Περισσότεροι ποδηλατοδρόμοι, λιγότεροι νεκροί ποδηλάτες

Το ποδήλατο, πέραν από μια πολύ καλή άσκηση για το ανθρώπινο σώμα, είναι και ένα οικολογικό, οικονομικό, καθαρό και υγιεινό μέσο μεταφοράς, αποτελώντας ταυτόχρονα μια γρήγορη και οικονομική λύση στα δύο σημαντικότερα αστικά προβλήματα: το κυκλοφοριακό και τη ρύπανση. Το ποδήλατο, που αρχικά, το 1817, είχε κατασκευαστεί από ξύλο και χωρίς πετάλια, βελτιώθηκε από τον Μακμίλαν το 1885 ώστε να έχουμε τη σημερινή μορφή του. Το ποδήλατο θεωρείτο από πολλούς ως το κύριο μέσο μεταφοράς κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, αφού όταν πρωτοεμφανίστηκαν τα αυτοκίνητα δεν ήταν προσιτά για όλους, παρά μόνο για τους ευγενείς. Ωστόσο, με την πάροδο των χρόνων το ποδήλατο χρησιμοποιείται για ψυχαγωγία και άθληση κυρίως, ενώ ελάχιστοι είναι αυτοί που το χρησιμοποιούν ως μέσο μεταφοράς, ιδιαίτερα στην Κύπρο.

Οι νεκροί ποδηλάτες την τελευταία πενταετία

Τα οχήματα κατέκλυσαν τους δρόμους, αψηφώντας τους ευάλωτους ποδηλάτες που δεν είχαν ειδικά διαμορφωμένο δρόμο για το δικό τους όχημα. Η μαύρη λίστα ξεκίνησε με αρκετούς ποδηλάτες να χάνουν τη ζωή τους στην άσφαλτο, οι περισσότεροι παρασυρόμενοι από οχήματα.

Το νέο πρόσφατο θανατηφόρο, με θύμα 30χρονο ποδηλάτη στον δρόμο Λιοπετρίου – Σωτήρας, αύξησε τον αριθμό των θυμάτων. Συγκεκριμένα, αυτοκίνητο που οδηγούσε 43χρονη προσέκρουσε στο πίσω μέρος ποδηλάτου που οδηγούσε ο 30χρονος. Από τη σύγκρουση, ο ποδηλάτης τραυματίστηκε σοβαρά και μεταφέρθηκε με ασθενοφόρο στο Γενικό Νοσοκομείο Αμμοχώστου όπου ο επί καθήκοντι ιατρός πιστοποίησε τον θάνατό του. Έπειτα από εξετάσεις που διενεργήθηκαν στη σκηνή διαπιστώθηκε ότι το ποδήλατο δεν έφερε φώτα πορείας στο μπροστινό και πίσω μέρος, ούτε και αντανακλαστικό φωσφόρο.

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που δημοσιοποιεί κατά καιρούς η Αστυνομία Κύπρου, καταδεικνύεται ότι οι ποδηλάτες είναι άμεσα εκτεθειμένοι στις τροχαίες συγκρούσεις. Πιο συγκεκριμένα, το 2015 από τους 57 που άφησαν την τελευταία τους πνοή στην άσφαλτο, ένας ποδηλάτης έχασε τη ζωή του σε τροχαία σύγκρουση. Το 2016 από τους 46 συνολικά νεκρούς, κανένας ποδηλάτης δεν έχασε τη ζωή του. Το 2017 παρατηρήθηκε μεγάλη αναλογικά αύξηση στους νεκρούς ποδηλάτες, που έφτασαν τους 4 από τους 54 συνολικά νεκρούς της ασφάλτου. Μειωμένος ήταν ο αριθμός των νεκρών ποδηλατών την περίοδο 2018-2020, με 1 θύμα ετησίως. Βάσει των στατιστικών στοιχείων που διαθέτει η αστυνομία Κύπρου, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021 δεν υπήρξε κανένας νεκρός ποδηλάτης ενώ το 2022 είχαμε ήδη το πρώτο θύμα ποδηλάτη.

Αυξάνονται οι ποδηλατόδρομοι

Αφού τα οχήματα κατέκλυσαν σταδιακά τους δρόμους και κατέστησαν προσιτά σε όλους τους πολίτες, το οδικό δίκτυο αφιερώθηκε αποκλειστικά σε αυτά. Όσοι επιθυμούσαν να χρησιμοποιήσουν ποδήλατα, αναγκάζονταν να οδηγούν στους αυτοκινητοδρόμους θέτοντας έτσι τη ζωή τους σε κίνδυνο. Οι οδηγοί οχημάτων δεν σέβονται όσο θα έπρεπε τους ποδηλάτες ή δεν συμμορφώνονται με τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας, ενώ ούτε οι ποδηλάτες οδηγούν σωστά σε δρόμους που κατακλύζονται από μεγάλα οχήματα. Οι ποδηλατοδρόμοι ήρθαν να δώσουν λύση, καθώς αρκετοί ποδηλάτες έχασαν μέχρι σήμερα τη ζωή τους σε δυστυχήματα.

