Φόρος Προστιθέμενης Αξίας στην ψηφιακή εποχή

Τον Ιούλιο του 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε την υλοποίηση του «Σχεδίου δράσης για δίκαιη και απλή φορολόγηση, που στηρίζει την ανάκαμψη», το οποίο, μέσω δέσμης 25 μέτρων, προωθεί την αξιοποίηση της τεχνολογίας στον τομέα της έμμεσης φορολογίας με γνώμονα τις αρχές της δίκαιης, αποδοτικής και βιώσιμης φορολόγησης. Επιμέρους στόχοι του σχεδίου είναι: (α) Η σκιαγράφηση μέτρων που αποσκοπούν στη μείωση των φορολογικών εμποδίων για τις επιχειρήσεις στην ενιαία αγορά, όπως το υψηλό κόστος φορολογικής συμμόρφωσης, (β) η λήψη πρωτοβουλιών από τα Κράτη Μέλη προς επιβολή των υφιστάμενων φορολογικών κανόνων και βελτίωση του βαθμού φορολογικής συμμόρφωσης, (γ) η ανάπτυξη ενός καλά σχεδιασμένου φορολογικού συστήματος που θα στηρίζει την πράσινη μετάβαση, (δ) η μεταρρύθμιση του συστήματος φορολόγησης των επιχειρήσεων προσαρμοσμένου πλέον στη σύγχρονη και ολοένα και πιο ψηφιοποιημένη οικονομία και (ε) η καταπολέμηση φαινομένων φοροδιαφυγής.

Προς αυτήν την κατεύθυνση κινήθηκαν αρχικά τα μέτρα ΦΠΑ που τέθηκαν σε ισχύ από τον Ιούλιο του 2021 αναφορικά με το ηλεκτρονικό εμπόριο. Ως αποτέλεσμα των μέτρων αυτών, καταργήθηκε η απαλλαγή ΦΠΑ για εισαγόμενα προϊόντα αξίας κάτω των €22, ενώ ταυτόχρονα διευρύνθηκε το πεδίο εφαρμογής της μονοαπευθυντικής θυρίδας ΦΠΑ (OSS), έτσι ώστε να περιλαμβάνει, εκτός από τις τηλεπικοινωνιακές, ραδιοτηλεοπτικές και ηλεκτρονικές υπηρεσίες, και τις εξ αποστάσεως πωλήσεις αγαθών και άλλων υπηρεσιών. Περαιτέρω, ενισχύθηκε η διοικητική συνεργασία στον τομέα του ΦΠΑ μέσω του δικτύου Eurofisc, το οποίο συνεργάζεται πλέον και ανταλλάσσει πληροφορίες με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης και τον Ευρωπόλ. Επιπρόσθετα, παγιώθηκε η ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα σε φορολογικές και τελωνειακές Αρχές όσον αφορά εισαγωγές αγαθών υποκείμενες σε ΦΠΑ και τελωνειακές απάτες.

Όσον αφορά την περίοδο 2022–2023 έχει ήδη ανακοινωθεί η έναρξη δημόσιας διαβούλευσης, κατά τη διάρκεια της οποίας θα καταγραφούν οι απόψεις των ενδιαφερομένων σχετικά με την ηλεκτρονική τιμολόγηση και τις υποχρεώσεις των φορολογουμένων για δήλωση του ΦΠΑ, τη μεταχείριση για σκοπούς ΦΠΑ της οικονομίας των πλατφόρμων και τη χρήση ενός μοναδικού αριθμού ΦΠΑ με πανευρωπαϊκή ισχύ. Τα αποτελέσματα της διαβούλευσης, η οποία έχει ήδη ξεκινήσει από τις 20 Ιανουαρίου 2022 και θα διαρκέσει μέχρι και τις 15 Απριλίου 2022, θα ληφθούν υπόψη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την κατάθεση σχετικής πρότασης νόμου, η οποία αναμένεται να περιλαμβάνει πρόνοιες για τροποποίηση της Κοινοτικής Οδηγίας ΦΠΑ σε καίρια σημεία:

• Ενιαία εγγραφή σε μητρώο ΦΠΑ στην ΕΕ, με βάση την οποία οι φορολογούμενοι θα είναι σε θέση να παρέχουν υπηρεσίες ή/και να πωλούν αγαθά οπουδήποτε στην Ένωση.
• Εκσυγχρονισμός των υποχρεώσεων υποβολής δηλώσεων ΦΠΑ για την ταχύτερη, ενδεχομένως σε πραγματικό χρόνο και λεπτομερέστερη ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τον ΦΠΑ για ενδοενωσιακές συναλλαγές και ταυτόχρονα τον εξορθολογισμό των μηχανισμών που εφαρμόζονται για εγχώριες συναλλαγές.
• Επέκταση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης.
• Μετάβαση από τη μη αυτοματοποιημένη στην αυτοματοποιημένη ανταλλαγή δεδομένων αναφορικά με επαληθεύσεις για διασυνοριακές συναλλαγές μέσω ηλεκτρονικών συστημάτων.
• Εφαρμογή προσέγγισης βάσει κινδύνων για σκοπούς διεξαγωγής ελέγχων στους μη συμμορφούμενους φορολογουμένους και εφαρμογή σύγχρονης φορολογικής διακυβέρνησης για τον συντονισμό των επαληθεύσεων σε επίπεδο Ένωσης.
• Έναρξη διαπραγματεύσεων για συμφωνίες διοικητικής συνεργασίας στον τομέα του ΦΠΑ με Τρίτες Χώρες.
• Μηχανισμός πρόληψης και επίλυσης διαφορών στον τομέα του ΦΠΑ.
• Εκσυγχρονισμός των κανόνων ΦΠΑ για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες,
  επί τη βάση της ανάπτυξης της ψηφιακής οικονομίας και της αύξησης της εξωτερικής ανάθεσης των υπηρεσιών που παρέχονται ως εισροές από χρηματοπιστωτικούς και ασφαλιστικούς φορείς.
• Μετατροπή του καθεστώτος της επιτροπής ΦΠΑ σε «επιτροπή επιτροπολογίας» που θα επιβλέπει, βάσει ειδικής πλειοψηφίας, την έγκριση εκτελεστικών πράξεων από την Επιτροπή.
• Απλούστευση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ των πρακτορείων ταξιδιών.
• Συμπερίληψη στην Οδηγία ΦΠΑ προνοιών που θα παρέχουν σαφήνεια και ασφάλεια δικαίου για τους εμπλεκομένους στην οικονομία των πλατφόρμων.
• Απλούστευση των κανόνων σχετικά με τον τόπο φορολόγησης των υπηρεσιών επιβατικών μεταφορών προκειμένου να διασφαλιστεί η συνοχή τους με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Δεδομένης της επιδίωξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για εκπόνηση πρότασης νόμου που θα κατατεθεί σε μεταγενέστερο χρονικό σημείο εντός του τρέχοντος έτους και θα αναθεωρεί την Κοινοτική Οδηγία ΦΠΑ στα προαναφερθέντα σημεία, αναμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις σχετικές εξελίξεις στον συγκεκριμένο τομέα με έμφαση αφενός στην τήρηση των προκαθορισμένων χρονοδιαγραμμάτων αφετέρου στο είδος των μεταρρυθμίσεων που τελικά θα εγκριθούν προς υλοποίηση.

*ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΡΕΚΑΣ, Διοικητικός Σύμβουλος, KPMG Limited

*ΕΙΡΗΝΗ ΛΑΓΟΥ ΜΟΥΝΤΗ, Senior Manager, KPMG Limited