Ουκρανική κρίση: Το «σενάριο» που περιέγραψαν οι Αμερικανοί γίνεται πραγματικότητα

Άλλη μια εβδομάδα «παθών» για την ουκρανική κρίση δεν έφερε «ανάσταση». Την ώρα που ο διπλωματικός μαραθώνιος συνεχιζόταν, οι Δυτικοί μοίραζαν απλόχερα προβλέψεις με συγκεκριμένη ημερομηνία για εισβολή στην Ουκρανία και οι Ρώσοι απαντούσαν με χλευασμό και ανακοινώσεις για απόσυρση στρατευμάτων από την Κριμαία. Εάν παραβλέψουμε το παιχνίδι εντυπώσεων και τις διπλωματικές «εκδρομές» των Ευρωπαίων στην αυλή του Κρεμλίνου, οι προθέσεις της κάθε πλευράς γίνονται πιο ξεκάθαρες μέσα από τον διάλογο ΗΠΑ - Ρωσίας για τις εγγυήσεις ασφαλείας. Το μεγάλο στοίχημα όμως είναι τα εμπλεκόμενα μέρη να παραμείνουν στη διπλωματική οδό, αφού η εναλλακτική ενός «ατυχήματος», το οποίο έχει πλέον μεγάλες πιθανότητες να σημειωθεί στο Ντονμπάς, δημιουργεί φόβους για μιαν ανεξέλεγκτη κατάσταση.

Το Ντονμπάς θα είναι η πρόφαση;

Οι ΗΠΑ, αφού έπεσαν έξω στην πρόβλεψή τους για την ημέρα εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, αποφάσισαν να προχωρήσουν ένα βήμα παραπέρα και να ορίσουν τον τρόπο με τον οποίο ο Πούτιν θα διατάξει την επίθεσή του κατά της γειτονικής του χώρας.

Την περιγραφή αυτής της «υπόθεσης» ανέλαβε ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, ο οποίος προειδοποίησε ότι η εισβολή θα γίνει της επόμενες ημέρες με ένα «κατασκευασμένο πρόσχημα», το οποίο θα μπορούσε να είναι μια ψεύτικη τρομοκρατική βομβιστική επίθεση στη Ρωσία, μια στημένη επίθεση με drones κατά αμάχων ή μια ψεύτικη -ή και αληθινή- επίθεση με χημικά όπλα.

Μερίδα αναλυτών συμμερίζονται την αμερικανική θεώρηση, βασιζόμενοι κυρίως στο λεκτικό του Πούτιν για γενοκτονία των αυτονομιστών στην περιοχή του Ντονμπάς κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με τον Γερμανό Καγκελάριο, Όλαφ Σολτς. Αν και οι αναφορές αυτές δεν είναι κάτι καινούργιο, εντούτοις το επιχείρημά του περί στρατιωτικής παρέμβασης για να τους προστατεύσει θυμίζει την περίπτωση της Γεωργίας το 2008, όταν με τον ίδιο ισχυρισμό η Ρωσία είχε διεξαγάγει στρατιωτική επιχείρηση στη χώρα.

Οι Δυτικοί πλέον μιλούν ανοιχτά για τις υποψίες τους ότι μια αναθέρμανση της σύγκρουσης στο Ντονμπάς θα αποτελέσει την ιδανική πρόφαση για πιο δραστικές κινήσεις από τον ρωσικό στρατό. Η ανησυχία κτύπησε «κόκκινο» όταν τις τελευταίες ώρες κατά μήκος της γραμμής οριοθέτησης σημειώνονταν συγκρούσεις, με τους Ουκρανούς και τους αυτονομιστές να αλληλοκατηγορούνται για το ποιος ευθύνεται, ενώ δόθηκε εντολή εκκένωσης περιοχών της ανατολικής Ουκρανίας και μεταφοράς των πολιτών στη Ρωσία.

