Συνεντεύξεις

Debate: Σε θέσεις μάχης για την ΑΤΑ

Ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ, Μιχάλης Αντωνίου, και ο Γενικός Γραμματέας της ΣΕΚ, Ανδρέας Μάτσας, διασταυρώνουν τα ξίφη τους για τον θεσμό της ΑΤΑ, με αφορμή τον διάλογο που βρίσκεται σε εξέλιξη

Αύριο Δευτέρα, ο Υπουργός Εργασίας, Κυριάκος Κούσιος, αρχίζει τις ξεχωριστές συναντήσεις για το μέλλον του θεσμού της ΑΤΑ. Στόχος του είναι ν’ ακούσει τις θέσεις των κοινωνικών εταίρων, ώστε να διαπιστώσει εάν υπάρχουν προοπτικές για μια συναινετική συμφωνία. Πάντως, ο κ. Κούσιος έθεσε χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη μίας συμφωνίας μέχρι και τα Χριστούγεννα. Μετά την πρώτη του συνάντηση, στις 7 Νοεμβρίου, με τους εργοδότες και τις συντεχνίες, σε δηλώσεις του ανέφερε πως «θα πρέπει να έχουμε καταλήξει είτε συναινετικά σε συμφωνία είτε σε αδιέξοδο και προτίθεμαι να τηρήσω αυτό το χρονοδιάγραμμα». Το εγχείρημα θα είναι αρκετά δύσκολο και σύνθετο καθώς και οι δύο πλευρές, οι εργοδοτικές οργανώσεις και το συνδικαλιστικό κίνημα, παραμένουν αμετακίνητες στις θέσεις τους. Λόγω των πληθωριστικών πιέσεων και του αβέβαιου οικονομικού περιβάλλοντος, και οι δύο πλευρές τραβούν το σχοινί στα άκρα και απ’ ό,τι φαίνεται είναι οριακά να σπάσει. Οι εργοδότες, από τη μία πλευρά, βάζουν στο τραπέζι την κατάργηση του θεσμού, χαρακτηρίζοντάς τον αναχρονιστικό και, από την άλλη, οι συντεχνίες ζητούν την πλήρη επαναφορά της ΑΤΑ, υποστηρίζοντας ότι είναι το κύριο εργαλείο για αποκατάσταση των μισθών σε περιόδους κρίσης. Το χάσμα που υπάρχει μεταξύ των δύο πλευρών είναι αγεφύρωτο και δύσκολα θα βρεθεί μια συναινετική συμφωνία. Ωστόσο, σε περίπτωση που δεν βρεθεί η «χρυσή τομή», εργοδότες και συντεχνίες είναι προετοιμασμένοι για όλα τα ενδεχόμενα. Το συνδικαλιστικό κίνημα ήδη προειδοποίησε πως θα υπάρξουν κινητοποιήσεις. Υπενθυμίζεται ότι η ΑΤΑ είχε παγώσει κατά την κρίση του 2013 και δινόταν μία φορά τον χρόνο, αντί δύο, στο 50% του πληθωρισμού. Η διευθέτηση αυτή συνεχίστηκε βάσει της μεταβατικής συμφωνίας που υπεγράφη μεταξύ των κοινωνικών εταίρων τον Ιούλιο του 2017, η οποία είχε επεκταθεί μέχρι το τέλος του 2021, λόγω της πανδημικής κρίσης.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

Ποιες είναι οι θέσεις σας για τον θεσμό της ΑΤΑ;
Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία μέχρι τα Χριστούγεννα, που είναι το χρονοδιάγραμμα, τι θ’ ακολουθήσει;
Θεωρείτε πως υπάρχει περίπτωση να βρεθεί η χρυσή τομή και, αν ναι, σε ποια σημεία;

13.11 ΑΝΤΩΝΙΟΥ.jpg

ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ: «Ήρθε η ώρα της κατάργησης»

