Ο τουρισμός παραμένει σημαντικός πυλώνας της οικονομίας

O τομέας του τουρισμού αποτελεί διαχρονικά έναν από τους σημαντικούς πυλώνες της κυπριακής οικονομίας. Όπως ήταν φυσικό, ο τομέας τα τελευταία χρόνια αναδιαρθρώθηκε, ενισχύθηκε με νέες επενδύσεις, και με την άρση των περιορισμών όσον αφορά τα ταξίδια αναμένεται να παρουσιάσει σημαντική ανάπτυξη.

Υπάρχουν συγκεκριμένα δεδομένα που καταδεικνύουν τις προοπτικές του τομέα τόσο βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα. Υπάρχει η «ψυχολογική» ανάγκη για ταξίδια μετά την άρση των περιορισμών, ενώ υπάρχουν και οι οικονομικές δυνατότητες. Μετά από μια περίοδο πέραν των δύο χρόνων χωρίς ουσιαστικά ταξίδια ψυχαγωγίας για τους πιο πολλούς, υπάρχουν συσσωρευμένες οικονομίες για την επόμενη σεζόν.

Πέραν του μαζικού τουρισμού παρατηρείται παγκοσμίως αυξημένη η διάθεση για διακοπές πολυτελείας με τις τιμές να αυξάνονται, ενώ νέες αλυσίδες ξενοδοχείων που ασχολούνται αποκλειστικά με πολυτελή καταλύματα κάνουν την παρουσία τους.

Φυσικά θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο διεθνής ανταγωνισμός παραμένει ισχυρός, με τις ανταγωνιστικές χώρες να ενισχύουν το τουριστικό προϊόν τους. Έχουμε δει πρόσφατα μεγάλες επενδύσεις, για παράδειγμα στην Ελλάδα, την ώρα που γνωστές διεθνείς αλυσίδες ξενοδοχείων δείχνουν για πρώτη φορά την παρουσία τους είτε στις μεγάλες πόλεις, όπως η Αθήνα, είτε σε τουριστικά νησιά, όπως η Σαντορίνη.

Είναι σημαντικό για τον συγκεκριμένο τομέα, όπως και για άλλους, να γίνεται αξιολόγηση του ανταγωνισμού και, στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδιασμού, να λαμβάνονται εκείνες οι αποφάσεις που θα ενισχύσουν τον κλάδο.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο συγκεκριμένος τομέας όπως και ο τομέας των ακινήτων παρουσιάζουν προβλήματα υψηλής μόχλευσης, κάτι που δημιούργησε και ενδεχομένως να δημιουργεί την ανάγκη για προσέλκυση νέων κεφαλαίων.

Τονίζεται ότι τα τελευταία χρόνια έχουν παρουσιαστεί σημαντικές επενδύσεις στον τομέα, με εξαγορές ξενοδοχειακών μονάδων, ανακαινίσεις και ανέγερση νέων μονάδων μέσω της εμπλοκής διεθνών οργανισμών. Επιπλέον, υπάρχουν σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις και διαδικασίες για επενδύσεις σε υφιστάμενα ξενοδοχεία, καθώς και για ανέγερση νέων πολυτελών μονάδων.

Οι επιχειρηματίες του κλάδου καταβάλλουν σημαντικές προσπάθειες προσέλκυσης τουριστών. Ωστόσο, ο συντονισμός των ενεργειών όλων των αρμόδιων φορέων θα είχε, σίγουρα, θετικότερα και καλύτερα αποτελέσματα.

Εκτενής είναι η συζήτηση σε σχέση με την αποτελεσματικότητα των πακέτων «all inclusive» εφόσον διαφαίνεται να αποτελούν αντικίνητρο στους τουρίστες για να προχωρήσουν σε δαπάνες κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στη χώρα. Εύλογο, όμως, είναι το επιχείρημα ότι, αν δεν προσφερθούν τα συγκεκριμένα πακέτα, τότε οι τουριστικοί πράκτορες θα κατευθύνουν τους πελάτες τους σε χώρες που παρέχουν τις συγκεκριμένες υπηρεσίες, περιορίζοντας τις αφίξεις στην Κύπρο και επηρεάζοντας αρνητικά τον τουριστικό τομέα.

Είναι απαραίτητο, επίσης, να αναλυθούν τα στατιστικά που αφορούν τις αφίξεις. Για παράδειγμα, είναι γνωστό στους κύκλους που ασχολούνται με τον τουρισμό ότι τουρίστες που προέρχονται από συγκεκριμένη γειτονική χώρα χρησιμοποιούν τα νόμιμα αεροδρόμια της Κύπρου για να μεταβούν την ίδια μέρα της άφιξής τους στα κατεχόμενα και στα καζίνα που υπάρχουν εκεί. Αυτές οι περιπτώσεις καταγράφονται ως αφίξεις, αλλά η συνεισφορά τους στον τομέα του τουρισμού και γενικότερα της οικονομίας είναι ασήμαντη έως και ανύπαρκτη. Αυτό φυσικά καταδεικνύει και τις προοπτικές που διανοίγει η λειτουργία του καζίνου θερέτρου στην Κύπρο.

