ART AERI: Αρχαίον Ιδάλιον
Το Ιδάλιον, επίσης γνωστό ως Εδάλιον, ήταν αρχαία πόλη και πόλη-κράτος της Κύπρου. Βρισκόταν νότια της σημερινής κωμόπολης του Δαλιού, η οποία και έλαβε την ονομασία της από την αρχαία πόλη.
Το Ιδάλιον αποτελείτο από δύο ακροπόλεις ή άνω πόλεις και μία κάτω πόλη. Η ανατολική εξ αυτών είναι σήμερα γνωστή ως Μούττη του Αρβίλη, ενώ η δυτική ως Αμπελέρη. Η κάτω πόλη εκτεινόταν εντός της πεδιάδας με κατεύθυνση προς τα βόρεια των λόφων, νότια του σημερινού χωριού του Δαλιού. Η έκταση της περιοχής η οποία τελούσε υπό τον έλεγχο της πόλης-κράτους του Ιδαλίου ήταν σχετικά μεγάλου μεγέθους, πιο συγκεκριμένα εκτιμώμενη σε μέγεθος μεγαλύτερο των 500 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Το Ιδάλιον αποτελούσε ένα εκ των αρχαίων βασιλείων της Κύπρου. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση, ιδρύθηκε από τον Χαλκάνορα. Αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στη συγκεκριμένη τοποθεσία καταδεικνύουν την κατοίκηση της ακρόπολης της πόλης, τουλάχιστον, από την Ύστερη Περίοδο του Ορείχαλκου ή τη Μυκηναϊκή Περίοδο.
Σχετικά λίγα πράγματα είναι γνωστά σχετικά με την ιστορία του Ιδαλίου. Η ονομασία της πόλης εμφανίζεται εντός ασσυριακών πηγών χρονολογούμενων από τον 7ον αιώνα π.Χ. Με σημείο εκκίνησης τον 6ον αιώνα π.Χ., το Ιδάλιον έκοβε δικό του αργυρό νόμισμα. Κατά τον 6ον αιώνα π.Χ., η πόλη εκτιμάται πως αριθμούσε, περίπου, 10.000 κατοίκους.
Αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή του Ιδαλίου ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, ενώ συνεχίστηκαν και μετέπειτα, με τις σημαντικότερες εξ αυτών να λαμβάνουν χώραν το 1928. Σήμερα, το Ιδάλιον αποτελεί έναν εκ των σημαντικότερων αρχαιολογικών τόπων της Κύπρου.
Το Ιδάλιον διέθετε συγκεκριμένο πολεοδομικό σχέδιο, ενώ, παράλληλα, ήταν περιτειχισμένο. Η έκταση της περιτειχισμένης περιοχής εκτιμάται, περίπου, στα 40 εκτάρια. Τμήματα των τειχών σώζονται, μεταξύ άλλων, επί των πλαγιών της ακρόπολης. Επί της δυτικής ακροπόλεως βρισκόταν ιερό και χώρος λατρείας αφιερωμένος στην Αθηνά, την οποία οι Φοίνικες συσχέτιζαν με δική τους θεά, την Ανάτ. Το συγκεκριμένο ιερό βρισκόταν σε χρήση μεταξύ της Ύστερης Κυπρογεωμετρικής Περιόδου και της Πρώιμης Κυπροκλασικής Περιόδου. Παράλληλα, βασιλικό ανάκτορο της πόλης του Ιδαλίου ανευρέθη εντός του χώρου της δυτικής ακροπόλεως. Επί της ανατολικής ακρόπολης βρισκόταν ιερό αφιερωμένο στην Αφροδίτη, ενώ εντός της πεδιάδας η οποία εκτεινόταν μεταξύ των δύο ακροπόλεων βρισκόταν ιερό αφιερωμένο στον Απόλλωνα Άμυκλο, ονομασία αποδιδόμενη στα φοινικικά ως Ρεσέφ Μικάλ.
Το σημαντικότερο αρχαιολογικό εύρημα από την τοποθεσία του Ιδαλίου αποτελεί ορειχάλκινη πλάκα φέρουσα κυπριακό συλλαβάριο, η οποία χρονολογείται, περίπου, από το 470 π.Χ. Αποτέλεσε την πρώτη χρονικά ανεύρεση παρόμοιας επιγραφής και έλαβεν χώραν το 1869. Η συγκεκριμένη επιγραφή περιελάμβανε αρχαίο ελληνικό κείμενο, το οποίο ήταν γραμμένο τόσο με αρχαία ελληνική γραφή όσο και με κυπριακή γραφή, ενώ ήταν επαρκούς μεγέθους προκειμένου, στη συνέχεια, να οδηγήσει στην αποκρυπτογράφηση ολόκληρου του κυπριακού συστήματος γραφής, λίγο μόνον καιρό μετά την ανεύρεσή της.
Για περισσότερες πληροφορίες αποταθείτε στο www.artaeri.com.
Μακαρίου 71, Λ/σία
(δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή της Κυριακής», 01/01/2022)