Οι πρώτοι ποδηλατοδρόμοι της Κύπρου έδωσαν ανάσα αισιοδοξίας και ασφάλειας στους λάτρεις του ποδηλάτου. Οι υφιστάμενες ποδηλατικές υποδομές καλύπτουν 186 χιλιόμετρα ανά το παγκύπριο. Πιο αναλυτικά, στην Επαρχία Λάρνακας οι ποδηλατοδρόμοι φτάνουν περίπου τα 11,5 χιλιόμετρα, στην Επαρχία Αμμοχώστου τα 54,5 χλμ, στην Επαρχία Λεμεσού τα 22,5 χλμ, στην Επαρχία Λευκωσίας τα 61 χλμ και στην Επαρχία Πάφου τα 36 χλμ. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται οι παραλιακοί ποδηλατοδρόμοι και τα γραμμικά πάρκα.

Στο πλαίσιο των δράσεων του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων για προώθηση της ποδηλασίας ως μέσου διακίνησης, δρομολογείται η κατασκευή άλλων ποδηλατοδρόμων συνολικής έκτασης 55 χιλιομέτρων, που θα προστεθούν στα υφιστάμενα. Μέσα από την υλοποίηση των Σχεδίων Βιώσιμης Ανάπτυξης Αστικής Κινητικότητας, το Υπουργείο Μεταφορών προγραμματίζει την κατασκευή επιπλέον ποδηλατόδρομων 18 χιλιομέτρων στη Λεμεσό και 23 χιλιομέτρων στη Λάρνακα. Παράλληλα, στοχεύοντας στην προώθηση της ποδηλασίας ως μέσου διακίνησης, προωθούνται οι συνδέσεις όλων των μέχρι σήμερα ασύνδετων ποδηλατοδρόμων. Επισημαίνεται, επίσης, πως στους σχεδιασμούς όλων των πολεοδομικών έργων προβλέπεται και η δημιουργία ποδηλατοδρόμων που, μεταξύ άλλων, συνδέονται με τα εκπαιδευτικά, διοικητικά, αθλητικά και εμπορικά κέντρα. Παράλληλα, επιδιώκοντας να δημιουργήσει περιοχές κοινής χρήσης του οδικού δικτύου, το Υπουργείο Μεταφορών προχωρεί σε μείωση του ορίου ταχύτητας στα 20 ή 30 χλμ/ώρα σε πυρήνες/κέντρα πόλεων και σε γειτονιές.

Σχέδιο δράσης της προώθησης χρήσης του ποδηλάτου 2021-2023

Η ποδηλασία προάγει την αναβαθμισμένη ποιότητα ζωής και τη βελτίωση της υγείας, μειώνει τους αέριους ρύπους, μειώνει τον αστικό θόρυβο, εξοικονομεί ενέργεια και συμβάλλει στην αποσυμφόρηση του οδικού δικτύου. Το Υπουργείο Μεταφορών έχει ως στόχο και όραμα την εισαγωγή του ποδηλάτου στην καθημερινότητα του πολίτη ως ασφαλούς και αξιόπιστου μέσου διακίνησης αλλά και άθλησης ή ψυχαγωγίας.

Όσον αφορά στο Σχέδιο δράσης της προώθησης χρήσης του ποδηλάτου για την περίοδο 2021-2023 του Υπουργείου Μεταφορών, δεν αποτελεί μια αποσπασματική ενέργεια, αλλά εντάσσεται στην ευρύτερη δέσμευση των κρατών μελών της ΕΕ. για απαλλαγή από ανθρακούχες εκπομπές, όπως δηλώνεται στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα 2021-2030, το οποίο προβλέπει κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050.

Στην ανάγκη λήψης δραστικών αποφάσεων που θα περιορίσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, τα μέτρα και πολιτικές που συμπεριλήφθηκαν στο τελικό Εθνικό Σχέδιο Ενέργεια και Κλίμα που υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 21 Ιανουαρίου 2020, είναι και η μετατόπιση οχηματικών διακινήσεων σε βιώσιμα μέσα μεταφοράς μέσω πολιτικών και μέτρων. Σε αυτό το πλαίσιο, το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, μέσω του Κλάδου Βιώσιμης Κινητικότητας του Τμήματος Δημοσίων Έργων, εργάζεται επισταμένα για αναδιαμόρφωση των δημοσίων συγκοινωνιών. Σε μια χώρα όπως η Κύπρος, με τις μικρές αποστάσεις και το μεσογειακό κλίμα, το ποδήλατο μπορεί να καταστεί εναλλακτική επιλογή διακίνησης, πέραν από μέσο άθλησης και ψυχαγωγίας.

