Μυστικές παρακολουθήσεις στο Λονδίνο μετά τα Οκτωβριανά

Από τη Cyprus Autonomy Committee στην Κυπριακή Επιτροπή (Cyprus Affairs Commitee)
Ο Δώρος Αλάστος και ο Ιερόθεος Κυκκώτης
Οι «ιχνηλάτες» Τερεζόπουλος, Αshmore και Kell

Δώρος Άλαστος


Τα τελευταία χρόνια επιχείρησα μια εμβάθυνση στις διαφωτιστικές εκστρατείες των Ελλήνων Κυπρίων του Λονδίνου και της Μεγάλης Βρετανίας γενικότερα. Αναπόφευκτα επιχείρησα και μια στοιχειώδη ιχνογράφηση της δράσης και των ενεργειών της Cyprus Autonomy Committee και της κατοπινής υπερδραστήριας και με οργανωμένη παρέμβαση στη Βουλή των Κοινοτήτων, Cyprus Affairs Committee. Σε όλα τα ίχνη των δυο αυτών επιτροπών συναντούσα δυο μορφές εμβληματικές, τον Εύδωρο Ιωαννίδη (τον γνωστό σε όλους Δώρο Άλαστο) και τον Αρχιμανδρίτη Ιερόθεο Κυκκώτη. Από κοντά τους, σκιά, οι μυστικές και άλλες αστυνομικές υπηρεσίες. Ένα δίκτυο ολόκληρο σε επικοινωνία με την Κύπρο, την αποικιοκρατική Αστυνομία και με το Υπουργείο Αποικιών...

Από τη μελέτη εκατοντάδων κειμένων που έχουν αποχαρακτηρισθεί και φέρουν ημερομηνίες μετά το 1930, έχουμε καταλήξει σε μια σειρά πρώτων συμπερασμάτων όσον αφορά στις παρακολουθήσεις και στην εκ του σύνεγγυς εποπτεία των δραστηριοποιούμενων Ελλήνων της Κύπρου από τα χρόνια του 1930 στη Βρετανία και σε χώρες της Βρετανικής Κοινοπολιτείας.

Ας παρακολουθήσουμε τις διαδρομές των παρακολουθήσεων και των καταγραφών από τις Βρετανικές Αρχές. Οι φάκελοι Doros Alastos (Evdoras Ioannides) και Ierotheos Kykkotis ήταν σίγουρα πλήρεις αναφορών. Ανάμεσα στους αξιωματικούς που μεριμνoύσαν γι’ αυτό, ήταν και ο αξιωματικός σύνδεσμος για τους Κυπρίους του Λονδίνου που δρούσε, σύμφωνα με τα έγγραφα, από το 1937 στο Λονδίνο, εποπτεύοντας τις δραστηριότητες.

Αξιωματικός Σύνδεσμος για τους Κυπρίους του Λονδίνου Dorland House 14-16 LowerRegent Street Λονδίνο, S.W1. 24 Νοεμβρίου 1937

Απόρρητο

Κύριε,

Αναφορικά με την επιστολή σας της 8ης Νοεμβρίου, 1937, σχετικά με τη Βρετανική Χριστιανική Κυπριακή Αδελφότητα του Λονδίνου, λαμβάνω την τιμή να αναφέρω ότι έγιναν δυο συνεδρίες της Επιτροπής, την 26η Οκτωβρίου και την 3η Νοεμβρίου 1937, στο πρεσβυτέριο της ελληνικής εκκλησίας, Moscow Road Bayswater, London, W.2

  1. Στις προαναφερθείσες συνεδρίες λήφθηκαν οι ακόλουθες αποφάσεις:-

(δ) (1) Ότι ο κ. Ιερόθεος Κυκκώτης διορίζεται προσωρινά γραμματέας της Βρετανικής Χριστιανικής Κυπριακής Αδελφότητας με μισθό £3-0-0 την εβδομάδα. [...]

Ο κ. Ιερόθεος Κυκκώτης έφθασε σ' αυτή τη χώρα πριν από περίπου 16 μήνες. Είναι χειροτονημένος διάκονος της Ελληνικής Εκκλησίας. Τους τελευταίους δυο ή τρεις μήνες, δίδασκε ελληνικά δωρεάν σε νεαρά κυπριόπουλα στο οίκημα της Αδελφότητας.

