αντίστοιχα έργα επένδυσης κοίτης όπως έχουν γίνει στη Λεμεσό. Η Επαρχιακή Μηχανικός ανέφερε ότι ο κίνδυνος πλημμύρας έχει εντοπιστεί και το Τμήμα μελετά και σχεδιάζει τα βέλτιστα έργα ανά περίπτωση. «Όσον αφορά τη Λάρνακα, το ΤΑΥ προχωρεί σε άλλες λύσεις, όπως η κατασκευή αντιπλημμυρικών φραγμάτων. Δηλαδή γίνεται ανάσχεση πλημμύρας σε πιο ψηλό σημείο του ποταμού, ενώ στη Λεμεσό επεξεργαζόμαστε λύσεις προστασίας στην κοίτη πλησίον των εκβολών. Στη Λάρνακα η λύση που επιλέγηκε έχει να κάνει με ανάσχεση πλημμύρας, ώστε να προστατευθούν οι περιοχές που πλημμυρίζουν συχνά, όπως των Καμάρων».

Η κάθε λύση δίδεται αναλόγως των χαρακτηριστικών του ποτάμιου συστήματος, όπως εξήγησε η κ. Τόφα. «Αν, για παράδειγμα, είναι πολύ μικρές οι διαστάσεις της διαμορφούμενης κοίτης, τότε δεν μπορείς να επέμβεις με έργα πάνω του. Οι τεχνικές λύσεις που δίδονται έχουν να κάνουν με τη διάγνωση της επί τόπου κατάστασης και με τη φύση των παρεμβάσεων σύμφωνα με τη ροή αναλόγως της γεωμορφολογίας της περιοχής».

Στο τρέξιμο για καθαρισμό φρεατίων και ποταμών

Ενόψει της βρόχινης περιόδου, οι αρμόδιοι φορείς βρίσκονται επί ποδός για να καθαρίσουν φρεάτια και όχι μόνο, ώστε να ελευθερωθεί η διέλευση του νερού σε περίπτωση πολυομβρίας. «Το ΤΑΥ φροντίζει να ενημερώνει αλλά και να προλαμβάνει όπου είναι δυνατόν με έργα για να απαμβλύνει το πρόβλημα. Η συνεργασία με τις τοπικές Αρχές είναι απαραίτητη και καθημερινή όσον αφορά την πρόληψη αλλά και τους καθαρισμούς των ποταμών και των γεφυριών μέσα στις οικιστικές περιοχές και όχι μόνο. Θα πρέπει να απομακρύνονται μπάζα ή σκουπίδια ή βλάστηση που φράσσει τα γεφύρια και δυνητικά θα παρεμποδίσει τη διέλευση του νερού σε ενδεχόμενη πλημμύρα».

Το ΤΑΥ αξιολογεί σωρεία σημείων τα οποία χρήζουν άμεσης καθαριότητας και συνεργάζεται με δήμους, επαρχιακές διοικήσεις και δημόσια έργα, ώστε να φροντίσουν για την απομάκρυνση οποιωνδήποτε φράσσουν τα σημεία διέλευσης νερού.

Πρόβλημα οι καναπέδες στις κοίτες ποταμών

Ένα κύριο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι αρμόδιοι φορείς, όπως επισήμανε η κ. Τόφα, είναι η νοοτροπία του κόσμου να αφήνει ό,τι δεν χρειάζεται κοντά σε ποταμούς. «Είναι τεράστιο το ζήτημα που προκύπτει από την απόρριψη σκουπιδιών, μπάζων και ό,τι άλλο φανταστεί κανείς στους ποταμούς. Αυτά με τις βροχές καταλήγουν να φράσσουν τα γεφύρια. Δηλαδή την ώρα που τα επιθεωρούμε εμείς είναι καθαρά και την ώρα που θα βρέχει να καταλήγουν εκεί καναπέδες, στρώματα, σκουπίδια».

Τραγικό χαρακτήρισε το γεγονός η κ. Τόφα, η οποία τόνισε ότι δαπανώνται κάθε χρόνο πολλά χρήματα για καθαρισμούς, κυρίως από τις τοπικές αυτοδιοικήσεις, οι οποίες βλέπουν το ίδιο σκηνικό να επαναλαμβάνεται χρόνο με τον χρόνο. «Πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε τι σημαίνει αυτό. Κάποιος να αποθέτει τα σκουπίδια και τα μπάζα του όπου να ‘ναι και με την πλημμύρα να καταλήγουν να φράσσουν γεφύρια και μετά να δημιουργούνται άλλα προβλήματα».

