«Έκρηξη τιμών» και το αποτύπωμά τους στην πραγματική οικονομία

Αντιμέτωπη με μια παρατεταμένη ακρίβεια και βαθιά ενεργειακή κρίση βρίσκεται ολόκληρη η κυπριακή κοινωνία. Η ενέργεια, οι μεταφορές και τα τρόφιμα πυροδοτούν τον πληθωρισμό, ο οποίος σκαρφάλωσε τον Οκτώβριο στο 8,8%, από 2,5%, που έκλεισε το 2021, αποδυναμώνοντας περαιτέρω τα εισοδήματα των πολιτών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, οι μεγαλύτερες μεταβολές συγκριτικά με τον περσινό Οκτώβριο κατεγράφησαν στον Ηλεκτρισμό και στα Πετρελαιοειδή. Συγκεκριμένα, ο δείκτης τιμών στον Ηλεκτρισμό μέσα σε ένα χρόνο αυξήθηκε 44% και στα Πετρελαιοειδή 17,3%. Αύξηση κατέγραψαν και τα Τρόφιμα και μη Αλκοολούχα Ποτά και οι Μεταφορές με ποσοστό 13,16% και 11,9% αντίστοιχα. Τα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία κατέγραψαν άνοδο σχεδόν 9%.

Η Ευρώπη αυτήν τη στιγμή ζει έναν εφιάλτη, που, δυστυχώς, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πότε θα τελειώσει. Η «άμεση» απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια τής στοιχίζει πάρα πολύ ακριβά, με αποτέλεσμα να εκτοξεύει τον πληθωρισμό στα ύψη, καταγράφοντας ιστορικά υψηλά. Σύμφωνα με την “Eurostat”, o ετήσιος πληθωρισμός της Ζώνης του ευρώ αναμένεται να διαμορφωθεί στο 10,7% τον Οκτώβριο του 2022, από 9,9% τον Σεπτέμβριο. Εξετάζοντας τις κύριες συνιστώσες του πληθωρισμού στη Ζώνη του ευρώ, η ενέργεια αναμένεται να έχει τον υψηλότερο ετήσιο ρυθμό τον Οκτώβριο με 41,9%, έναντι 40,7% τον Σεπτέμβριο. Ακολουθούν τα τρόφιμα, το αλκοόλ και ο καπνός (13,1%, έναντι 11,8% τον Σεπτέμβριο), μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά (6,0%, έναντι 5,5% τον Σεπτέμβριο) και υπηρεσίες (4,4% έναντι 4,3% τον Σεπτέμβριο).

«Καλάθι του νοικοκυριού»

Ένα παράδειγμα που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η Κυβέρνηση στην Κύπρο, για να περιορίσει έστω και λίγο τις τιμές και να βοηθήσει τους καταναλωτές, είναι το «καλάθι του νοικοκυριού», που εφάρμοσε από την προηγούμενη Τετάρτη η Ελλάδα, με υπουργική απόφαση, την οποία υπέγραψε ο Υπουργός Ανάπτυξης & Επενδύσεων, Άδωνις Γεωργιάδης. Στόχος του μέτρου είναι η διασφάλιση χαμηλών τιμών για μια ομάδα προϊόντων ευρείας κατανάλωσης, που καθορίστηκαν από το Υπουργείο. Πρόκειται για 51 προϊόντα, τα οποία, βάσει συμφωνίας Κυβέρνησης - σούπερ μάρκετ, δεν θα ακριβαίνουν. Τα προϊόντα αυτά θα επισημαίνονται με το ειδικό σήμα που έχει δημοσιεύσει το Υπουργείο Ανάπτυξης τόσο στα ράφια όσο και στα μέσα διαφημιστικής επικοινωνίας των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με την ίδια ρύθμιση, τα προϊόντα που εντάσσονται στο «καλάθι του νοικοκυριού» ελέγχονται, κατά προτεραιότητα, ως προς τη συμμόρφωση με τη διάταξη περί αθέμιτης κερδοφορίας. Επίσης, τα προϊόντα του καταλόγου μπορούν να διαφοροποιούνται κάθε φορά που αποστέλλεται από τους υπόχρεους νέος κατάλογος προς το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Σε δηλώσεις του ο Υπουργός Ανάπτυξης, Άδωνις Γεωργιάδης, ανέφερε ότι, «το καλάθι έχει φτιαχτεί για εκείνον τον συμπολίτη μας που δεν βγάζει τον μήνα του. Σε αυτόν στρεφόμαστε με σεβασμό, με φροντίδα, με ενσυναίσθηση και του λέμε το κράτος δουλεύει για να βρει λύση στο πρόβλημά σου». Βεβαίως και αυτό το μέτρο αποτελεί «παυσίπονο» στην «πληγή» που έχει δημιουργηθεί στην αγοραστική δύναμη των καταναλωτών.

