Ο χρηματοπιστωτικός τομέας και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει

Είναι ξεκάθαρο ότι η ύπαρξη ενός ισχυρού και καλά δομημένου χρηματοπιστωτικού τομέα αποτελεί προϋπόθεση για μια ισχυρή οικονομία. Η παραχώρηση χρηματοδοτήσεων και η διευκόλυνση των συναλλαγών αποτελούν τις κύριες υπηρεσίες που προσφέρει στον επιχειρηματικό κόσμο αλλά και στην κοινωνία.

Σημειώνεται ότι ο τομέας αναδιαρθρώθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια, καθώς συρρικνώθηκε και επανέρχεται σταδιακά στην παροχή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, όχι απλά στη διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το τελευταίο αποτέλεσε την κύρια προτεραιότητα μετά τα γεγονότα του 2013.

Επιπλέον, σταδιακά μεταφερόμαστε σε ένα διαφορετικό λειτουργικό πλαίσιο σε σχέση με την παραδοσιακή τραπεζική πρακτική, με νέους οργανισμούς όπως τα ιδρύματα μεταφοράς χρημάτων (payment institutions) να μεγεθύνουν το μερίδιο αγοράς τους όσον αφορά τις συναλλαγές που διεκπεραιώνουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός τέτοιων αδειοδοτημένων οργανισμών στην Κύπρο έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια.

Η τεχνολογία αποτελεί σημαντικό μέρος του τομέα, αν και στην Κύπρο ακόμα πολλές διαδικασίες απαιτούν σημαντικό αριθμό εγγράφων. Είναι πολλές φορές που πολίτες και επιχειρήσεις εκφράζουν δυσφορία για την καθυστέρηση ανοίγματος λογαριασμών και μεταφοράς / πίστωσης χρημάτων.

Σημαντική κρίνεται η πρωτοβουλία της Κεντρικής Τράπεζας για δημιουργία ενός ηλεκτρονικού πιστωτικού αρχείου για κάθε άτομο, ώστε όταν γίνονται συναλλαγές με διάφορα πιστωτικά ιδρύματα να είναι δυνατή η πρόσβαση στα αρχεία του πελάτη ηλεκτρονικά, σε σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς να απαιτείται να καταθέτει τα χαρτιά του, τα οποία πρέπει να είναι είτε πρωτότυπα ή πιστά αντίγραφα, κάθε φορά που συναλλάσσεται με νέο χρηματοπιστωτικό οργανισμό.

Τονίζεται ότι την τελευταία περίοδο πρώτιστο μέλημα των τραπεζικών οργανισμών είναι η προώθηση των αυτοματοποιήσεων και της μηχανογράφησης (digitalization). Το γεγονός αυτό, φυσικά, οδηγεί πολλές φορές σε παράπονα για απρόσωπους οργανισμούς.

Μη εξυπηρετούμενα δάνεια, εκποιήσεις

και προτεραιότητες του χρηματοπιστωτικού συστήματος

Μια σημαντική παράμετρος είναι η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, μέσα από αναδιαρθρώσεις, ανταλλαγές χρέους με ακίνητα και κυρίως πωλήσεις χρηματοπιστωτικών διευκολύνσεων σε οργανισμούς διαχείρισης. Πολλές είναι οι συζητήσεις που έγιναν την εβδομάδα που πέρασε όσον αφορά τις εκποιήσεις και την αναστολή τους, ενώ φαίνεται να αρχίζει η υιοθέτηση του μέτρου ενοίκιο αντί δόσης για συγκεκριμένους δανειολήπτες.

Όσον αφορά το τελευταίο, έχουν δημοσιευτεί νομοσχέδια που προνοούν την πλήρη απαλλαγή από φόρους και τα τέλη της μεταβίβασης του ακινήτου στην ΚΕΔΙΠΕΣ, η οποία θα εισπράττει ενοίκια τα οποία θα απαλλάσσονται από την έκτακτη εισφοράς για την άμυνα που καταβάλλουν οι Κύπριοι φορολογούμενοι με ενοίκια εισπρακτέα. Φυσικά εδώ προκύπτουν και άλλα ζητήματα, όπως πότε μπορεί να πωλήσει η ΚΕΔΙΠΕΣ το ακίνητο σε τρίτο άτομο για να εισπράττει τα ενοίκια και ποιος θα προνοεί για τη συντήρηση των ακινήτων.

Όσον αφορά τις εκποιήσεις, υπάρχουν δύο αναλύσεις. Η επίσπευση της διαδικασίας έδωσε τη δυνατότητα σε αρκετά αδρανή και αναξιοποίητα ακίνητα να αναπτυχθούν, ακίνητα που βρίσκονταν εγκλωβισμένα σε μεγάλες και χρονοβόρες δικαστικές και άλλες διαδικασίες. Επιπλέον, οι τράπεζες με το νέο πλαίσιο νιώθουν πιο άνετα να δανειοδοτήσουν, εφόσον υπάρχει διαδικασία γρήγορης ανάκτησης της υποθήκης.

