636 ασυνόδευτα παιδιά στην Κύπρο το 2021

Οι μεταναστευτικές ροές στο νησί μας, από χώρες ευάλωτες και μη, δεν έχουν σταματημό. Την ίδια ώρα τα κέντρα φιλοξενίας ασφυκτιούν, καθώς δεν μπορούν να αντέξουν τις μαζικές ροές παράτυπων μεταναστών, που καταφθάνουν καθημερινά στο νησί μας. Μέσα σε όλο αυτό η Δημοκρατία έχει την ευθύνη της ιατρικής περίθαλψής τους, όπως και της εξακρίβωσης εάν κάποιοι από τους νεοαφιχθέντες νοσούν με κορωνοϊό ή όχι. Επίσης αναλαμβάνεται η σίτιση των μεταναστών και η μεταφορά τους σε ασφαλές μέρος μέχρι να ελεγχθούν τα στοιχεία τους και να εξακριβωθεί από ποια χώρα προέρχονται. Τα άτομα που έρχονται από μη ασφαλείς χώρες μπορούν να κρατηθούν στη Δημοκρατία.

Τι γίνεται, όμως, με τα παιδιά που καταφθάνουν στην ΚΔ; Τα περισσότερα από αυτά είναι θύματα πολέμου, ενώ κάποια είναι και ασυνόδευτα είτε επειδή έχασαν τους γονείς τους είτε επειδή καταφθάνουν με συγγενείς και φίλους στη Δημοκρατία διά θαλάσσης ή μέσω της Νεκρής Ζώνης. Ένα παράδειγμα της κατάστασης, την οποία βιώνουν τα παιδιά που εισέρχονται με αυτούς τους παράτυπους τρόπους στο νησί μας και χωρίς καμία ασφάλεια, είναι η πρόσφατη υπόθεση με το 4χρονο κοριτσάκι που βρέθηκε μόνο του στη Νεκρή Ζώνη.

Το χρονικό της υπόθεσης του 4χρονου κοριτσιού

Στις 15 Φεβρουαρίου εντοπίστηκε 4χρονο κοριτσάκι ασυνόδευτο να περιφέρεται σε περιοχή της Νεκρής Ζώνης. Το κοριτσάκι εντόπισαν σε περιπολία που πραγματοποιούσαν εντός της Νεκρής Ζώνης άντρες των Ηνωμένων Εθνών και αμέσως το μετέφεραν σε αστυνομικό σταθμό στις ελεύθερες περιοχές. Η Αστυνομία ενημέρωσε με τη σειρά της τις Υπηρεσίας Κοινωνικής Ευημερίας για το περιστατικό και λειτουργοί της έσπευσαν στον Αστυνομικό Σταθμό για να το παραλάβουν.

Τότε διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για παιδάκι μεταναστών, οι οποίοι και αναζητούνταν από τις Αρχές, ενώ φαίνεται ότι αγνοείτο και η δίδυμη αδελφή της 4χρονης. Εν τέλει, οι γονείς των δύο κοριτσιών βρέθηκαν και τους παραδόθηκε το πρώτο κοριτσάκι, ενώ μετά από έρευνες διαπιστώθηκε ότι το δεύτερο 4χρονο κοριτσάκι βρισκόταν στο κέντρο φιλοξενίας μεταναστών «Πουρνάρα», όπου μεταφέρθηκε από άλλους μετανάστες, οι οποίοι εισήλθαν στις ελεύθερες περιοχές παράτυπα το προηγούμενο βράδυ από τα κατεχόμενα.

Εν τέλει, παραδόθηκαν στους γονείς τους τα δίδυμα κοριτσάκια, που, όπως φαίνεται, στην προσπάθειά τους να περάσουν στις ελεύθερες περιοχές από τα κατεχόμενα, τελικά χωρίστηκαν. Οι έρευνες όσον αφορά τον τρόπο εισόδου τους στη Δημοκρατία συνεχίζονται και εστιάζονται στο κατά πόσον υπήρχε διακινητής ή διακινητές που τους βοήθησαν να εισέλθουν παράνομα στις ελεύθερες περιοχές.