Το Σχέδιο δράσης της προώθησης χρήσης του ποδηλάτου για την περίοδο 2021-2023 αφορά στην επέκταση των ποδηλατικών υποδομών, στη μείωση του ορίου ταχύτητας σε 30 χλμ./ώρα σε γειτονιές και στους ιστορικούς πυρήνες ή πυρήνες ειδικού χαρακτήρα, καθώς επίσης στα κέντρα των πόλεων προκειμένου να είναι ασφαλέστερη και φιλικότερη η χρήση του ποδηλάτου στο οδόστρωμα. Επίσης αφορά στην παραχώρηση πλάτους οδοστρώματος από τις οχηματικές λωρίδες κυκλοφορίας για δημιουργία ποδηλατολωρίδων, καθώς και σε κυκλοφοριακές ρυθμίσεις για ποδηλάτες. Ωστόσο συζητείται και η ημέρα χρήσης ποδηλάτου, ενώ προωθείται το σύστημα ενοικίασης ηλεκτρικών ποδηλάτων με ευνοϊκούς όρους ή δανεισμού ποδηλάτων σε επιλεγμένα σημεία.

Το Σχέδιο, επίσης, προωθεί την ενθάρρυνση των εργαζομένων να μεταβαίνουν στον χώρο εργασίας με ποδήλατο. Το μέτρο αυτό ευνοεί την κατασκευή χώρων αποδυτηρίων στα ιδιόκτητα κυβερνητικά κτήρια. Στα νέα κυβερνητικά κτήρια, που είτε θα αγοραστούν είτε θα ενοικιαστούν, θα προνοείται ύπαρξη αποδυτηρίων και ποδηλατοστασίων. Ταυτόχρονα προωθείται η πολιτική για κατασκευή αποδυτηρίων και ποδηλατοστασίων σε διάφορους επαγγελματικούς χώρους, εμπορικά κέντρα και ξενοδοχεία. Το σχέδιο προνοεί και την επιχορήγηση αγοράς καινούργιου ποδηλάτου, που έχει ήδη διεκπεραιωθεί με μεγάλη επιτυχία.

Πέραν από τα πιο πάνω, το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων υλοποιεί επιπρόσθετα έργα και δράσεις από κρατικούς πόρους και διεκδικεί κονδύλια από την Ε.Ε. για την περαιτέρω υλοποίηση έργων.

Ποδηλατώντας με ασφάλεια

Αν και το ποδήλατο είναι οικολογικό μέσο μεταφοράς, αποτελεί ταυτόχρονα μέσο ψυχαγωγίας και άθλησης. Εκτός από τους νεκρούς ποδηλάτες που είχαμε τα τελευταία χρόνια, αρκετοί ήταν και οι τραυματίες που δεν τηρούσαν τους κανόνες ασφαλείας, ενώ αρκετοί είναι και αυτοί που τραυματίστηκαν από ποδηλάτες για τον ίδιο λόγο. Έτσι, η σωστή χρήση του ποδηλάτου και η τήρηση των κανόνων, προάγουν την ασφάλεια οδηγών, ποδηλατών και πεζών.

Ο πρώτος κανόνας που συντελεί στην ασφαλή ποδηλασία είναι η χρήση κράνους και ειδικής φωσφόρας στολής, όποια και αν είναι η διαδρομή, όσο μικρή και αν είναι. Το κράνος σώζει ζωές ακόμα και στο ποδήλατο. Δεύτερος κανόνας είναι η σωστή επιλογή ποδηλάτου, στοιχείο το οποίο δεν λαμβάνουν υπ' όψιν πολλοί. Ωστόσο είναι σημαντικό να οδηγούμε ένα ποδήλατο στα «μέτρα μας». Ο απαραίτητος εξοπλισμός είναι κάτι που δεν πρέπει να λείπει από το ποδήλατο, αφού τα καθρεφτάκια και το κουδούνι προσφέρουν περαιτέρω ασφάλεια στους ποδηλάτες. Οι διαδρομές που επιλέγουμε θα πρέπει να συνάδουν με το είδος του ποδηλάτου που διαθέτετε άλλα και με τον εξοπλισμό σας. Επίσης αποφεύγετε δρόμους όπου διακινούνται αυτοκίνητα και δεν υπάρχουν ειδικά διαμορφωμένοι χώροι για ποδήλατα. Τέλος, η απαιτούμενη συντήρηση των ποδηλάτων είναι απαραίτητη για την ασφάλεια όλων.