Ο θάνατος του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ

Στις 30 Αυγούστου 2022 πέθανε ξεχασμένος ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ένας άνθρωπος που «προήδρευσε» ενός από τα σημαντικότερα γεγονότα του 20ού αιώνα, και μετά πέρασε στην ανωνυμία.

Ήταν ευδιάκριτος με την «τάτσα» στο κεφάλι, και ήταν ο άνθρωπος της περεστρόικα και του γκλάσνοστ. Ήταν ο αρχιτέκτονας της προσέγγισης της Ανατολής με τη Δύση και χαρακτηριζόταν διαφορετικά από τους δυο κόσμους της εποχής του. Πέθανε σε ηλικία 91 ετών.

Όπως συμβαίνει σ’ αυτές τις περιπτώσεις, οι δυο κόσμοι συμπεριφέρονταν ωσάν ο Γκορμπατσόφ να ήταν ένας διαφορετικός άνθρωπος. Στη Ρωσία τον θεωρούσαν ως τον άνθρωπο που ήταν υπεύθυνος για το χάος που ακολούθησε την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, την ίδιαν στιγμή που οι Δυτικοί τού έδιδαν το Βραβείο Νόμπελ για την Ειρήνη το 1990. Υπήρχε γι’ αυτό σεβασμός στη Δύση, ήταν συνώνυμος με τη χαλάρωση (détente), την προσέγγιση Ανατολής και Δύσης, την επανένωση της Γερμανίας και με κάποια ελευθερία στη Ρωσία. Από την άλλη μεριά, για τους περισσότερους από τους συμπατριώτες του ο Γκορμπατσόφ ήταν εκείνος που κατέστρεψε την «αυτοκρατορία», ήταν εκείνος που παρέδωσε τη χώρα του στη Δύση (βλ. Isabelle Mandraudet Marie Jego, “Mikhail Gorbatchev, le dernier dirigeant de l’URSS, est mort”).

Εκείνο που είναι αδιαμφισβήτητο είναι ότι τη δεκαετία του ενενήντα η Σοβιετική Ένωση κατάρρευσε και το ίδιο και ο Κομμουνισμός στην Ανατολική Ευρώπη. Η Ρωσία χρειάστηκε αρκετό χρόνο μέχρις ότου επανέλθει και η Ανατολική Ευρώπη πήρε αντίθετη κατεύθυνση απ’ αυτήν που είχε κάτω από τα κομμουνιστικά καθεστώτα. Για τον ρόλο του Γκορμπατσόφ και των άλλων παικτών η ιστορική έρευνα και η πάροδος του χρόνου θα μας διαφωτίσουν περισσότερο.