Ενεργειακό εκβιαστή της Ε.Ε. χρίζει τον Ερντογάν ο Πούτιν

H δήλωση του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν για μετατροπή της Τουρκίας σε ενεργειακό κόμβο αποτελεί αναμφίβολα μιαν από τις πιο σημαντικές εξελίξεις της εβδομάδας. Μιλώντας στο συνέδριο της Russia Energy Week, στη Μόσχα, τόσο ο Πούτιν όσο και ο επικεφαλής της Gazprom (GAZP.MM), Αλεξέι Μίλερ, πρότειναν τη δημιουργία ενός κόμβου φυσικού αερίου στην Τουρκία. Ο Πούτιν είπε, συγκεκριμένα, ότι η Ρωσία θα μπορούσε να ανακατευθύνει τις προμήθειες που προορίζονται για τους κατεστραμμένους αγωγούς Nord Stream στη Μαύρη Θάλασσα, για να δημιουργήσει τον κόμβο στην Τουρκία ή ακόμη και να χρησιμοποιήσει το ένα άθικτο τμήμα του Nord Stream 2 για να τροφοδοτήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αρχικά η δήλωση σχολιάστηκε με επιφυλακτικότητα από τον Τούρκο Υπουργό Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ: «Είναι η πρώτη φορά που ακούμε για το θέμα του εφοδιασμού της Ευρώπης μέσω εναλλακτικών οδών. Επομένως είναι πολύ νωρίς για να κάνουμε μιαν αξιολόγηση», δήλωσε. «Αυτού του είδους τα διεθνή έργα χρειάζονται αξιολογήσεις σκοπιμότητας... πρέπει να συζητηθούν εμπορικές πτυχές. Αυτά είναι πράγματα που πρέπει να συζητηθούν», πρόσθεσε ο Ντονμέζ. Την Παρασκευή ο Ερντογάν προχώρησε ένα βήμα παρακάτω, λέγοντας ότι η Τουρκία θα μπορούσε να δημιουργήσει κέντρο διανομής φυσικού αερίου στη Θράκη με τη Ρωσία. Η Τουρκία και η Ρωσία έχουν δύο ενεργούς αγωγούς. Ο ένας είναι ο TurkStream, που διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα και τη δυτική Τουρκία κοντά στη Θράκη. Αναλυτές εκτιμούν ότι η Μόσχα θέλει με την κίνηση αυτή να μεταφέρει την επιχείρηση ενεργειακού εκβιασμού τής Ε.Ε. στην Άγκυρα, για να συνεχίσει τη Δυτική εξάρτηση σε ενέργεια, ρόλο που ο αυταρχικός Ερντογάν είναι πρόθυμος να αναλάβει.

Η ώρα της Κύπρου

Οι πιο πάνω δηλώσεις αναμένεται να πυροδοτήσουν νέες εξελίξεις στο ενεργειακό παιχνίδι της Ανατολικής Μεσογείου, με την Κύπρο να βρίσκεται στο επίκεντρο. Ουσιαστικά με τις ενεργειακές αγορές να βρίσκονται ήδη σε αβεβαιότητα, εν μέρει λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και των αναταραχών στο Ιράν, καθώς και της μείωσης της παραγωγής πετρελαίου από τον ΟΠΕΚ+, η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου μπορεί να προσφέρει ελπιδοφόρα προοπτική στα θέματα της ενεργειακής ασφάλειας της Ε.Ε.

Το ενεργειακό παζλ της περιοχής μας συμπληρώνεται μετά και την ιστορική συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Ισραήλ-Λιβάνου με τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ. Ο Λίβανος είπε ότι το προτεινόμενο τελικό κείμενο ήταν «ικανοποιητικό», ενώ ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, επαίνεσε τη συμφωνία και προέτρεψε όλα τα μέρη να την τηρήσουν.

Η πιο πάνω εξέλιξη ξεκλειδώνει δυνητικά σημαντικές δυνατότητες παραγωγής φυσικού αερίου και για τις δύο χώρες, με την Κύπρο να είναι ανάμεσα στις χώρες που μπορούν άμεσα να επωφεληθούν. Κατά το παρελθόν, ο Λίβανος εξέφρασε το ενδιαφέρον του για μεταφορά φυσικού αερίου μέσω Κύπρου. Στην ΑΟΖ του Λιβάνου δραστηριοποιούνται τόσο η ιταλική ΕΝΙ όσο και η γαλλική TOTAL, που διαθέτουν επίσης αδειοδοτημένα οικόπεδα στην κυπριακή ΑΟΖ.