  1. Ο θεσμός ξεκίνησε γύρω στο 1945 και εφαρμόστηκε επί δεκαετίες σε εποχές με κλειστή προστατευμένη οικονομία, όταν κυπριακές επιχειρήσεις ανταγωνίζονταν άλλες κυπριακές επιχειρήσεις και μπορούσαν εύκολα να απορροφήσουν το πρόσθετο μισθολογικό κόστος. Στην πράξη, όσο η οικονομία ήταν κλειστή, οι αυξήσεις στις τιμές αγαθών και υπηρεσιών έφερναν πρόσθετα έσοδα ή και κέρδη στις κυπριακές επιχειρήσεις και επέστρεφαν στους εργαζομένους/καταναλωτές μέσω της ΑΤΑ, ένα μέρος του δικού τους οφέλους. Τώρα, πια, οι αυξήσεις στις τιμές προκαλούνται από την αύξηση στο κόστος της ενέργειας και των πρώτων υλών, οι επιχειρήσεις υποφέρουν ίσα ή και περισσότερο από τους εργαζομένους λόγω πληθωρισμού και, φυσικά, κανένας δεν αποζημιώνει τις επιχειρήσεις για να μπορούν να καταβάλουν ΑΤΑ. Αυτές και άλλες τεκτονικές αλλαγές στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι έφεραν προ πολλού το τέλος της ΑΤΑ. Ο κύκλος της ολοκληρώθηκε. Εφαρμόστηκε διεθνώς επί σειρά ετών και εγκαταλείφθηκε σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες (πλην Κύπρου, Μάλτας και Βελγίου) - καταργήθηκε ήδη από τις δεκαετίες του ’80 και ’90, σε εποχές με συνθήκες υπερπληθωρισμού, όπως και τώρα. Ήρθε λοιπόν η ώρα της κατάργησής της και στην Κύπρο.
  2. Πιστεύω ότι το χρονοδιάγραμμα όπως καθορίστηκε από τον Υπουργό Εργασίας είναι φιλόδοξο και δεν είμαι βέβαιος ότι είναι ρεαλιστικό, δεδομένων από τη μια της σοβαρότητας του ζητήματος και από την άλλη των διεθνών υποχρεώσεων των ηγεσιών των Οργανώσεων, ενδεχομένως και του ίδιου του Υπουργού. Εν πάσει περιπτώσει, η Μεταβατική Συμφωνία προβλέπει ρητά ότι «μέχρι την επίτευξη νέας Συμφωνίας εφαρμόζονται οι πρόνοιες της παρούσας Συμφωνίας», δηλαδή θα διατηρηθεί η εφαρμογή του 50% της ΑΤΑ, κάτι που προφανώς δεν μας ικανοποιεί. Ωστόσο, δηλώσεις μερίδας της συνδικαλιστικής ηγεσίας προκαλούν έντονη ανησυχία στην πλευρά μας, καθώς περίπου μας προειδοποιούν ότι αν δεν επανέλθει πλήρως η ΑΤΑ, θα προσφύγουν σε δυναμικές κινητοποιήσεις. Δυστυχώς, φαίνεται ότι το συνδικαλιστικό κίνημα επιχειρεί μέγιστη αξιοποίηση/εκμετάλλευση του προεκλογικού σκηνικού με ένα μπαράζ απεργιακών κινητοποιήσεων σε όλες σχεδόν