Το βλέμμα στραμμένο στις πυρόπληκτες

Μετά από πληθώρα σημείων επιτόπου επιθεωρήσεων και μελετών απ’ όλα τα εμπλεκόμενα τμήματα, το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης, το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων και τη συμβολή του Τμήματος Δασών, των Επαρχιακών Διοικήσεων, εντοπίστηκαν τα σημεία που κρίθηκαν ως επιρρεπή σε κατολισθήσεις. Το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων προχώρησε σε χαρτογραφήσεις της περιοχής, ώστε να εντοπιστούν τα σημεία των ποταμών στα οποία θα έπρεπε να γίνουν αναβαθμοί, όπως εξήγησε η κ. Τόφα. «Προχωρούμε σε αναβαθμούς, δηλαδή συρματοκιβώτια γεμάτα με κροκάλες, ώστε να προκληθεί ανάσχεση της ροής του νερού και να υπάρξει μια χρονοκαθυστέρηση στη διέλευση του νερού, αποτρέποντας πλημμυρικά φαινόμενα ή τουλάχιστον περιορίζοντάς τα».

Μεγάλη υπήρξε και η αρωγή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με τον καθηγητή Δρα Ευθύμιο Λέκκα και την επιστημονική του ομάδα, οι οποίοι ετοίμασαν μελέτη για τις πυρόπληκτες περιοχές. «Η μελέτη αυτή συγκεράστηκε με τα δικά μας ευρήματα και από την περασμένη Δευτέρα ξεκίνησαν τα έργα στις πυρόπληκτες περιοχές της Επαρχίας Λεμεσού, ενώ την ερχόμενη εβδομάδα αναμένεται η έναρξη των εργασιών στις αντίστοιχες περιοχές της Επαρχίας Λάρνακας».

Όσο για τον χρόνο υλοποίησης των εργασιών αυτών οριοθετείται στις έξι περίπου εβδομάδες. «Έχουν αξιολογηθεί δέκα σημεία στην επαρχία Λεμεσού και δεκαέξι στην επαρχία Λάρνακας, ως υψηλής επικινδυνότητας. Κατά την πρώτη αυτή φάση θα ολοκληρωθούν τα έργα στα σημεία αυτά. Στόχος μας είναι ο Οκτώβριος, που θεωρείται ως μήνας εναρκτήριος για τις βροχές. Κάποια έργα θα ολοκληρωθούν αρχές του μήνα, ενώ κάποια άλλα μέχρι το τέλος του».

Το χειρότερο σενάριο

Αυτό που φοβούνται περισσότερο οι αρμόδιοι είναι το ενδεχόμενο μιας παρατεταμένης ή έντονης βροχόπτωσης προτού ολοκληρωθούν τα έργα προστασίας στις περιοχές. «Ένα δυσάρεστο σενάριο είναι να μας προλάβουν οι βροχές πριν από την ολοκλήρωση των έργων. Σίγουρα θα πρέπει να ολοκληρωθεί η πρώτη αυτή φάση, για να πούμε ότι υπάρχει ασφάλεια και ότι θα αποτραπεί μια κακή πλημμυρική παροχή. Αν όμως έχουμε έντονες βροχοπτώσεις που μπορεί να είναι και μικρής διάρκειας, θα δημιουργηθούν πλημμύρες, γεγονός που θα θεωρηθεί ανησυχητικό».

Το θετικό, ωστόσο, είναι ότι οι τοπικές Αρχές και το ΤΑΥ προχώρησαν σε άμεσους καθαρισμούς των γεφυριών στις περιοχές που είχαν φράξει με καμένα κλαδιά και δέντρα, γεγονός που δημιουργεί μια ελευθερία στη διέλευση του νερού. «Είχε πραγματικά προηγηθεί ένας τεράστιος αγώνας δρόμου απ’ όλους τους συναδέλφους κατά την περίοδο μετά τις πυρκαγιές, ώστε να ολοκληρωθούν όλες οι διαδικασίες και να γίνει χαρτογράφηση μιας μεγάλης περιοχής, να γίνουν οι μελέτες από όλα τα εμπλεκόμενα τμήματα και από το Πανεπιστήμιο. Δεν θεωρούμε ότι χάθηκε χρόνος, απλώς έπρεπε να γίνουν όλα όπως έπρεπε για να ληφθούν οι σωστές αποφάσεις».

Τα έργα αυτά θα συνεχίσουν να αξιολογούνται, ανέφερε καταλήγοντας η κ. Τόφα, η οποία εξήγησε ότι «αν απαιτηθεί, θα προχωρήσουμε άμεσα σε κατασκευή έργων δεύτερης φάσης. Πανομοιότυπα έργα, δηλαδή αναβαθμίδες στις κοίτες των ποταμών, τα οποία έχουν μικρή διάρκεια ζωής ουσιαστικά, γιατί μετά θα επέλθει η βλάστηση στην περιοχή και θα συγκρατείται η ροή, από τα ριζώματα των δέντρων και των φυτών».