ΕΕ: Ευοίωνο το μέλλον των γυναικών;
Οι ευρωβουλευτές απαιτούν ισότητα φύλων και εξάλειψη του μισθολογικού χάσματος, που σήμερα φθάνει στο 14% - Την ίδια ώρα ζητούν στοχευμένα μέτρα και νομοθεσία για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας και την προστασία των θυμάτων
Η αποκάλυψη και η εξάλειψη των διακρίσεων λόγω φύλου παραμένει προτεραιότητα για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μέσω της επιτροπής FEMM και των συζητήσεων στην ολομέλεια, οι ευρωβουλευτές συζητούν συχνά τον αντίκτυπο των κοινωνικών και οικονομικών αλλαγών στις γυναίκες.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στοχεύει να αντιμετωπίσει και να καταγγείλει γεγονότα και πολιτικές που παραβιάζουν ή απειλούν τα δικαιώματα των γυναικών, τόσο εντός της ΕΕ όσο και στο εξωτερικό.
Οι τελευταίες εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι πολύ ελπιδοφόρες. Στη διάρκεια της συνόδου ολομέλειας τον περασμένο Οκτώβρη, οι ευρωβουλευτές και ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Josep Borrell, συζήτησαν τις διαδηλώσεις -σε όλη τη χώρα- κατά του ισλαμικού καθεστώτος στο Ιράν. Οι πανεθνικές διαδηλώσεις πυροδοτήθηκαν από τον θάνατο στην Τεχεράνη στις 16 Σεπτεμβρίου της 22χρονης Mahsa Amini από την αστυνομία ηθικής του Ιράν, η οποία της επιτέθηκε επειδή, όπως ισχυρίστηκαν, φορούσε λανθασμένα το χιτζάμπ της. Έκτοτε, συγκλόνισαν το έθνος και είχαν ως αποτέλεσμα πολλούς τραυματισμούς και το θάνατο πολλών διαδηλωτών.
Ενώ ο σκληροπυρηνικός πρόεδρος του Ιράν Ebrahim Raisi έχει δηλώσει ότι ο θάνατος της Amini θα διερευνηθεί, έχει επίσης δεσμευτεί για σταθερή καταστολή των διαδηλώσεων.
ΕΕ: Καταδίκη του θανάτου της Ιρανής Mahsa Amini
Το Κοινοβούλιο καταδίκασε τον θάνατο της νεαρής γυναίκας και ζήτησε την επιβολή κυρώσεων από την ΕΕ κατά των δολοφόνων της και όσων εμπλέκονται στην καταστολή των επακόλουθων διαδηλώσεων.
Αγώνας της ΕΕ για τα δικαιώματα των γυναικών
Ο αγώνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δη των ευρωβουλευτών είναι συνεχής και ακατάπαυστος, υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών και προς την οριστική και απόλυτη ίση αντιμετώπισή τους προς όλους τους τομείς.
Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων έχουν προωθηθεί τα ακόλουθα:
- Τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών
Τον Ιούνιο του 2021, το Κοινοβούλιο υιοθέτησε έκθεση που καλεί τα κράτη μέλη να προστατεύσουν και να ενισχύσουν περισσότερο τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία των γυναικών. Οι ευρωβουλευτές θέλουν να διασφαλίσουν καθολική πρόσβαση σε ασφαλείς και νόμιμες αμβλώσεις, μεθόδους και προϊόντα αντισύλληψης υψηλής ποιότητας, καθώς και τη διδαχή σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης σε παιδιά της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Επισημαίνοντας τις αρνητικές επιπτώσεις του λεγόμενου «φόρου ταμπόν» στην ισότητα των φύλων, οι ευρωβουλευτές ζητούν επίσης τη μείωση ή την κατάργηση του ΦΠΑ σε προϊόντα εμμηνόρροιας.
Τον Μάρτιο του 2022, το Κοινοβούλιο υιοθέτησε το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ισότητα των φύλων III, το οποίο στοχεύει στην προαγωγή της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και των αντίστοιχων δικαιωμάτων εκτός της ΕΕ, καθώς και στη διασφάλιση της καθολικής πρόσβασης στα κράτη μέλη.
2. Η ισότητα των φύλων στην εργασία
Σημαντικότατη ήταν η απόφαση για άδεια μητρότητας, πατρότητας και γονική άδεια.
Το 2019, η ΕΕ ψήφισε υπέρ πιο ευέλικτων συνθηκών εργασίας και της χορήγησης αδειών για τη φροντίδα της οικογένειας που βοηθούν τους εργαζόμενους γονείς και φροντιστές να εξισορροπήσουν την επαγγελματική και προσωπική ζωή τους και να αποφύγουν την ανάγκη επιλογής μεταξύ οικογένειας και καριέρας.
- Μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων
Το Κοινοβούλιο ζητάει επίσης τη λήψη μέτρων για τη γεφύρωση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ ανδρών και γυναικών, που το 2020 άγγιζε το 13%, και της διαφοράς των συντάξεων, που το 2019 άγγιζε το 29%. Ζήτησε, επίσης, τη λήψη μέτρων για την καταπολέμηση της φτώχιας στις γυναίκες, καθώς υπάρχουν περισσότερες γυναίκες που ζουν στη φτώχια στην ΕΕ, παρά άντρες.
Τον Απρίλιο του 2022, το Κοινοβούλιο υποστήριξε την πρόταση της Επιτροπής για μια οδηγία για Μισθολογική Διαφάνεια που να υποχρεώνει τις εταιρείες με τουλάχιστον 50 εργαζομένους να διευκολύνουν τους υπαλλήλους τους να συγκρίνουν τους μισθούς τους και να λαμβάνουν ενεργά μέτρα για την αντιμετώπιση του μισθολογικού χάσματος.
- Περισσότερες γυναίκες στον τομέα των ΤΠΕ και των επιστημών
Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στον ψηφιακό τομέα της Ευρώπης, επειδή είναι λιγότερο πιθανό να πραγματοποιήσουν σπουδές ή να υποβάλουν αίτηση για θέση εργασίας σε αυτόν τον τομέα. Σε ψήφισμα που υιοθετήθηκε το 2018, οι ευρωβουλευτές καλούν τα κράτη μέλη της ΕΕ να λάβουν μέτρα για τη διασφάλιση της πλήρους ένταξης γυναικών στον τομέα των ΤΠΕ αλλά και την ενίσχυση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στους τομείς των ΤΠΕ, της επιστήμης, των μαθηματικών και της μηχανικής.
5. Γυναίκες στα διοικητικά συμβούλια
Τον Ιούνιο του 2022, οι διαπραγματευτές Κοινοβουλίου και Συμβουλίου συμφώνησαν επί νομοσχεδίου για την αύξηση της παρουσίας των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια. Η οδηγία γνωστή ως «Γυναίκες στα Διοικητικά Συμβούλια» αποσκοπεί στην καθιέρωση διαφανών διαδικασιών πρόσληψης στις εταιρείες, ώστε τουλάχιστον το 40% των θέσεων μη εκτελεστικών διοικητικών στελεχών ή το 33% του συνόλου των θέσεων διοικητικών στελεχών να καλύπτονται από το υποεκπροσωπούμενο φύλο. Οι εταιρείες θα πρέπει να συμμορφωθούν με τον στόχο αυτό έως το τέλος Ιουνίου 2026.
Αξίζει να αναφερθεί πως σήμερα, μόνο το 30,6% των μελών των διοικητικών συμβουλίων στις μεγαλύτερες εισηγμένες εταιρείες της ΕΕ είναι γυναίκες, με σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών (από 45,3% στη Γαλλία έως 8,5% στην Κύπρο).
6. Πρόληψη της βίας κατά των γυναικών
Η ΕΕ αντιμετωπίζει με διάφορους τρόπους τη βία κατά των γυναικών. Έχει τονίσει την ιδιαίτερη ανάγκη καταπολέμησης συγκεκριμένων μορφών βίας, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής παρενόχλησης, της εμπορίας ανθρώπων, της καταναγκαστικής πορνείας γυναικών, του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, της παρενοχλητικής παρακολούθησης στον κυβερνοχώρο (cyber stalking) και της διαδικτυακής βίας.
Τον Φεβρουάριο του 2021, οι ευρωβουλευτές κάλεσαν την Επιτροπή να προτείνει μια οδηγία για την πρόληψη και καταπολέμηση κάθε μορφής βίας εις βάρος γυναικών. Η Επιτροπή αναμένεται να παρουσιάσει πρόταση στο Κοινοβούλιο τον Μάρτιο του 2022.
Υπολογίζεται ότι, στην ΕΕ, το 22% των γυναικών έχουν πέσει θύματα σωματικής και/ή σεξουαλικής βίας, ενώ το 43% έχουν υποστεί ψυχολογική βία.
7. Από τη μεταναστευτική πολιτική μέχρι το εμπόριο
Το Κοινοβούλιο έχει επανειλημμένως καλέσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αυξήσει τη συνοχή μεταξύ των πολιτικών για την ισότητα των φύλων και άλλων πολιτικών, όπως εκείνες που σχετίζονται με την ανάπτυξη, τη γεωργία, την απασχόληση και τη μετανάστευση.
Σε ψήφισμα που ενέκριναν το 2016, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν τη θέσπιση νέας, ολοκληρωμένης δέσμης κατευθυντήριων γραμμών για τα φύλα για ολόκληρη την ΕΕ, στο πλαίσιο των ευρύτερων μεταρρυθμίσεων της πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου.