Τι συμβαίνει με τα ασυνόδευτα παιδιά στην ΚΔ

Με αφορμή το περιστατικό με την 4χρονη, που εντοπίστηκε στη Νεκρή Ζώνη, αλλά και τη δίδυμη αδελφή της, που εντοπίστηκε ασυνόδευτη από Ισραηλινούς και μεταφέρθηκε στο «Πουρνάρα» ως ασυνόδευτο παιδί, ρωτήθηκε η Διευθύντρια του Τμήματος Κοινωνικής Ευημερίας, Μαρία Κυρατζή, αναφορικά με το πρωτόκολλο που ακολουθείται στις περιπτώσεις ασυνόδευτων παιδιών, αλλά και παιδιών που εισέρχονται παράτυπα με τους γονείς ή τους κηδεμόνες τους εντός της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η ίδια, απευθυνόμενη στη «Σημερινή», απάντησε πως «τα παιδιά που έρχονται με τις οικογένειές τους παραμένουν με τις οικογένειές τους και δεν χωρίζονται και ακολουθούνται οι απαραίτητες διαδικασίες που δίνονται από το ΥΠΕΣ για την πρώτη υποδοχή στο ‘Πουρνάρα’. Αν από αυτές τις οικογένειες που ολοκληρώνουν τις διαδικασίες κάποιες είναι ευάλωτες, παραπέμπονται στις υπηρεσίες κοινωνικής ευημερίας για τις ειδικές συνθήκες υποδοχής και, ταυτόχρονα, αν δεν έχουν κάπου να διαμείνουν, θα βοηθηθούν μέχρι την αποκατάστασή τους εντοπίζοντας χώρους διαμονής. Αν υπάρχουν λόγοι που αφορούν περαιτέρω στήριξη οικογενειών ή άλλα θέματα που μπορεί να αντιμετωπίζουν, τυγχάνουν χειρισμού από τους αρμόδιους λειτουργούς».

Όσον αφορά τα ασυνόδευτα παιδιά, η κ. Κυρατζή τόνισε ότι ασυνόδευτο παιδί θεωρείται το παιδί που εντοπίζεται στη Δημοκρατία χωρίς τον γονέα ή τον κηδεμόνα του. Στη βάση αυτή και σύμφωνα με τον Περί Προσφύγων Νόμο αλλά και ευρύτερα τα δικαιώματα του παιδιού και με τον Περί Παιδιών Νόμο, τα παιδιά αυτά τίθενται υπό την κηδεμονία των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας. Η διευθύντρια του Τμήματος Κοινωνικής Ευημερίας συνέχισε αναφέροντας πως «αν μιλάμε για ασυνόδευτα παιδιά, πραγματοποιούνται εκεί όλες οι απαραίτητες εξετάσεις και διαδικασίες και, ακολούθως, ανάλογα με την έκβαση αυτών των αποτελεσμάτων, τοποθετούνται σε διάφορα προγράμματα, τα οποία εξυπηρετούνται από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, που είναι τομείς φροντίδας και το πρόγραμμα της ημιανεξάρτητης διαβίωσης παιδιών, όπου εκεί τοποθετούνται παιδιά που είναι κοντά στην ενηλικίωση, προκειμένου να καθοδηγηθούν ανάλογα, ώστε με την ενηλικίωσή τους να μπορέσουν να λειτουργήσουν κανονικά και να ενσωματωθούν στην κοινωνία».

Η κινητοποίηση των αρμοδίων όταν καταφθάνουν ασυνόδευτοι ανήλικοι στην ΚΔ είναι άμεση, αφού αποφεύγουν να αναμείξουν ανήλικους με ενήλικες, ενώ τα δικαιώματα των παιδιών προέχουν των υπολοίπων. Εξάλλου, λόγω του αυξημένου αριθμού ασυνόδευτων ανηλίκων στο νησί μας, η κ. Κυρατζή τόνισε πως «οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, στο πλαίσιο αυτό και με τους αριθμούς τους οποίους υπάρχουν το τελευταίο διάστημα, επιδιώκουν την αύξηση των θέσεων στα διάφορα προγράμματα που είχα προαναφέρει και, γι’ αυτόν τον λόγο, επιδιώκουν συνεργασίες με άλλους εταίρους και μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως επίσης και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. Παράλληλα, έχουμε σε εξέλιξη, σε συνεργασία πάντα με τις άλλες υπηρεσίες που εμπλέκονται, όπως η Υπηρεσία Ασύλου, Ιατρικές Υπηρεσίες και το Υπουργείο Παιδείας, επιδιώκουμε μια πιο σφαιρική κάλυψη των αναγκών αυτών των παιδιών, προκειμένου να αντιμετωπίζονται καταλληλότερα οι ανάγκες τους. Όσον αφορά την κατάδειξη της ηλικίας είναι σε εξέλιξη συνεργασία με την υπηρεσία ασύλου προκειμένου να επιδιωχθεί συγκεκριμένη και ολοκληρωμένη εργασία ώστε να διασφαλιστούν κυριότερα τα δικαιώματα των ανηλίκων και η αποφυγή ανάμειξης ανηλίκων με ενήλικες».