Όλα του κόσμου δύσκολα

Ενόσω ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανία συνεχίζεται και οι κυρώσεις ένθεν και ένθεν υφίστανται, οι εκτιμήσεις για το εγγύς μέλλον δεν είναι αισιόδοξες. Ενόψει του χειμώνα, αναλυτές βλέπουν ότι οι τιμές της ενέργειας θα καταγράψουν πρωτόγνωρες αυξήσεις, εφόσον η απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια είναι δύσκολη υπόθεση. Πέραν τούτου, όμως, παρατηρείται και μία καθυστέρηση από τις ευρωπαϊκές Αρχές να λάβουν τα μέτρα εκείνα που θ’ απορροφήσουν τους κραδασμούς από τις επιπτώσεις του πολέμου. Η εποχή στην οποία εισέρχεται η Ευρώπη -και όλος ο πλανήτης βέβαια- τρομάζει τόσο τις κυβερνήσεις, όσο και τους πολίτες. Το σενάριο να δούμε κοινωνικές αναταραχές, λόγω της ακρίβειας, δεν είναι καθόλου μακρινό. Γι’ αυτόν τον λόγο, η κάθε Αρχή ή η κάθε Κυβέρνηση θα πρέπει να βρει άμεσα τρόπους να περιορίσει τον οικονομικό αλλά και κοινωνικό αντίκτυπο.

Κανένα αποτέλεσμα

Ο υψηλός πληθωρισμός ανάγκασε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να προχωρήσει σε τρεις επιθετικές αυξήσεις στα επιτόκια, ώστε να τον συγκρατήσει και σιγά-σιγά να φτάσει στον στόχο του 2%. Αντ’ αυτού, οι αριθμοί είναι αμείλικτοι και αμετακίνητοι. Η προσπάθεια της ΕΚΤ φαίνεται πως δεν αποδίδει, γεγονός που προμηνύει έναν νέο γύρο αυξήσεων επιτοκίων. Άλλωστε η Επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, σε κάθε ευκαιρία τονίζει πως τα επιτόκια θ’ ανεβαίνουν έως ότου ο πληθωρισμός βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα. Πολλοί δανειολήπτες βρίσκονται ήδη σε δεινή θέση, αφού βλέπουν τις δόσεις τους ν' ανεβαίνουν τρομακτικά και η ανησυχία για το εάν θα μπορούν ν’ ανταποκριθούν στις δανειακές τους υποχρεώσεις ολοένα και εντείνεται. Τα επιτόκια στην Κύπρο, τον Σεπτέμβρη, σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα εκτοξεύτηκαν, φθάνοντας στα επίπεδα του 2016-2018, χωρίς όμως να υπολογίζεται η τρίτη αύξηση της εποπτικής Αρχής. Όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, το επιτόκιο που αφορά καταναλωτικά δάνεια σημείωσε αύξηση στο 3,59%, σε σύγκριση με 3,36% τον προηγούμενο μήνα, επίπεδο που αποτελεί το υψηλότερο από τον Οκτώβριο του 2018. Το επιτόκιο που αφορά δάνεια για αγορά κατοικίας αυξήθηκε στο 3,06%, από το 2,56% που ήταν τον Αύγουστο. Το επιτόκιο που αφορά επιχειρηματικά δάνεια για ποσά μέχρι €1 εκ. παρουσίασε αύξηση στο 4,13%, από το 3,85%. Το επιτόκιο που αφορά επιχειρηματικά δάνεια για ποσά άνω του €1 εκ. κατέγραψε αύξηση στο 3,69%, από το 3,11%.