Διαμένει στον αριθμό 1 Forty Hill House, Forty Hill Enfield Middlesex, στο σπίτι του αδελφού του κ. Εύδωρου Ιωαννίδη, ο οποίος είναι ο γραμματέας της Κυπριακής Επιτροπής για την αυτονομία της Κύπρου και ένας από τους ηγέτες των κομμουνιστών. Ο κ. Κυκκώτης μου είπε κάποτε ότι προσπαθούσε να αναμορφώσει τον αδελφό του.

Είναι αντιληπτό ότι ο κ. Ιερόθεος Κυκκώτης απελάθηκε από την Ελλάδα για πολιτικούς λόγους. Πολύ λίγα είναι γνωστά σχετικά με τη ζωή του στην Κύπρο, αλλά είναι μάλλον γνωστός σ' εσάς. Είναι αναμφίβολα καλά μορφωμένος και ικανός άνθρωπος. [...]

Λαμβάνω την τιμή να είμαι, Κύριε, Ευπειθής υμών θεράπων,

Σ.Κ.Τερεζόπουλος, Αξιωματικός Σύνδεσμος
Προς τον Αποικιακό Γραμματέα

Λευκωσία, Κύπρος

Στα ίχνη των δυο αδελφών που δραστηριοποιούνταν από τα χρόνια του 1930 στο Λονδίνο για τα δίκαια και την αυτοδιάθεση της Κύπρου βρίσκεται και μια σημαντική μορφή της εν Κύπρω αστυνόμευσης, ο Αρχιαστυνόμος Ashmore, μυθική παρουσία στην καταδίωξη των φυγόστρατων και φυγόδικων ιδιαίτερα του Τζιεμάλ Μίτα κατά το 1945 και 1946. Ο Ashmore ήταν δεινός συλλέκτης πληροφοριών, οργανωτής δικτύων και ικανός επιχειρησιακός πιθανόν με τη σπάνια δυνατότητα των αναπροσαρμογών στρατηγικής επί του πεδίου διερεύνησης. Αυτή η αυθεντία στις καταδιώξεις συντάσσει απόρρητες αναφορές για τα δύο αδέλφια. Το απόρρητο έγγραφο της 21ης Δεκεμβρίου του 1937 ομιλεί από μόνο του.

Μετάφραση

Απόρρητο

ΙΕΡΟΘΕΟΣ ΚΥΚΚΩΤΗΣ ΕΚ ΜΟΥΤΟΥΛΛΑ

Αυτός ο άνθρωπος είναι διάκονος της Εκκλησίας της Κύπρου και είναι Βρετανός Υπήκοος, κάτοχος Πιστοποιητικού Βρετανικής Υπηκοότητας υπ' αριθμό 28115. Απελάθηκε από την Ελλάδα και έφτασε στην Κύπρο, στις 19 Σεπτεμβρίου 1936, έφυγε για την Αγγλία προς το τέλος Οκτωβρίου 1936 για να ακολουθήσει περαιτέρω σπουδές στη θεολογία και να μπει τελικά σε Αγγλικό Πανεπιστήμιο. Ενώ ήταν στην Αθήνα είχε κατηγορηθεί ως κομμουνιστής και απελάθηκε από την Ελλάδα, όπου απασχολείται ως φοιτητής θεολογίας. Είναι γνωστό, όμως, ότι αυτή ήταν μια φτιαχτή κατηγορία και ο Κυκκώτης δεν ενδιαφέρεται στ' αλήθεια για τον κομμουνισμό. Ενώ ήταν στην Αθήνα, ήταν ο ανταποκριτής της κυπριακής εφημερίδας «Ελευθερία» και επέδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για το Αρχιεπισκοπικό ζήτημα. Λίγο μετά την απέλασή του από την Αθήνα, δικάστηκε ερήμην στην Αθήνα και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 3 χρόνων και πρόστιμο 60.000 δραχμών για τη δημοσίευση δυσμενούς κριτικής στην εφημερίδα «Ελευθερία» εναντίον της Δικτατορίας του καθεστώτος Μεταξά.

Είναι αδελφός του γνωστού κομμουνιστή ταραχοποιού Εύδωρου Ιωαννίδη εκ Μουτουλλά και τώρα στο Λονδίνο, ο οποίος αποτελεί θέμα του φακέλου C.S.Μ.Ρ. Νο. «Απόρρητο» 1348/36.