Εδώ και πολλά χρόνια ακούμε για άλλες μορφές τουρισμού, όπως ιατρικός, αθλητικός, συνεδριακός ή θρησκευτικός. Μέχρι τώρα δεν έγιναν πολλά, παρ’ όλο που υπήρξαν πρωτοβουλίες για δημιουργία στην Κύπρο εγκαταστάσεων ιατρικής θεραπείας συγκεκριμένων ασθενειών, φροντίδας ατόμων τρίτης ηλικίας και αισθητικής ιατρικής και υψηλού επιπέδου αθλητικών εγκαταστάσεων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι λαμβάνονται πρωτοβουλίες για την προσέλκυση αθλητικών ομάδων με σκοπό την προετοιμασία τους στην Κύπρο, ενώ συνεχίζεται με έντονους ρυθμούς και η προώθηση της Κύπρου ως χώρου διεξαγωγής συνεδρίων. Το σημαντικό είναι να υπάρξει θετική κατάληξη σε όλες αυτές τις ενέργειες.

Το στοίχημα της επέκτασης της τουριστικής περιόδου

Ρίχνοντας μια ματιά στη γραφική παράσταση που αποτυπώνει τον αριθμό των νέων αφίξεων των τουριστών, μπορεί να επισημάνει κανείς εύκολα την εποχικότητα του τομέα του τουρισμού. Το μεγάλο στοίχημα ήταν και παραμένει η επέκταση της τουριστικής περιόδου.

Η απουσία ελκυστικού χειμερινού τουριστικού προϊόντος οδηγεί στην εποχικότητα και την αναστολή των εργασιών ξενοδοχειακών μονάδων με όλα τα συνεπακόλουθα, όπως η αδρανοποίηση του προσωπικού για μεγάλο χρονικό διάστημα και η αύξηση των εξόδων συντήρησης.

Η δημιουργία των μαρίνων, των γηπέδων γκολφ, καθώς και η λειτουργία του καζίνου θερέτρου αναμένεται να ενισχύσουν αυτήν την προσπάθεια. Οι απευθείας πτήσεις από χώρες με έντονο «τουριστικό εξαγωγικό χαρακτήρα» θα ενισχύσουν σημαντικά το τουριστικό ρεύμα.

Πέραν των πιο πάνω, στόχος θα πρέπει να είναι και η αύξηση των χρημάτων που δαπανώνται από τους τουρίστες κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην Κύπρο, δηλαδή η προσέλκυση υψηλής ποιότητας τουρισμού. Αυτό θα γίνει με την αναβάθμιση της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος της χώρας και των υπηρεσιών που προσφέρονται. Ενδεχομένως η σταδιακή άφιξη διεθνών αλυσίδων ξενοδοχείων στην Κύπρο, εφόσον αναμένονται ανακοινώσεις, θα ενισχύσει τη θέση της χώρας μας στον διεθνή τουριστικό χάρτη.

Η ενίσχυση της αποδοτικότητας των ξενοδοχειακών μονάδων και η δημιουργία συνεργειών με άλλους τομείς, όπως των κατασκευών και της ενέργειας, αναμένεται να μειώσει το κόστος, δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα παραχώρησης πιο ελκυστικών τουριστικών πακέτων.

Η δημιουργία μιας ολοκληρωμένης, μα πάνω απ’ όλα υλοποιήσιμης στρατηγικής (βρίσκεται υπό διαμόρφωση) για τον τουρισμό είναι όσο ποτέ άλλοτε αναγκαία. Είναι απαραίτητο όπως εξεταστούν οι τάσεις στη διεθνή αγορά, οι ενέργειες άλλων τουριστικών προορισμών και οι ανάγκες των τουριστών.

Σε αυτήν την προσπάθεια είναι σημαντικό να υπάρξει δημιουργία υποδομών εξυπηρέτησης των επισκεπτών, όπως για παράδειγμα η βελτίωση του οδικού δικτύου και η εύκολη πρόσβαση σε τουριστικούς χώρους. Τέλος, η δημιουργία της σωστής κουλτούρας θα ενισχύσει την Κύπρο ως τουριστικό προορισμό, εφόσον τα θετικά σχόλια όσων επισκέφτηκαν την Κύπρο θα αποτελέσουν την καλύτερη διαφήμιση.

Φυσικά οι προκλήσεις παραμένουν και πρέπει να αξιολογούνται. Η πορεία της πανδημίας και η κατάσταση στην αγορά εργασίας είναι οι πιο σημαντικές αυτήν τη στιγμή.

Ο τομέας του τουρισμού αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα θύματα της εξάπλωσης του ιού εφόσον οι διακινήσεις επιβατών σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν μειωθεί σημαντικά, με τις ελπίδες για μια καλή τουριστική φετινή σεζόν να είναι συνυφασμένες με την επιδημιολογική εικόνα.

Η χώρα μας, πέραν του καλού κλίματος, των παραλιών και της παράδοσης στον τομέα, παρουσιάζει σημαντικές υποδομές και αναπτύξεις που μπορούν να εξυπηρετήσουν επισκέπτες διαφορετικής οικονομικής επιφάνειας, το ζητούμενο, όμως, πέραν της διατήρησης της ανταγωνιστικότητας, είναι η ενίσχυση της ευελιξίας του τομέα, ώστε να μπορέσει να ικανοποιήσει τις συνεχώς μεταβαλλόμενες και διαφορετικές, όσον αφορά π.χ. τα οικονομικά τους χαρακτηριστικά και τις συνήθειες, ανάγκες των τουριστών.