Φυσικά, διατηρούν τις ευθύνες για τις κακές πρακτικές του παρελθόντος και τη μεγάλη πιστωτική επέκταση. Από την άλλη, εύκολα κάποιος μπορεί να πει ότι οι Κεντρικές Τράπεζες με τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης και η Κυβέρνηση, με το πρόγραμμα επιδότησης επιτοκίου, ώθησαν τους πολίτες και τις επιχειρήσεις σε νέο δανεισμό.

Την ίδια στιγμή, η αύξηση του πληθωρισμού και των επιτοκίων δυσχεραίνουν τη δυνατότητα των δανειοληπτών να αποπληρώσουν τα χρέη τους, και προς όφελος όλων των μελών, είναι καλό οι δανειολήπτες που δυσκολεύονται, να μιλήσουν με τα τραπεζικά ιδρύματα, και αυτά να τους ακούσουν, ώστε να βρεθεί η καλύτερη λύση για τον δανειολήπτη και η τράπεζα να αποφύγει τις προβλέψεις για επισφάλειες.

Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η μεταφορά των επισφαλών δανείων εκτός του τραπεζικού τομέα μπορεί να «ξαλάφρωσε» τους τραπεζικούς ισολογισμούς, δεν έλυσε όμως το πρόβλημα της κοινωνίας και των επιχειρήσεων της υψηλής μόχλευσης. Οπότε, οι δυνατότητες νέου δανεισμού είναι περιορισμένες, ενώ οι εταιρείες διαχείρισης των δανείων θέλουν να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους.

Το πλαίσιο των εκποιήσεων επηρεάζει σημαντικά την αξία των υποθηκών, εφόσον όσο μεγαλύτερο είναι το διάστημα που απαιτείται για ανάκτησή τους, τόσο μικρότερη είναι η αξία της υποθήκευσης.

Μπορεί πολλά από τα δάνεια να έχουν φύγει από τους τραπεζικούς λογαριασμούς, όμως οι αλλαγές στο πλαίσιο αναμένεται να επηρεάσουν τις αποφάσεις των τραπεζών για νέες δανειοδοτήσεις (δεν θα θέλουν να μπουν σε μια θέση που δεν θα μπορούν να ανακτήσουν την υποθήκη και θα καταγράφουν επισφάλειες), ενώ την ίδια στιγμή οι αλλαγές μειώνουν την αξία των χαρτοφυλακίων που αγοράστηκαν από εταιρείες διαχείρισης και αλλάζουν τις συνθήκες σε σχέση με την περίοδο που αποφάσισαν να επενδύσουν.

Την ίδια στιγμή, η αύξηση των επιτοκίων από τη μια αυξάνει το περιθώριο κέρδους των τραπεζικών ιδρυμάτων και από την άλλη ενδεχομένως να δημιουργήσει ζητήματα με δανειολήπτες που δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στις νέες δόσεις. Πάντως, τα τελευταία στοιχεία στις ΗΠΑ φαίνεται να δείχνουν επιβράδυνση του πληθωρισμού, κάτι που ενίσχυσε τις αγορές με την ανακοίνωσή του.

Όμως, το ενδεχόμενο μιας νέας περιόδου ύφεσης προβληματίζει εφόσον θα έχει αρνητικές συνέπειες στην ποιότητα των δανειακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών. Σε τέτοιες περιόδους απαιτείται συνεργασία δανειολήπτη και τράπεζας και σωστή αξιολόγηση των ταμειακών ροών από τις επιχειρήσεις, επαναξιολόγηση των επιχειρηματικών μοντέλων και αλλαγή στρατηγικής.

Κάθε νοικοκυριό όπως και κάθε επιχείρηση συγκροτούν τον οικογενειακό ή επιχειρηματικό προϋπολογισμό, ώστε να διασφαλίζεται για το κάθε άτομο, μέσα από το πέρασμα των χρόνων, ένα ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης για το ίδιο και την οικογένειά του, ενώ για τις επιχειρήσεις, η βιωσιμότητα και η ανάπτυξή τους. Ο συγκεκριμένος προϋπολογισμός προσαρμόζεται στα δεδομένα που επικρατούν στην αγορά αλλά και στο γενικότερο οικονομικό και πολιτικό κλίμα. Σε περιόδους αστάθειας, μεταβλητότητας και ύφεσης συνήθως οι καταναλωτές είναι πιο επιφυλακτικοί, ενώ σε περιόδους ευφορίας οι δαπάνες αυξάνονται.

Αποτελεσματικότητα, γρήγορες διαδικασίες που να διευκολύνουν τους πελάτες, απόσειση οποιωνδήποτε πολιτικών και άλλων παρόμοιων βαριδιών και ενίσχυση της λεγόμενης πραγματικής οικονομίας, πρέπει να αποτελούν προτεραιότητες για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο αποτελεί εργαλείο στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.