Στην περίπτωση ενός τέτοιου ατυχήματος το «σενάριο» φαίνεται ότι έχει ήδη γραφτεί. «Η ρωσική κυβέρνηση θα ανακοινώσει ότι θα πρέπει να απαντήσει για να προστατεύσει τους πολίτες της στην Ουκρανία. Στη συνέχεια, η επίθεση θα ξεκινήσει. Οι ρουκέτες των Ρώσων και οι βόμβες τους θα πέσουν στην Ουκρανία. Οι τηλεπικοινωνίες θα μπλοκαριστούν. Επιθέσεις χάκερ θα αποκλείσουν βασικά σημεία της χώρας. Μετά, τα τανκς και οι στρατιώτες της Ρωσίας θα κινηθούν προς συγκεκριμένους στόχους, σημεία-κλειδιά που έχουν ήδη αναγνωριστεί και καταγραφεί σε λεπτομερή σχέδια. Πιστεύουμε πως αυτοί οι στόχοι περιλαμβάνουν την πρωτεύουσα της Ουκρανίας, το Κίεβο, μια πόλη με 2,8 εκατομμύρια κατοίκους». Αυτή η εκτίμηση δεν έγινε από κανέναν άλλο, παρά από τον ίδιο τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ.

Η προειδοποίηση για «στρατιωτικοτεχνικά» μέτρα

Στη γραπτή απάντηση στις προτάσεις των ΗΠΑ, που έδωσε η Ρωσία, υπάρχει αναφορά σε μέτρα «στρατιωτικοτεχνικού χαρακτήρα». Τα μέτρα αυτά θεωρούνται «αναγκαία» από τον Πούτιν, αφού εκτιμά ότι η Ουάσιγκτον δεν έδωσε «εποικοδομητικές απαντήσεις» στις προτάσεις για εγγυήσεις ασφαλείας. Σύμφωνα με ειδικούς, τα μέτρα στρατιωτικού-τεχνικού χαρακτήρα θα μπορούσαν να συμπεριλαμβάνουν περαιτέρω ανάπτυξη πυραύλων και στρατευμάτων, κυβερνοεπίθεσεις ή ακόμη και χρήση αντι-δορυφορικών οπλικών συστημάτων.

Σε κάθε περίπτωση, τα ρητορικά σφυροκοπήματα της Δύσης, κυρίως των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας, για εισβολή στην Ουκρανία «τις επόμενες ημέρες» δεν φαίνεται ότι πείθουν πολλούς αναλυτές, οι οποίοι θεωρούν ότι η στρατιωτική ανάπτυξη των Ρώσων είναι μια μπλόφα για να ασκήσουν πίεση και να πετύχουν δέσμευση ότι η Ουκρανία δεν θα μπει στο ΝΑΤΟ και οι συμμαχικές δυνάμεις θα αποσυρθούν από την Ανατολική Ευρώπη.

Όποιες και αν είναι οι προθέσεις του Ρώσου Προέδρου, όμως, η διπλωματική αντιπαράθεση μετατράπηκε πλέον σε μια μάχη αποδόμησης της αξιοπιστίας της κάθε πλευράς. Οι «ανεπιτυχείς» προβλέψεις των Δυτικών για την επικείμενη εισβολή, ακόμα και εάν γίνονται για στρατηγικούς λόγους με στόχο την αποτροπή, βρίσκουν απέναντί τους ειρωνικά σχόλια και χλευασμό από το Κρεμλίνο. Πέρα από τη μάχη των εντυπώσεων, όμως, πρακτικά αυτό που έχει σημασία είναι να παραμείνουν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη στη διπλωματική οδό, μιας και η «εναλλακτική» είναι η περαιτέρω κλιμάκωση και η εφαρμογή πιο «δραστικών» μέτρων.

Πάντως, από τον «ψυχροπολεμικό» διάλογο μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων φαίνεται να αχνοφαίνονται κάποιες συγκλίσεις. Σύμφωνα με το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών, η προταθείσα από την αμερικανική πλευρά εκδοχή για τα μέτρα επαλήθευσης αναφορικά με τα συστήματα Aegis Ashore στη Ρουμανία και Πολωνία, καθώς και για μερικά συστήματα στο ευρωπαϊκό τμήμα της Ρωσίας, μπορούν να μελετηθούν περαιτέρω. Επίσης, η Μόσχα εξετάζει τα ζητήματα που σχετίζονται με τους πυραύλους μέσου και μικρού βεληνεκούς, ως ζητήματα προτεραιότητας στον διμερή διάλογο για τη στρατηγική σταθερότητα και προτείνει στην Ουάσιγκτον να λάβει υπ’ όψιν αυτό το αναπόσπαστο συστατικό στοιχείο κατά την από κοινού επεξεργασία της νέας «εξίσωσης ασφαλείας».

