Συνθήκες Εγγυήσεως–Συμμαχίας 1960: Ο Ελληνισμός να εγκαταλείψει την αδρανή στάση του

Η Κύπρος το 1960, μετά τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων κατά της βρετανικής κατοχής, απέκτησε κολοβωμένη ανεξαρτησία. Βρετανία και Τουρκία, για να διατηρούν υπό τον στρατηγικό έλεγχό τους το νησί, επέβαλαν στο νεοσύστατο κράτος ένα σύστημα κηδεμονίας, με τις Συνθήκες Εγγυήσεως και Συμμαχίας 1960, που παραβιάζουν κατάφωρα τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ, και αποτελούν μόνιμη πηγή προβλημάτων ασφάλειας της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ). Πέραν τούτου, διατηρήθηκε στην Κύπρο το αποικιοκρατικό κατάλοιπο των στρατιωτικών Βρετανικών Βάσεων (ΒΒ).

Σήμερα η ΚΔ, κράτος μέλος της ΕΕ, τελεί υπό στρατιωτική κατοχή στο βόρειο τμήμα της, από την “εγγυήτρια” Τουρκία, η οποία μετά την εισβολή του 1974 προέβη σε εκρίζωση του ελληνικού στοιχείου, που πλειοψηφούσε συντριπτικά, εποικισμό, εγκατάσταση υποτελούς διοίκησης, της ούτω καλούμενης «ΤΔΒΚ» και ισχυρών στρατιωτικών δυνάμεων, που παραμένουν μέχρι σήμερα.

Η ΚΔ με τη βοήθεια της Ελλάδας εντάχθηκε στην ΕΕ ως ενιαίο κράτος, προχώρησε σε προσαρμογή προς το ευρωπαϊκό κεκτημένο, με την 5η τροποποίηση του συντάγματός της, αλλά στο θέμα των Συνθηκών Εγγυήσεως/Συμμαχίας παρέμεινε αδρανής, καθώς και η Ελλάδα. Τα βασικά στοιχεία που διέπουν τις εν λόγω συνθήκες, είναι:

– Η Συνθήκη Εγγυήσεως προβλέπει με το άρθρο II, όπως οι εγγυήτριες δυνάμεις, Ελλάδα, Τουρκία και Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ), εγγυώνται την ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα, ασφάλεια και συνταγματική τάξη της ΚΔ και με το άρθρο III όπως η ΚΔ, Ελλάδα και Τουρκία σέβονται την ακεραιότητα των ΒΒ. Η Συνθήκη Συμμαχίας στο πρωτόκολλο No 1/Άρθρο I προβλέπει ότι τα αποσπάσματα της Ελλάδας και Τουρκίας, που θα συμμετέχουν στο Τριμερές Στρατηγείο (ΚΔ, Ελλάδα, Τουρκία) θα περιλαμβάνουν 950 Έλληνες (ΕΛΔΥΚ) και 650 Τούρκους (ΤΟΥΡΔΥΚ) στρατιωτικούς.

– Οι εγγυήτριες δυνάμεις δεν εκπλήρωσαν τις υποχρεώσεις τους έναντι της ΚΔ και παραβίασαν τους όρους των Συνθηκών. Ιδιαίτερα η Τουρκία συνεχίζει μέχρι σήμερα να τις παραβιάζει, και ενώ δεν αναγνωρίζει το κράτος της ΚΔ, την οποία θεωρεί εκλιπούσα από το 1963 (επίσημη δήλωση Τουρκίας προς την ΕΕ την 23ην Ιουνίου 2014, UE-TR4806/14), εμμένει στη διατήρηση των Συνθηκών. Ειδικά οι παραβιάσεις της Τουρκίας την περίοδο 1974 μέχρι σήμερα περιλαμβάνουν τη στρατιωτική εισβολή, κατοχή, εποικισμό, εθνοκάθαρση, βίαιη εγκατάσταση υποτελούς διοίκησης στην Κύπρο, της «ΤΔΒΚ», και τη διατήρηση στο έδαφος της ΚΔ, 40.000 στρατιωτικών με βαρύ οπλισμό ενός Σώματος Στρατού.

Οι Συνθήκες έπαυσαν να ισχύουν και είναι ουσιαστικά άκυρες, γιατί αντίκεινται προς το Διεθνές Δίκαιο και οι διατάξεις τους παραβιάστηκαν και συνεχίζεται η παραβίασή τους μέχρι σήμερα. Συγκεκριμένα, παραβιάζονται:

– Τα άρθρα 2.1 (κυρίαρχη ισότητα κρατών), 2.4 (αποχή από απειλή ή άσκηση βίας) και 103 (οι διατάξεις των Συνθηκών βρίσκονται σε σύγκρουση με το 103, που υπερισχύει) του Καταστατικού Χάρτη των HE, και

– Τα άρθρα 53 (παραβίαση αρχών και αναγκαστικών κανόνων διεθνούς δικαίου) και 60 (η παραβίαση των διατάξεων των συνθηκών, από συμβαλλόμενο μέρος, όπως η Τουρκία, καθιστά τις συνθήκες άκυρες) της Συνθήκης της Βιέννης 1969 «Περί του Δικαίου των Διεθνών Συνθηκών».