Πριν από λίγες εβδομάδες είχε γίνει λόγος περί υιοθεσίας των ασυνόδευτων παιδιών από μόνιμα διαμένοντες στην ΚΔ. Αυτό, όπως μας εξήγησε η κ. Κυρατζή, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, ενώ ξεκαθάρισε πως «αυτό το οποίο επιδιώκεται είναι κάποια παιδιά τα οποία βρίσκονται στη Δημοκρατία, και κυριότερα συριακής καταγωγής, που ενδεχομένως να έχουν στη Δημοκρατία ευρύτερη οικογένεια ή παρουσιάζονται άλλα άτομα τα οποία είναι του οικογενειακού περιβάλλοντός τους, να προωθηθούν εκεί. Εκείνο που επιδιώκεται είναι η μελέτη των παρουσιαζόμενων αυτών ατόμων, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι με αυτά τα παιδιά έχουν αυτήν τη συγγένεια ή είναι στο περιβάλλον τους, και αφού γίνουν οι απαραίτητοι έλεγχοι ως προς την καταλληλότητα των ατόμων αυτών, τότε μπορεί κάποια από αυτά τα παιδιά να τοποθετηθούν σε ανάδοχες οικογένειες».

92 ασυνόδευτα παιδιά στην Κύπρο μέχρι στιγμής το 2022

Μεγάλοι οι αριθμοί των ασυνόδευτων παιδιών που καταφθάνουν καθημερινά στην ΚΔ, την ώρα που η πληρότητα στις δομές φιλοξενίας βρίσκεται στα ύψη. Λόγω και της κατάστασης με την πανδημία, το να «σμίγουν» οι νεοαφιχθέντες με τους ήδη φιλοξενουμένους στα κέντρα αποτελεί πονοκέφαλο για τους αρμοδίους, ενώ η κατάσταση επιδεινώνεται με τα παιδιά που καταφθάνουν στην ΚΔ χωρίς γονείς ή κηδεμόνες. Τα περισσότερα παιδιά προέρχονται από το Κονγκό και τη Σομαλία, καθώς επίσης και τη Συρία.

Τα στοιχεία για τα ασυνόδευτα παιδιά διαφοροποιούνται, εφόσον τα παιδιά που είναι στο έδαφος της ΚΔ δεν έχουν ολοκληρώσει όλα τις διαδικασίες για αίτηση ασύλου. Οπόταν, οι πραγματικοί αριθμοί ασυνόδευτων παιδιών δεν αντικατοπτρίζονται από τον αριθμό αιτήσεων ασύλου. Οι αιτήσεις για ασυνόδευτα παιδιά το 2012 ήταν μόλις 26, το 2014 υπήρξαν 54, ενώ ο αριθμός αυτός σκαρφάλωσε το 2021 στις 549. Όσον αφορά τον συνολικό αριθμό των ασυνόδευτων παιδιών που είτε ολοκλήρωσαν τις διαδικασίες για αίτηση ασύλου ή όχι, το 2020 ήταν 289, ενώ το 2021 εκτοξεύθηκε στις 636. Μέχρι και το βράδυ της Τετάρτης, 16/2, το 2022 μετρά ήδη 92 ασυνόδευτα παιδιά, ενώ συνολικά αυτήν τη στιγμή ο αριθμός των ασυνόδευτων παιδιών στο κέντρο φιλοξενίας «Πουρνάρα» φτάνει τα 329, εκ των οποίων τα 270 είναι αγόρια και τα 59 κορίτσια. Ο λόγος που το 2021 ο αριθμός των ασυνόδευτων παιδιών αυξήθηκε τόσο ραγδαία αποδίδεται στο γεγονός των ροών από το Κονγκό.

Όσον αφορά τις κρατικές δομές, υπάρχουν δύο σε Λάρνακα και Λεμεσό για ασυνόδευτα κορίτσια, που, ως επί το πλείστον, προέρχονται από Κονγκό και Σομαλία, ηλικίας άνω των 14 ετών. Υπάρχει, επίσης, το πρόγραμμα του Ηope For Children, το οποίο διαθέτει δύο δομές στη Λευκωσία και στη Λάρνακα και από το 2019 έχει προωθηθεί μάλιστα ο ημιανεξάρτητος θεσμός διαμονής.

Ιδιαίτερη μνεία έγινε ταυτόχρονα και στους λειτουργούς που πλαισιώνουν τις δομές, καθώς μέχρι σήμερα, για παράδειγμα, στο «Πουρνάρα» υπάρχουν τρεις λειτουργοί για τα ασυνόδευτα παιδιά, έχοντας υπό την ευθύνη τους 200 και πλέον ασυνόδευτα παιδιά. Επίσης, υπάρχουν άλλοι 14 λειτουργοί, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι στα προγράμματα, αλλά συνεχώς αυξάνονται οι ανάγκες για την επιτήρηση των ασυνόδευτων παιδιών.