Συγκεκριμένα, η γαλλική εταιρεία Total θα λάβει άδεια να αναζητήσει φυσικό αέριο στο κοίτασμα Qana του Λιβάνου και το Ισραήλ θα λάβει μερίδιο από τα μελλοντικά έσοδα. Παράλληλα το κοίτασμα Karish, του οποίου τα δικαιώματα κατέχει η Energean, θα τεθεί υπό τον έλεγχο του Ισραήλ. Η Energean ήδη έκανε πρόταση προς τη Λευκωσία για μεταφορά κοιτασμάτων από το Ισραήλ για υγροποίηση στην Κύπρο μέσω αγωγού σε πλωτή πλατφόρμα FNLG και η πρότασή της εξετάζεται από την Κυβέρνηση.

Η στροφή Ρωσίας προς Ασία

Καθώς η Ευρώπη προετοιμάζεται για έναν χειμώνα χωρίς ρωσικό αέριο, το Κρεμλίνο προσπαθεί να μεταφέρει τις πωλήσεις του φυσικού αερίου πιο ανατολικά. Αν και η Κίνα και η Ινδία παραμένουν οι σημαντικότεροι εξαγωγικοί προορισμοί της Μόσχας στην Ασία, η Ρωσία φαίνεται να έχει βρει έναν νέο αγοραστή, την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν. Όπως σημειώνει το Arab Weekly σε σχετική ανάλυσή του, το Ιράν χρειάζεται νέους αγωγούς φυσικού αερίου για να στείλει τα δικά του ενεργειακά προϊόντα στο εξωτερικό, καθώς οι υπάρχουσες διαδρομές προς την Τουρκία και το Ιράκ μπορούν να παρέχουν μόνο μικρές ποσότητες.

Ένα άλλο πρόβλημα για το Ιράν είναι η απουσία παραγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Η Ισλαμική Δημοκρατία χρειάζεται τη Ρωσία για να την βοηθήσει να αναπτύξει την ενεργειακή υποδομή της χώρας. Εάν η Ρωσία και το Ιράν μπορούν να συμφωνήσουν σε μηχανισμούς για την παράκαμψη των δυτικών κυρώσεων και τον συντονισμό για τις εξαγωγές ενέργειας, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να βασίζεται σε προμήθειες πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, και LNG από τις ΗΠΑ και το Κατάρ. Ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές ενέργειας παγκοσμίως μαζί με πρόσθετες ελλείψεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Συνεχίζοντας, το Arab Weekly αναφέρει πως η Μόσχα και η Τεχεράνη θα μπορούσαν ακόμη και να επιχειρήσουν να δημιουργήσουν ένα «παγκόσμιο καρτέλ φυσικού αερίου», δίνοντάς τους σημαντική μόχλευση έναντι της Δύσης, ιδιαίτερα των ευρωπαϊκών χωρών που εξακολουθούν να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές φυσικού αερίου. Με άλλα λόγια, η Ρωσία, απομονωμένη από τη Δύση, έχει γίνει περισσότερο εξαρτημένη από τις αγορές της Μέσης Ανατολής και της Ασίας, ενώ το Ιράν αλλά και η Τουρκία θα μπορούσαν να παίξουν σημαντικό ρόλο σε αυτούς τους υπολογισμούς.

Ο ρόλος των Αζέρων

Όσον αφορά τα αποθέματα φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν, σύμφωνα με τον Υπουργό Ενέργειας της χώρας, Parviz Shahbazov, θα είναι επαρκή για να εφοδιαστεί η ίδια, η Τουρκία και η Ευρώπη με αέριο για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η υπογραφή του Μνημονίου Κατανόησης για μια στρατηγική εταιρική σχέση στον ενεργειακό τομέα μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της ΕΕ, καθώς και η δήλωση της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φον Ντερ Λάινεν, ότι «η ΕΕ στρέφεται σε αξιόπιστους προμηθευτές ενέργειας [και] το Αζερμπαϊτζάν είναι ένα από αυτούς», μπορούν να θεωρηθούν ως ένα φωτεινό παράδειγμα του αυξανόμενου ρόλου του Αζερμπαϊτζάν.