τις στρατηγικές επενδύσεις της χώρας: Λιμάνια, αεροδρόμια και ενέργεια ήδη δέχονται απεργίες «αυθόρμητες» και μη, με Πολιτεία και κοινωνία εντελώς ανοχύρωτες, χωρίς άμυνα απέναντι στην κατάφωρη παραβίαση του Κώδικα Βιομηχανικών Σχέσεων και της Συμφωνίας για τη Διαδικασία Επίλυσης Εργατικών Διαφορών στις Ουσιώδεις Υπηρεσίες. Ελπίζω ότι στο θέμα της ΑΤΑ δεν θα οδηγήσουν τα πράγματα στη σύγκρουση αν δεν επιτευχθεί συμφωνία εντός του στενού χρονοδιαγράμματος των Χριστουγέννων. Εμείς πάντως ετοιμαζόμαστε για όλα τα ενδεχόμενα.
  3. Αμέτρητες είναι οι περιπτώσεις στις οποίες ενώ τα σημεία αφετηρίας των δύο πλευρών ήταν στα δύο άκρα, εντούτοις υπήρξε συμφωνία και ειρηνική διευθέτηση των διαφορών. Στα ζητήματα εργασίας δεν υπάρχει συμφωνία χωρίς εκατέρωθεν συμβιβασμούς, οι οποίοι, όσο οδυνηροί κι αν είναι, κατά κανόνα είναι καλύτεροι από τη σύγκρουση. Εάν, λοιπόν, οι Συντεχνίες πραγματικά και γνήσια επιδιώκουν Συμφωνία, ξέρουν από την αρχή ότι δεν θα επιτύχουν πλήρως τους στόχους τους. Εάν, αντίθετα, επιδιώκουν πλήρη ικανοποίηση των στόχων τους, γνωρίζουν ότι δεν θα έχουν συμφωνία και ενσυνείδητα επιδιώκουν τη σύγκρουση, ενδεχομένως νιώθοντας ότι στην τρέχουσα συγκυρία βρίσκονται σε θέση ισχύος. Η ΟΕΒ, επιδιώκοντας σταθερά την ειρήνη, προετοιμάζεται για τον «πόλεμο». Για εμάς το θέμα της ΑΤΑ είναι μείζονος σημασίας, τυχόν «ατύχημα» στο θέμα αυτό θα κοστίσει ακριβά στις αξιολογήσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας μας από τους διεθνείς οίκους. Σημεία σύγκλισης μπορούν να διαμορφωθούν, εάν γίνει αποδεκτή η εισήγηση της ΟΕΒ να μελετήσουμε με επιτόπια επίσκεψη των ηγεσιών των κοινωνικών εταίρων τις βέλτιστες πρακτικές ενός ή δύο ευρωπαϊκών κρατών, που εφάρμοσαν στο παρελθόν την ΑΤΑ και την αντικατέστησαν με ένα νέο, κοινά αποδεκτό, σύστημα καθορισμού των μισθών και των μισθολογικών αυξήσεων. Χώρες όπως η Δανία, η Ολλανδία, η Φινλανδία και άλλες, στις οποίες και οι μισθοί αυξάνονται, και οι εργαζόμενοι βελτιώνουν το βιοτικό τους επίπεδο, και οι επιχειρήσεις ενισχύουν την ανταγωνιστικότητά τους, και οι οικονομίες τους είναι ισχυρές και οι λαοί τους κατατάσσονται στους πιο ευτυχισμένους λαούς στον κόσμο.