Σε έκθεση που υιοθετήθηκε το 2018, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν επίσης την αναγνώριση του ρόλου των γυναικών κατά τη λήψη μέτρων που αφορούν την κλιματική αλλαγή και την ανάληψη δράσεων για την ενδυνάμωσή τους και την προστασία των πιο ευάλωτων ομάδων.
Όλες οι εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ πρέπει να περιλαμβάνουν δεσμευτικές και εκτελεστές διατάξεις για τη διασφάλιση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ισότητας των φύλων, σύμφωνα με ψήφισμα του 2018.
8. Οι γυναίκες στην πολιτική
Το Κοινοβούλιο έχει επανειλημμένως υπογραμμίσει τη σημασία της ισότητας των φύλων στην πολιτική, προάγοντας την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα.
Σε έκθεση που υιοθετήθηκε τον Ιανουάριο του 2019, το Κοινοβούλιο κάλεσε τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα να διασφαλίσουν την προαγωγή της συμμετοχής των γυναικών στα κυβερνώντα σώματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά την ένατη κοινοβουλευτική περίοδο. Στο Κοινοβούλιο, του οποίου η θητεία ξεκίνησε επίσημα τον Ιούλιο του 2019, οι εκλεγμένες γυναίκες αντιπροσωπεύουν το 39,3% των ευρωβουλευτών (από 36,5% στο τέλος της προηγούμενης θητείας).
Μετά από δέκα χρόνια, οι διαπραγματευτές Κοινοβουλίου και Συμβουλίου συμφώνησαν επί νομοσχεδίου για την αύξηση της παρουσίας των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια.
Στο ερώτημα για την ίση εκπροσώπηση αντρών και γυναικών στα ΔΣ των επιχειρήσεων (απόφαση Ευρωκοινοβουλίου), οι ευρωβουλευτές ήταν ξεκάθαροι:
Γ. Γεωργίου: «Η ισότητα δεν πραγματώνεται με νόμους και διατάγματα»
«Τόσο στην ευρωπαϊκή οδηγία για τη βελτίωση της ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων σε θέσεις μη εκτελεστικών διοικητικών στελεχών, όσο και σε διάφορες εθνικές πολιτικές, ως λύση του προβλήματος της υποεκπροσώπησης των γυναικών παρουσιάζεται το μέτρο της ποσόστωσης. Δυστυχώς, καμία αναφορά δεν γίνεται στις συνθήκες εργασίας, οι οποίες επιδεινώνονται, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και των μέτρων λιτότητας. Αποσιωπάται, εντελώς, η καταπάτηση των δικαιωμάτων των γυναικών και η απουσία κοινωνικού κράτους, που πολλαπλασιάζει τα εμπόδια ισότιμης συμμετοχής, οδηγώντας πολλές γυναίκες στην ανεργία ή στις ούτω καλούμενες ‘‘ευέλικτες’’ μορφές απασχόλησης.
»Η ευρωπαϊκή οδηγία παρουσιάζει, λανθασμένα, την αριθμητική συμμετοχή των γυναικών, ως κριτήριο επίτευξης της ισότητας, ενώ, στην πραγματικότητα, αυτό που έχει σημασία είναι οι πολιτικές που εκφράζονται μέσα από τη συμμετοχή.
»Στη δική μας αντίληψη, το μέτρο της ποσόστωσης δεν αποτελεί πανάκεια, αλλά μονάχα μία τεχνητή βελτίωση της βιτρίνας. Η ισότητα δεν πραγματώνεται με νόμους και διατάγματα. Η ισότητα μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από ριζικές, κοινωνικές αλλαγές. Αυτό επιβεβαιώνεται ακόμη και στις έρευνες του European Women's Lobby και του World Economic Forum, που καταδεικνύουν πως οι ποσοστώσεις δεν είναι αποτελεσματικές, όταν δεν συνοδεύονται από άλλα κοινωνικά μέτρα.
»Ο κύριος λόγος που οι γυναίκες υποαντιπροσωπεύονται στα διάφορα διοικητικά συμβούλια δεν είναι τα σεξιστικά στερεότυπα και η υποτίμηση των δυνατοτήτων τους. Αυτά καταρρίπτονται, καθημερινά, από τις ίδιες τις γυναίκες σε όλους τους τομείς της ζωής. Η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται στο γεγονός ότι η σύγχρονη εργαζόμενη γυναίκα καλείται ν’ αντεπεξέλθει ταυτόχρονα σε πολλαπλούς ρόλους και ευθύνες -στην εργασία, στη μητρότητα, στην οικογένεια- κάτι που εκμηδενίζει τον χρόνο και τις ευκαιρίες της για εμπλοκή στην πολιτική δράση, στον συνδικαλισμό, και κατ’ επέκτασιν στα διοικητικά συμβούλια και στις διοικητικές θέσεις των εταιρειών. Οι γυναίκες έχουν πολύ περισσότερα εμπόδια και δυσκολίες με τα οποία πρέπει να αναμετρηθούν για να μπορέσουν να εμπλακούν ενεργά στο κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι.
