Η οικονομία χρειάζεται σωστό σχεδιασμό

Γίνεται λόγος τους τελευταίους μήνες, όπως και στο παρελθόν, για την ανάγκη μετασχηματισμού της κυπριακής οικονομίας, αλλαγής του οικονομικού μοντέλου και διεύρυνση της οικονομικής βάσης. Αυτές οι συζητήσεις ενδεχομένως να ακούγονται όμορφα στα αφτιά των πολιτών, αλλά δεν έχουν μεγάλη ουσία.

Φυσικά, για οποιαδήποτε αλλαγή, θα πρέπει να βρεθεί μια ομάδα ατόμων που θα ασχοληθεί διεξοδικά με τον κάθε τομέα της οικονομίας, ώστε να υπάρξει σωστός και λεπτομερής σχεδιασμός. Κατ’ αρχάς, για την ανάπτυξη ενός τομέα, πρέπει να γίνει σωστή αξιολόγηση των δυνατοτήτων της χώρας και των παραγωγικών της μονάδων. Για παράδειγμα, η χώρα έχει συγκεκριμένους περιορισμούς, οπότε δε μπορεί να γίνεται λόγος για ανάπτυξη βαριάς βιομηχανίας.

Από την άλλη, η παραγωγή φαρμάκων και προϊόντων, που έχουν σχέση με τον πρωτογενή τομέα, συνεισφέρει σημαντικά στο Ακαθάριστό Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας και θα πρέπει να εξεταστούν μέτρα ενίσχυσής της μέσα από αυτοματοποιημένες διαδικασίες, για μείωση του κόστους, και διεύρυνση των αγορών που εξυπηρετούνται.

Να αναπτυχθούν συγκεκριμένοι τομείς

Η διεύρυνση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας την κάνει πιο ανθεκτική στις εξωτερικές αρνητικές συνέπειες. Αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι οι παραδοσιακοί τομείς της οικονομίας δεν πρέπει να διαφυλαχθούν και να ενισχυθούν. Η εξάρτηση του ΑΕΠ της χώρας από πολλούς τομείς της οικονομίας δίνει τη δυνατότητα καλύτερης διαχείρισης σε περιόδους ύφεσης ή απρόσμενων εξωτερικών γεγονότων, όπως είναι η σύγκρουση στην Ουκρανία.

Οπότε, πέρα από τη συνθηματολογία, θα πρέπει να υπάρχει συγκεκριμένος σχεδιασμός για το πώς θα αναπτυχθούν συγκεκριμένοι τομείς. Κατ’ αρχάς, θα πρέπει η κοινωνία και η Πολιτεία ν’ αντιληφθούν ότι ένας τομέας, αν αναπτυχθεί, θα είναι για το καλό του τόπου, και οποιεσδήποτε νομοθετικές αλλαγές πρέπει να στηριχθούν από την πλειοψηφία των πολιτικών κομμάτων. Είναι σημαντικό να υπάρξει και η ανάλογη κουλτούρα και υποδομές.

Δύο τομείς τους οποίους μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ως παραδείγματα είναι αυτοί της τεχνολογίας / τεχνολογικών εταιρειών και των επενδυτικών ταμείων. Τα αποτελέσματα είναι απτά και φαίνονται από τις τελευταίες ανακοινώσεις που αφορούν αφίξεις εταιρειών στον τόπο μας. Σε αυτούς τους τομείς προστίθεται και ο ευρύτερος χρηματοοικονομικός με τις επενδυτικές εταιρείες και τους οργανισμούς πληρωμών (payment institutions).

Για τους συγκεκριμένους τομείς υπήρξε διάλογος με τους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται σε αυτούς, καταγράφηκαν οι ανάγκες τους, οι αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν σε κανονισμούς και νομοθεσίες και έγινε αξιολόγηση / σύγκριση σε σχέση με άλλες χώρες και τα μέτρα που λαμβάνουν. Έγινε, ακολούθως, ομαδοποίηση των μέτρων που θα έπρεπε να ληφθούν, ετοιμάστηκε ένας «οδικός χάρτης» και ενημερώθηκαν Κυβέρνηση και πολιτικές δυνάμεις για την αναγκαιότητα των αλλαγών. Σημειώνεται ότι τα περισσότερα νομοσχέδια που αφορούν τους συγκεκριμένους τομείς ψηφίστηκαν με συντριπτική πλειοψηφία.

Το να αλλάξεις το νομικό και φορολογικό σύστημα εφαρμόζοντας τις βέλτιστες πρακτικές άλλων χωρών, πάντοτε μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, είναι το εύκολο μέρος. Το δύσκολο μέρος είναι να αποδείξεις ως χώρα ότι είσαι ένας αξιόπιστος προορισμός για τους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται σε αυτούς τους κλάδους.