13.11 ΜΑΤΣΑΣ.jpg

ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΤΣΑΣ: «Πλήρης αποκατάσταση των μισθών»

  1. Η όλη θεώρηση του Θεσμού της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ) βρίσκεται καταγεγραμμένη στο κείμενο της Μεταβατικής Συμφωνίας, που έχει συνυπογραφεί από τους κοινωνικούς εταίρους το 2017 και η οποία έχει ολοκληρωθεί το 2021. Στο ίδιο ακριβώς κείμενο αναδεικνύεται, επίσης, μια άλλη βασική παράμετρος, που συνθέτει τη χρησιμότητα του θεσμού και αφορά «τη διατήρηση της εργατικής ειρήνης [λόγω της δυνατότητας συνομολόγησης συλλογικών συμβάσεων μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας] αλλά και τη διατήρηση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων». Υπενθυμίζεται, επίσης, πως η ΑΤΑ προκύπτει ως βασικό δικαίωμα που πηγάζει μέσα από τις συλλογικές συμβάσεις, καλύπτοντας περίπου το 50% των εργαζομένων, τόσο στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, όσο και στον ιδιωτικό τομέα, σε ένα ευρύ φάσμα τομέων οικονομικής δραστηριότητας. Σημειώνεται επίσης με ευκρίνεια πως η ΑΤΑ δεν είναι προς κατάργηση και πως αυτή αποτελεί το μόνο ουσιαστικό εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί αμέσως, για τη διαχείριση της ακρίβειας και των έντονων πληθωριστικών αυξήσεων. Εξ ού και η ΑΤΑ δεν διασυνδέεται με τις μισθολογικές αυξήσεις, ενώ δεν αποτελεί ούτε και εργαλείο προαγωγής και προώθησης κοινωνικής πολιτικής. Διεθνείς μελέτες έχουν καταδείξει πως η ΑΤΑ δημιουργεί συνθήκες ομαλότητας στις εργασιακές σχέσεις, περιορίζει την ανάγκη για απεργιακές κινητοποιήσεις και άρα δημιουργεί συνθήκες προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, δεν δημιουργεί στρεβλώσεις στην οικονομία, καθώς δεν παράγει πληθωρισμό και ούτε πλήττει την ανταγωνιστικότητα, ή βελτιώνει την παραγωγικότητα, ενώ συνδράμει στη στήριξη της πραγματικής οικονομίας μέσω της κατανάλωσης. Στη βάση αυτών των αρχών και διαπιστώσεων, η ΑΤΑ λειτουργεί καταλυτικά στην προστασία του εισοδήματος των εργαζομένων και των συνταξιούχων, από τον πληθωρισμό. Σαφώς και η πρόσφατη κατάληξη της Οδηγίας για τον Ευρωπαϊκό Κατώτατο Μισθό, όπως και η θέσπιση του Κατώτατου Μισθού στην Κύπρο, διασυνδέουν τον Μηχανισμό Αναθεώρησης και με το κόστος διαβίωσης, ώστε να διατηρείται η διασφάλιση επαρκών μισθών και συντάξεων. Τέλος, η Συμφωνία αναδεικνύει ρητά πως, «….συνεχίζεται ο κοινωνικός διάλογος με στόχο… να επιτευχθεί νέα ρύθμιση απόδοσης της ΑΤΑ στη βάση της φιλοσοφίας της ΑΤΑ και οι κοινωνικοί εταίροι δεσμεύονται να προσέλθουν σε εποικοδομητικό διάλογο για την εξεύρεση συμφωνίας». Εν κατακλείδι, η ΑΤΑ θα πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί ως εργαλείο στήριξης των εργαζομένων από την ακρίβεια και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να επανέλθει πλήρως. Παράλληλα, θα πρέπει ν’ αποτελέσει σημείο αναφοράς στον σχεδιασμό της στρατηγικής για την επίτευξη του στόχου της κάλυψης του 80% των εργαζομένων μέσα από την επέκταση και εδραίωση των συλλογικών συμβάσεων. Αυτή η παράμετρος θα πρέπει να αποτελεί τον επόμενο μεγάλο στόχο, μέσα από τη συνεργασία των κοινωνικών εταίρων για σχεδιασμό της στρατηγικής που θα οδηγήσει σε αυτήν την κατεύθυνση.
  2. Στόχος και προτεραιότητά μας είναι η επίτευξη συμφωνίας στο πλαίσιο των χρονοδιαγραμμάτων που έχει θέσει ο Υπουργός Εργασίας, για υλοποίηση των στόχων που ξεκάθαρα τίθενται στη Μεταβατική Συμφωνία, σε ό,τι αφορά τη διατήρηση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων και της εργατικής ειρήνης. Σε περίπτωση μη εξεύρεσης λύσης και επίτευξης συμφωνίας, ο Υπουργός Εργασίας έχει δηλώσει πως θα κηρύξει αδιέξοδο. Σε μια τέτοια περίπτωση, οι πρόνοιες του Κώδικα Βιομηχανικών Σχέσεων είναι σαφείς.
  3. Ο χρυσός σε αυτές τις περιπτώσεις αφορά την εργοδοτική πλευρά, καθώς ο πληθωρισμός υπολογίζεται στο ύψος των τιμών που περιέχονται στο καλάθι του νοικοκυριού και η μη απόδοση της ΑΤΑ θα σημαίνει αύξηση της κερδοφορίας εις βάρος των εργαζομένων. Στην αντίπερα όχθη, η τομή αφορά τους εργαζομένους οι οποίοι έχουν απολέσει σημαντικό μέρος της αγοραστικής δύναμης και αξίας των μισθών τους, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται αρνητικά το βιοτικό τους επίπεδο. Σαφώς και ξεκάθαρα, υπάρχει τρόπος και δυνατότητα ρύθμισης του όλου θέματος, υπό την προϋπόθεση της αναγνώρισης και υιοθέτησης της ανάγκης εφαρμογής της ΑΤΑ στη βάση της φιλοσοφίας της, η οποία είναι μία και μοναδική, αποκαθιστώντας πλήρως την αγοραστική αξία των μισθών από τη διάβρωση λόγω πληθωρισμού.