J.H. Asmore Βοηθός Αρχιαστυνόμος

21η Δεκεμβρίου 1937

Το έτος 2007 ο γνωστός ερευνητής Κλείτος Ιωαννίδης στο σημαντικό έργο του «ΔΩΡΟΣ ΑΛΑΣΤΟΣ- Ο πνευματικός άνθρωπος ο Εθνικός αγωνιστής» αναφέρθηκε και στην παρακολούθηση του Εύδωρα Ιωαννίδη από τις μυστικές υπηρεσίες, αποκαλύπτοντας ακόμη ένα «ιχνηλάτη» των Υπηρεσιών Ασφαλείας, τον Colonel Sir Vernon Kell. Αναφέρει χαρακτηριστικά ο Κλείτος Ιωαννίδης, αποκαλύπτοντας και ένα πολύ σημαντικό άγνωστο έγγραφο: «Για τις πολιτικές δραστηριότητές του, ο Εύδωρος Ιωαννίδης βρισκόταν υπό στενή παρακολούθηση των Άγγλων, οι οποίοι του είχαν και ειδικό φάκελο στα αρχεία των μυστικών υπηρεσιών. Χαρακτηριστικό δείγμα είναι το πιο κάτω, όταν ιδρύθηκε η Επιτροπή Κυπριακής Αυτονομίας:

75/Cyprus/1/D59 Box No 500 Parliament Street, Β.Ο., London, SW1 29th June 1937

Dear Howard,

The attached is a translation of a Greek circular setting out the objects of the newly-started Cypriot Committee for the Autonomy of Cyprus of which, as you will see, the well known communist, Evdoros IOANNIDES is secretary. The offices are at his private address. We have no record of Kostas LABITHIOTIS.

Yours sincerely,

Colonel Sir Vernon Kell.

F.J. Howard, Esq., OBE,

Colonial Office Copy to Cyprus

Για το Colonial Office. ο Εύδωρος Ιωαννίδης υπήρξε πάντοτε ο «επικίνδυνος ριζοσπάστης κομμουνιστής».

Η δραστηριοποίηση των Ελλήνων της Κύπρου στο Λονδίνο και τη Μεγάλη Βρετανία από το 1930 μέχρι το 1960 αποτελεί ένα ενδιαφέρον πεδίο έρευνας. Ποικίλα διδάγματα μπορούν να αντληθούν από την ένταξή τους στη Βρετανική κοινωνία και στην πολιτική σκηνή, στις θεωρητικές ζυμώσεις της εποχής στους χριστιανικούς συνδέσμους της Μεγάλης Βρετανίας, στους χώρους της Χριστιανικής και της Αριστεράς διανόησης, στο Εργατικό κόμμα και στο Κοινοβούλιο.

Όλη αυτή η υπερδραστηριότητα, η γόνιμή τους παρουσία είχε ως επίκεντρο τον Δώρο Άλαστο και τον Ιερόθεο Κυκκώτη. Γι’ αυτό και η στοχοποίηση και οι παρακολουθήσεις.

ΥΓ. Το κείμενο αυτό στηρίχτηκε στην έρευνα του Θεοχάρη Σταυρίδη, στο έργο του Κλείτου Ιωαννίδη για τον Δώρο Άλαστο σε μια σειρά από συζητήσεις με τον ερευνητή Κωστή Κοκκινόφτα, καθώς και στην προσωπική έρευνα για τον Δώρο Άλαστο που ξεκίνησε από το 1983. Τα τελευταία πέντε χρόνια, σε συνεργασία με παλαιοβιβλιοπωλείο στο Kental, μπόρεσα να μελετήσω όλα σχεδόν τα αγγλόφωνα βιβλιάρια της Cyprus Autonomy Committee και της Cyprus Committee. Με τον τρόπο αυτό μπόρεσα να αξιολογήσω εν μέρει τις πολλαπλές μάχες των εθνοκεντρικών αγωνιστών του Λονδίνου, ιδιαίτερα του Δώρου Άλαστου, ο οποίος ουδέποτε υπήρξε εθνομηδενιστής και αγωνίστηκε με πάθος και ζηλευτή αρχαιομάθεια για την αυτονομία και κατόπιν για την αυτοδιάθεση της Κύπρου.

*Φωτογραφία από την «Πολυγνώση».