Το «αγκάθι» όμως στις συζητήσεις φαίνεται να είναι η εμμονή της Ρωσίας όλα αυτά τα ζητήματα να συμφωνηθούν ως μέρος ενός πακέτου που να απαντάει σε όλες τις ανησυχίες της για την ασφάλεια στην περιοχή. Στο κείμενο, έκτασης 11 σελίδων, της γραπτής απάντησης που δίνει η Ρωσία στις προτάσεις των ΗΠΑ για τα ζητήματα ασφαλείας, υπάρχει ένας ξεκάθαρος οδικός χάρτης για την αποκλιμάκωση της έντασης στην Ουκρανία. Ο Πούτιν προτείνει όπως το Κίεβο αναγκαστεί να εφαρμόσει μια σειρά μέτρων, να διακοπούν οι παραδόσεις όπλων στην Ουκρανία, να αποσυρθούν όλοι οι Δυτικοί στρατιωτικοί σύμβουλοι και εκπαιδευτές, να μη συμμετέχουν οι χώρες του ΝΑΤΟ σε κοινές ασκήσεις με τις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας, και να αποσυρθούν εκτός του ουκρανικού εδάφους όλα τα ξένα όπλα που είχαν προηγουμένως παραδοθεί στο Κίεβο. Αν και οι Δυτικοί ηγέτες έχουν απορρίψει το αίτημα της απόσυρσης στρατιωτικών δυνάμεων από χώρες του ΝΑΤΟ, φαίνεται ότι είναι διατεθειμένοι να συζητήσουν το ενδεχόμενο η Ουκρανία να παραιτηθεί από το δικαίωμά της να ενταχθεί στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.

Πίσω από τις μετακινήσεις στρατευμάτων

Τις προηγούμενες ημέρες μια σειρά από επίσημες ανακοινώσεις από την πλευρά της Ρωσίας έκαναν λόγο για απόσυρση στρατευμάτων από την Κριμαία, ενώ δημοσιεύτηκαν σχετικά βίντεο για να πείσουν τους δύσπιστους Δυτικούς.

Το βασικό ερώτημα είναι εάν αυτές οι μετακινήσεις μπορούν να εκληφθούν ως αποκλιμάκωση από την πλευρά της Ρωσίας. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Άμυνας, που εκδόθηκε την Τρίτη, κάποιες μονάδες της νότιας και δυτικής στρατιωτικής περιφέρειας ολοκλήρωσαν τις ασκήσεις τους στην περιοχή και άρχισαν να επιστρέφουν στις βάσεις τους. Στην ανακοίνωση όμως δεν δίνονται λεπτομέρειες σε ποιες περιοχές βρίσκονταν αυτές οι μονάδες, πού είναι οι βάσεις τους και ποιος είναι ο πραγματικός αριθμός στρατιωτών, ο οποίος επιστρέφει πίσω.

Σύμφωνα με Αμερικανούς ειδικούς, η ανακοίνωση δεν φέρει καμιά ένδειξη που να συνηγορεί ότι αυτές οι μετακινήσεις είναι κάτι σημαντικό. Θα μπορούσαν να αποτελούν μέρος μιας «αλλαγής φρουράς» ή προσωρινή παύση των ασκήσεων.

Πάντως, ούτε οι επίσημες ανακοινώσεις, ούτε τα βίντεο έπεισαν τους Δυτικούς, οι οποίοι όχι μόνο θεωρούν ότι αυτές οι κινήσεις δεν είναι σημάδια αποκλιμάκωσης, αλλά κάνουν λόγο για αύξηση του αριθμού των Ρώσων στρατιωτών κατά μερικές χιλιάδες. Ανώτερος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου, μάλιστα, χαρακτήρισε «ψευδή» την ανακοίνωση της Μόσχας πως προχώρησε στην απόσυρση κάποιων δυνάμεων, δηλώνοντας ότι η Ρωσία «αύξησε» την παρουσία δυνάμεων στα σύνορα με την Ουκρανία κατά τουλάχιστον «7.000 στρατιωτικούς».

Την ίδια ώρα, τα βρετανικά ΜΜΕ δίνουν στη δημοσιότητα δορυφορικές εικόνες για να αποδείξουν ότι οι δυνάμεις της Μόσχας βρίσκονται συγκεντρωμένες στα σύνορα και δεν έχουν μετακινηθεί. Εντούτοις, πρέπει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει κανένα στοιχείο στις δορυφορικές αυτές εικόνες που να επιβεβαιώνει ότι πράγματι η Ρωσία θα εισβάλει στην Ουκρανία.