Οι Συνθήκες παραβιάστηκαν απ’ όλες τις εγγυήτριες δυνάμεις, περιλαμβανομένου του ΗΒ, γι’ αυτό η ΚΔ δεν πρέπει να θεωρεί ότι δεσμεύεται από τις υποχρεώσεις της έναντί του, που απορρέουν από το άρθρο III της Συνθήκης Εγγυήσεως (Βρετανικές Βάσεις), αφού το ΗΒ δεν τήρησε και δεν τηρεί τις υποχρεώσεις του έναντι της ΚΔ, όπως αυτές απορρέουν από το άρθρο II της Συνθήκης Εγγυήσεως (εδαφική ακεραιότητα, συνταγματική τάξη). Σήμερα η ΚΔ είναι ανεξάρτητο κράτος μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ. Η κατάργηση των Συνθηκών θα θέσει σε κίνδυνο την υπόστασή της; O νομικός και πρώην Εισαγγελέας της ΚΔ Στέλιος Θεοδούλου σε άρθρο του («Σημερινή», 17.3.2019) για τη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης της ΚΔ (που είναι “πακέτο” με τις Συνθήκες Εγγυήσεως/Συμμαχίας) τοποθετείται κατά τρόπο νομικά τεκμηριωμένο ότι “δεν καταργείται ένα σύνταγμα και δεν διαλύεται ένα κράτος, λόγω τερματισμού μιας τετραμερούς διεθνούς συμφωνίας”.

O Ελληνισμός δεν πρέπει να συνεχίσει την αδρανή στάση του. Η Τουρκία, μετά την εισβολή, προβαίνει συστηματικά σε νέες επεκτατικές δράσεις στο έδαφος (προωθήσεις στην ουδέτερη ζώνη, εποικισμός Αμμοχώστου κ.ά.) και την ΑΟΖ της ΚΔ, που αποτελούν συνέχιση της κατάφωρης, επί μισό αιώνα, παραβίασης των εν λόγω συνθηκών. Ελλάδα και Κύπρος πρέπει ν’ αλλάξουν στρατηγική στο Κυπριακό, το οποίο δεν είναι θέμα δικοινοτικής διαφοράς, αλλά θέμα εισβολής, κατοχής, εποικισμού, εθνοκάθαρσης, να ενισχύσουν την αμυντική συνεργασία τους (Δόγμα ΕΑΧ, απόκτηση από ΚΔ ικανών αεροναυτικών δυνάμεων) και να προχωρήσουν σε πρωτοβουλίες απαλλαγής της Κύπρου από το επιβληθέν, μέσω των Συνθηκών Εγγυήσεως/Συμμαχίας 1960, αποικιοκρατικό σύστημα κηδεμονίας.

Επανέρχομαι στην εισήγηση που υπέβαλα το 2017 («Φιλελεύθερος», 14.11.2017), όπως οι κυβερνήσεις Ελλάδας-ΚΔ: (1) καταγγείλουν επίσημα τις Συνθήκες στα HE ως άκυρες, να μην αποδέχονται ότι βρίσκονται σε ισχύ και να μη συμμετέχουν σε πενταμερείς διασκέψεις για το Κυπριακό όπως συνέβη στη Γενεύη (Ελλάδα, Τουρκία, Βρετανία, ε/κ και τ/κ κοινότητα), και (2) υπογράψουν διμερή συμφωνία στάθμευσης της ΕΛΔΥΚ ή και άλλων ελλαδικών δυνάμεων στρατού, ναυτικού και αεροπορίας στο έδαφος της ΚΔ, στο πλαίσιο της μόνιμης διαρθρωμένης συνεργασίας στα θέματα ασφάλειας και άμυνας, που προβλέπεται από τη Συνθήκη της Λισσαβώνας για τα κράτη μέλη της ΕΕ. Η υιοθέτηση αυτής της εισήγησης απαιτεί πολιτική βούληση και επεξεργασία της εισήγησης από τις κυβερνήσεις ΚΔ-Ελλάδας με τη συνδρομή και αξιόλογων επιστημόνων, που διαθέτει ο Ελληνισμός στους τομείς που αφορούν τις διεθνείς συνθήκες και την ασφάλεια.

Είναι καιρός να σταματήσει ο εμπαιγμός και το θέατρο του παραλόγου με τις εν λόγω συνθήκες, τις οποίες η Τουρκία χρησιμοποιεί ως μοχλό για να τηρεί εσαεί την Κύπρο υπό την κηδεμονία της. Εμμένει στη διατήρησή τους, αλλά συνεχίζει να τις παραβιάζει κατάφωρα και ταυτόχρονα δεν αναγνωρίζει την ΚΔ, δηλαδή την ύπαρξη του κράτους το οποίο εγγυάται. Η απραξία της ΚΔ και Ελλάδας στις συνεχιζόμενες επί μισό αιώνα τουρκικές παραβιάσεις των εν λόγω Συνθηκών και οι λανθασμένες ενέργειες στο διπλωματικό πεδίο (συμμετοχή σε πενταμερείς διασκέψεις με απούσα την ΚΔ, που υποβαθμίζεται σε κοινότητα, και ανάδειξη του ρόλου των εγγυητριών δυνάμεων), οδηγούν σε νεκρανάσταση των συνθηκών και στην εσαεί τήρηση τού Ελληνισμού της Κύπρου υπό τουρκική κηδεμονία... Να εγκαταλειφθεί η αδρανής στάση του Ελληνισμού.