Η μεγάλη αύξηση των περιουσιακών στοιχείων υπό διαχείριση τα τελευταία χρόνια και η κάθοδος στη χώρα μας διεθνούς εμβέλειας «παικτών» καταδεικνύουν την καλή πορεία του τομέα, χωρίς φυσικά να πρέπει να υπάρχει εφησυχασμός, εφόσον αναφερόμαστε σε έναν δυναμικό τομέα με μεγάλο ανταγωνισμό και συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες των συμμετεχόντων.

Την ίδια στιγμή, η κάθοδος εταιρειών τεχνολογίας στην Κύπρο αλλά και εταιρειών του χρηματοπιστωτικού τομέα επιβεβαιώνεται από τα στατιστικά στοιχεία. Υπάρχει μεγάλη αύξηση στις αιτήσεις αδειών παραμονής για σκοπούς εργασίας από υπηκόους τρίτων χωρών, αύξηση στις εξαγόμενες υπηρεσίες, σημαντικά αυξημένη ζήτηση για γραφειακούς χώρους και άλλα ακίνητα και σημαντική ενίσχυση της κατανάλωσης.

Πέρα από την ενίσχυση των δημόσιων οικονομικών, αναμένεται να ενισχυθούν η απασχόληση (με τον μέσο όρο μισθοδοσίας να αυξάνεται), το μείγμα τεχνογνωσίας των δικών μας επαγγελματιών σε σχέση με αυτούς που αναμένεται να εγκατασταθούν από το εξωτερικό, ενώ πολλά θα είναι τα οφέλη και για παράπλευρους τομείς, όπως αυτοί των ακινήτων, του τουρισμού και της κατανάλωσης.

Σημειώνεται ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα, αλλά και η καθοδήγηση που δίνεται στους μαθητές, πρέπει να είναι τέτοια, ώστε ν’ αντιληφθούν τους τομείς της οικονομίας με τη μεγαλύτερη ζήτηση προσωπικού, όπως είναι αυτός της τεχνολογίας.

Η χώρα μας, ως νησί με σημαντική γεωγραφική θέση, διαθέτει μια εξωγενή οικονομία, με τους σημαντικότερους τομείς της, όσον αφορά το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, να είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τις ξένες επενδύσεις, τις εξαγωγές προϊόντων και τις παροχές υπηρεσιών, επαγγελματικών και τουριστικών.

Αναπτύσσεται επιπλέον η συζήτηση ότι πρέπει να απομακρυνθούμε από την ευκαιριακού τύπου ανάπτυξη και να επικεντρωθούμε στην ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας και την αναπροσαρμογή του οικονομικού μοντέλου, υποσχέσεις που ηχούν όμορφα στ’ αφτιά των ακροατών.

Μέχρι τώρα δεν υπήρξε όμως μια αξιόπιστη ερμηνεία τού τι είναι πραγματική οικονομία, ποιους τομείς αφορά και ποιο το ολοκληρωμένο πλάνο ανάπτυξής της. Παρόμοια είναι η κατάσταση και στο θέμα της αναθεώρησης του οικονομικού μοντέλου καθώς πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν όλα τα δεδομένα.

Χρειάζεται οδικός χάρτης

Είναι σημαντικό να καταγραφούν άμεσα οι τομείς οι οποίοι θέλουμε ως χώρα να αναπτύξουμε, να συσταθούν ομάδες με τεχνοκράτες από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, και χρονοδιαγράμματα ώστε να παραδώσουν έναν ολοκληρωμένο και πρακτικά εφαρμόσιμο σχεδιασμό για την ανάπτυξή τους. Και, φυσικά, μετά θα πρέπει να υπάρξει σχολαστική παρακολούθηση της εφαρμογής του πλάνου που θα συμφωνηθεί από τις συγκεκριμένες ομάδες.

Για μια οικονομία όπως της Κύπρου, εξωγενή χωρίς τη μεγάλη εσωτερική αγορά, η παραχώρηση συγκεκριμένων κινήτρων για προσέλκυση κεφαλαίων είναι θεμιτή, νοουμένου ότι υπάρχει σωστός σχεδιασμός και έλεγχος, ώστε να μην τυγχάνουν εκμετάλλευσης.

Η δημιουργία μιας ευέλικτης και αποδοτικής κρατικής μηχανής ενισχύει το επιχειρηματικό περιβάλλον και την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρονται στους πολίτες. Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που θα πρέπει να προωθηθούν τα νομοσχέδια που αφορούν στη μεταρρύθμιση του κρατικού μηχανισμού και την υιοθέτηση απλών και σύντομων διαδικασιών, με την ενίσχυση ταυτόχρονα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

Συνοψίζοντας τα πιο πάνω, είναι εξαιρετικά σημαντικό, πέρα από τις προθέσεις, τομείς δράσης και εύηχα συνθήματα, να υπάρξει ένας υλοποιήσιμος «οδικός χάρτης», ο οποίος να μπορεί να υιοθετηθεί μέσα από ένα κλίμα συναίνεσης για το ευρύτερο καλό της οικονομίας και της κοινωνίας.