»Γι’ αυτό, ως ομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς καταθέτουμε συγκεκριμένες προτάσεις, ώστε να βελτιωθούν ουσιαστικά οι όροι εργασίας και οι συνθήκες ζωής των γυναικών, μέσω της δικαιότερης κατανομής του πλούτου και των επενδύσεων στις δημόσιες υπηρεσίες μέριμνας, υγείας και παιδείας. Μόνο έτσι οι γυναίκες θα μπορέσουν να αφήσουν πίσω τους τα βάρη της καθημερινής ζωής, αποκτώντας τις ίδιες ευκαιρίες αλλά και τις ίδιες αφετηρίες, ώστε να εμπλακούν ενεργά σε μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση και βαρβαρότητα», κατέληξε ο κ. Γεωργίου.
Παπαδάκης: «Καιρός να σπάσει αυτή η ‘‘γυάλινη οροφή’’»
«Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που δημοσιεύθηκαν τον Δεκέμβριο του 2021 από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων, το μερίδιο των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια των μεγαλύτερων εισηγμένων εταιρειών στην ΕΕ έχει αυξηθεί σε 31,3%, από 11,9% το 2010. Ωστόσο, 7 στα 10 μέλη του διοικητικού συμβουλίου είναι μόνο άνδρες. Το χάσμα είναι ακόμη μεγαλύτερο αν λάβουμε υπόψη μόνο τους CEO, εκτελεστικούς και μη, με 79,2% άνδρες και μόλις 20,8% γυναίκες.
»Παρατηρούνται επίσης μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά το ποσοστό των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια, από 45,3% στη Γαλλία έως 8,5% στην Κύπρο, η οποία μάλιστα είναι στην τελευταία θέση. Δυστυχώς, είναι λυπηρό να είμαστε στις τελευταίες θέσεις στην κατάταξη σε θέματα ισότητας και συμμετοχής των γυναικών. Οφείλουμε να διανύσουμε μεγάλο δρόμο ακόμη. Πρέπει να σταματήσει το πολιτικό προσωπικό να μένει σε βαρύγδουπες διακηρύξεις και πρέπει να υπάρξει εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Είναι πλέον καιρός να σπάσει αυτή η ‘‘γυάλινη οροφή’’ και να κατακτήσει η γυναίκα στην πράξη τη θέση που της αξίζει.
»Μόλις τον περασμένο Ιούνιο, μετά από 10 ολόκληρα χρόνια από τότε που κατατέθηκε η αρχική πρόταση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Συμβούλιο συμφώνησαν επί νομοσχεδίου για την αύξηση της παρουσίας των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια.
»Η οδηγία γνωστή και ως ‘‘γυναίκες στα διοικητικά συμβούλια’’ αποσκοπεί στην καθιέρωση διαφανών διαδικασιών πρόσληψης στις εταιρείες, ώστε τουλάχιστον το 40% των θέσεων μη εκτελεστικών διοικητικών στελεχών ή το 33% του συνόλου των θέσεων διοικητικών στελεχών να καλύπτονται από γυναίκες. Οι εταιρείες θα πρέπει να συμμορφωθούν με τον στόχο αυτό έως το τέλος Ιουνίου 2026.
»Πρόκειται για μια οδηγία ορόσημο για τη βελτίωση της ισότητας των φύλων τόσο μεταξύ των μη εκτελεστικών όσο και των εκτελεστικών διευθυντών εταιρειών στην ΕΕ. Η επαγγελματική αξία των υποψηφίων θα πρέπει να παραμείνει το βασικό κριτήριο στις διαδικασίες επιλογής, οι οποίες θα πρέπει να είναι διαφανείς και αυτό είναι κάτι το αδιαμφισβήτητο.
»Η εισαγωγή, λοιπόν, συγκεκριμένων ποσοστώσεων αλλά και αποτρεπτικών κυρώσεων για τις εταιρείες που δεν συμμορφώνονται με τη διαδικασία μπορεί να δώσει ώθηση προς τη σωστή κατεύθυνση για μεγαλύτερη ισότητα και πολυμορφία στις επιχειρήσεις.
»Γενικά θεωρώ ότι πρέπει να ενισχυθεί η συνεκτίμηση της διάστασης του φύλου σε όλους τους τομείς πολιτικής της ΕΕ. Η ισότητα των φύλων συνεπάγεται περισσότερες θέσεις εργασίας και μεγαλύτερη παραγωγικότητα-δυνατότητες που πρέπει να αξιοποιήσουμε, καθώς ενστερνιζόμαστε την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση», ανέφερε ο Δημήτρης Παπαδάκης.
