Ο Αστυνομικός Σταθμός Σεραγίου και η σφαγή των Κοντεμενιωτών

Ο αστυνομικός Σταθμός Σεραγίου αποτελούσε κατά την περίοδο 1955–1960 το ορμητήριο του Ειδικού Κλάδου, που υλοποιούσε τη στρατηγική και τις τακτικές αξιοποίησης της τουρκοκυπριακής μειονότητας στην αγωνιώδη προσπάθεια των Βρετανών για κατάπνιξη της επανάστασης των Ελλήνων της Κύπρου. Επίσης εδώ ετοιμάζονταν οργανωτικά πράξεις και σχέδια εκδίκησης και στρατολόγησης, καθώς και προγράμματα αξιοποίησης και προστασίας συνεργατών. Στον χώρο αυτό ζούσαν για προστασία Ελληνοκύπριοι συνεργάτες, αστυνομικοί και άλλοι με ακραία ενεργοποίηση εναντίον της ΕΟΚΑ και του ελληνικού λαού της Κύπρου. Από εδώ πέρασαν οι ικανοί επιχειρησιακοί των Βρετανικών υπηρεσιών στο νησί, Κοντεάτης και Κόδρος. Ο πρώτος δεν θεωρείται ο ευφυέστερος Ελληνοκύπριος συνεργάτης από το Κυβερνείο και είχε έντονη επιρροή στον Κυβερνήτη Χάρτινγκ. Από αυτή την πληροφορία εμβαθύναμε προ ετών και καταλήξαμε με μόχθο στο συμπέρασμα πως στο Σέραι έδρευαν αρκετοί σοβαροί και αποδεκτοί συνομιλητές του Κυβερνήτη Χάρτινγκ.

Ερευνητικά δεν ΑΞΙΟΛΟΓΗΘΗΚΕ η δυναμική αυτού του κλώνου του Ειδικού Κλάδου, που ουσιαστικά οργάνωνε τη δράση των επικουρικών και των παρακρατικών της ΤΜΤ, καθώς και ξένων συνεργάτιδων και συνεργατών, δημοσιογράφων και άλλων στρατολογημένων στις βρετανικές υπηρεσίες από τον καιρό της SOE στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που είχαν ως ορμητήριο το Πέλλα Πάις.

Στην περίπτωση της σφαγής των Κοντεμενιωτών άμεσα μαρτυρεί τον ρόλο του σταθμού Σεραγίου ως ορμητηρίου ο δημοσιογράφος Πέτσας, στη συνέντευξή του στον Θεόδωρο Κυριακού. Ακολουθεί τα δύο μέλη του Ειδικού κλάδου από το Σεράι καθώς μεταβαίνουν μέσω γνωστής διαδρομής στο Κιόνελι αμέσως μετά τη σφαγή.

Αν ερευνούσαμε έγκαιρα με ποιον επικοινώνησαν ο Γκιλς και ο Ασήμ Ερόλ από τη Λευκωσία, από τα «Γούσλεϊ Μπάρακς» όπου μετέφεραν τους Κοντεμενιώτες μετά τον Γερόλακκο, θα είχαμε πολλές απαντήσεις σε αρκετά σκοτεινά σημεία της οργάνωσης της σφαγής.

Η παρουσία των Κοντεμενιωτών στη Λευκωσία είναι ξεκαθαρισμένη από αξιόπιστο αυτόπτη μάρτυρα και επιζήσαντα, καθώς και από άλλη αξιόπιστη πηγή που τους τοποθετεί πάρα τη γέφυρα του Πηθκιά ακριβώς πέριξ του χώρου των σημερινών δικαστηρίων όπου υπήρχαν σίγουρα στρατώνες και οργανωμένο κέντρο στρατιωτικών επικοινωνιών με τηλέφωνο και ασυρμάτους.

Τα ονόματα Βρετανών πρωταγωνιστών και του πιθανότερου εντολέα με τον οποίον συνεννοήθηκαν ο Γκιλς και ο Ερόλ από τη Λευκωσία για να προχωρήσουν στο οργανωμένο σχέδιο έκθεσης των Κοντεμενιωτών σε φονική ενέδρα πάρα το Κιόνελι, έχουν κατά καιρούς δημοσιευτεί. Αυτό που απομένει είναι η σύνδεσή τους με το δίκτυο παρακρατικών Τουρκοκυπρίων που δρα από της συλλήψεως του Ιάκωβου Πατάτσου και της κράτησης και του βασανισμού του στα κέντρα βασανισμού του Σεραγίου. Ήδη σε σειρά Τουρκοκυπριακών ντοκιμαντέρ μιλούν οι πρωταγωνιστές του δικτύου αυτού και της παγκύπριας διασποράς των ενεργειών τους. Κάποιοι μιλούν απροκάλυπτα και για τη συνεργασία τους με τους Βρετανούς και μετά το 1959, μέχρι τον βομβαρδισμό της Τηλλυρίας.

Το μεγάλο μυστικό για την οργάνωση της σφαγής βρισκόταν στον ειδικό κλάδο του Σεραγίου και τα αρχεία του, καθώς και στα κεντρικά του Σπέσιαλ Μπραντς. Εκεί και οι συσκέψεις για την οργάνωση των μαρτυριών στην εξεταστική επιτροπή για τη σφαγή. Ουδείς Βρετανός κατέθετε τότε οπουδήποτε χωρίς οδηγίες του Ειδικού Κλάδου και του Κυβερνείου.

Απλώς στην έρευνα για τη σφαγή αργήσαμε πολύ. Μετά το εξήντα οι ζωντανές πηγές είχαν πολλά να μας πουν, ενώ η συμβολή του Παναγιώτη Μαχλουζαρίδη θα ήταν πολύτιμη, αφού έγκαιρα ανακάλυψε την ύπαρξη εναργούς δικτύου, που δρούσε από το 1956 (από τη δίκη του Καραολή) οργανώνοντας επιχειρήσεις εμπλοκής Τουρκοκυπρίων σε σχέδια αποδόμησης του Αγώνα και δημιουργίας ενός πογκρόμ βίας κατά των Ελληνοκυπρίων.

Πότε δεν είναι αργά, αν και η ιστορική έρευνα αδίκησε τους μάρτυρες, αφού άφησε για δεκαετίες πηγές και μαρτυρίες να χαθούν....

Επιπρόσθετα ενεργοί δημοσιογράφοι της εποχής που γνώριζαν πολλά, έχοντας δικές τους πηγές ή αξιοποιώντας τους νέους ξένους ανταποκριτές που είχαν ορμητήριο το Λήδρα Πάλας και τα ξενοδοχεία κοντά στην Πλατεία Μεταξά, καθώς και κέντρα και καταλύματα κοντά στο Σεράι. Επιπρόσθετα οι πέντε Έλληνες φωτορεπόρτερ και πολλοί ξένοι θα βοηθούσαν στα χρόνια του εξήντα την έρευνα. Αφήσαμε επίσης τη βασική φωνή αντίδρασης στη σφαγή, αυτήν του Θεμιστοκλή Δέρβη, χωρίς να καταθέσει όσα ήξερε και ερεύνησε τότε. Η αντίδρασή του και η οργή του φιλοξενήθηκε στο περιοδικό Λάιφ των ΗΠΑ εκείνες τις τραγικές ημέρες, αλλά η ιστοριογραφία μας ασχολείτο με άλλα... πολλά.