EastMed εναντίον αγωγού Τουρκίας-Ισραήλ και η περίπτωση ΥΦΑ

Η απόφαση του Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν να διακόψει την αγορά πετρελαίου και αερίου από τη Ρωσία όσο διαρκεί ο πόλεμος στην Ουκρανία και ο φόβος έλλειψης φυσικού αερίου στην Ευρώπη, που έχει ωθήσει τις τιμές σε πολυετή υψηλά, αναζωπύρωσαν τη συζήτηση για τον EastΜed. Η δήλωση της εβδομάδας προήλθε από τον διευθύνοντα σύμβουλο της Chevron, Michael Wirth, στη διάρκεια του ενεργειακού Συνεδρίου CERAWEEK. Ουσιαστικά, ο αξιωματούχος της Gevron είπε το αυτονόητο. Δηλαδή πως ένας αγωγός φυσικού αερίου στη Μεσόγειο Θάλασσα θα μπορεί να μεταφέρει αέριο από το Ισραήλ σε Ευρωπαίους πελάτες. Ο Wirth θέλησε να χαμηλώσει τους τόνους και τις ανησυχίες για προμήθειες πετρελαίου, εξ αιτίας του πολέμου στην Ουκρανία και της ενεργειακής κρίσης.

Επαναφέρουν αγωγό Τουρκίας-Ισραήλ

Από την άλλη, με αφορμή την επίσκεψη του Ισραηλινού Προέδρου Ισαάκ Χέρτζογκ στην Άγκυρα την Πέμπτη, για συνάντηση με τον Ερντογάν, οι Τούρκοι πιέζουν προς όλες τις κατευθύνσεις για μεταφορά των κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου στην Τουρκία μέσω της Κυπριακής ΑΟΖ και από εκεί στην Ευρώπη. Η τουρκική προπαγανδιστική μηχανή επιστράτευσε τις τελευταίες μέρες πρώην διπλωμάτες, φιλότουρκους ακαδημαϊκούς και δικούς της αξιωματούχους για να περάσει διεθνώς το μήνυμα ότι «η πιο εφικτή επιλογή για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη είναι μέσω του δικτύου αγωγών της Τουρκίας». To ψευδοκράτος ήδη καραδοκεί να επωφεληθεί, με τον κατοχικό ηγέτη Ερσίν Τατάρ να δηλώνει πως όλες οι συμφωνίες που θα συναφθούν στο νησί και γύρω από αυτό πρέπει να έχουν την έγκριση της «ΤΔΒΚ» και ότι οι Τουρκοκύπριοι διαβουλεύονται με την Τουρκία σε αυτά τα θέματα. Στο ίδιο μήκος κύματος ο Οζερσάι υποστήριξε ότι αυτές οι νέες εξελίξεις μπορεί να δώσουν τη δυνατότητα στους Τουρκοκύπριους να γίνουν «παίκτης που κτίζει το παιχνίδι» στην Ανατολική Μεσόγειο μαζί με την Τουρκία. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας Φατίχ Ντονμέζ θα επισκεφθεί το Ισραήλ τις επόμενες εβδομάδες.

Oι πιο πάνω εξελίξεις λαμβάνουν χώραν παράλληλα με αρκετές διπλωματικές αλλαγές σε άλλα μέρη της Δυτικής Ασίας, που θα μπορούσαν ακόμη και να πυροδοτήσουν περιφερειακές ανακατατάξεις. Η Άγκυρα ξεκίνησε συνομιλίες με το Κάιρο τον Μάιο, ενώ ο ανανεωμένος διάλογος με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κορυφώθηκε σε μια επίσκεψη συμφιλίωσης από τον διάδοχο του Άμπου Ντάμπι τον Νοέμβριο. Ο Ερντογάν αναμένεται, επίσης, να επισκεφθεί τη Σαουδική Αραβία τις επόμενες εβδομάδες. Αυτό που απομένει τώρα να δούμε είναι κατά πόσον η Άγκυρα θα ενταχθεί στη λεγόμενη «συμμαχία του κακού», όπως χαρακτήρισε τη συνεργασία Κύπρου-Ισραήλ-Ελλάδας-Αιγύπτου, και θα εγκαταλείψει το ρωσικό της έργο TurkStream 2 υπό την πίεση των ΗΠΑ.

Chevron και Αίγυπτος

Σε μια παράλληλη εξέλιξη, ο Υπουργός Πετρελαίου και Ορυκτών Πόρων της Αιγύπτου, Tarek al-Molla, συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Chevron Africa and Latin America Exploration and Production Company, Clay Neff, για να συζητήσουν την κοινή συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου μέσω επανεξαγωγών, χρησιμοποιώντας την υποδομή που διαθέτει η Αίγυπτος για την υγροποίηση του φυσικού αερίου. Οι συνομιλίες έγιναν στο περιθώριο της συμμετοχής στο διεθνές ενεργειακό συνέδριο CERAWeek. Στη συνάντηση συζητήθηκαν, επίσης, οι δραστηριότητες και τα ερευνητικά σχέδια της εταιρείας για τα θαλασσοτεμάχια που διαθέτει στην Αίγυπτο.

Η πρόσφατη είσοδος της Chevron για έρευνα και εξερεύνηση στην αιγυπτιακή αγορά επιβεβαιώνει την ελκυστικότητα των ευκαιριών πετρελαίου που προσφέρει η Αίγυπτος, είπε ο Αιγύπτιος Υπουργός. Η αιγυπτιακή κυβέρνηση εργάζεται για να αυξήσει τις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) της χώρας και άνοιξε ξανά μιαν από τις σημαντικότερες εγκαταστάσεις παραγωγής της, όπως η εγκατάσταση φυσικού αερίου της Damietta, μετά από οκτώ χρόνια παύσης.

Η λύση του ΥΦΑ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση από την πλευρά της ετοίμασε σχέδιο σταδιακής απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο, αναζητώντας καινούργιες πηγές ενέργειας. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι αγοραστές εμφανίζονται διστακτικοί να υπογράψουν νέα μακροπρόθεσμα συμβόλαια για ορυκτό αέριο, λόγω των καθαρών στόχων για μηδενικές εκπομπές άνθρακα. Υπάρχει όμως και η λύση του ΥΦΑ, που θεωρείται ως το μόνο αξιόπιστο υποκατάστατο καύσιμο. Το ΥΦΑ μεταφέρεται στους ωκεανούς με δεξαμενόπλοια LNG και ακολουθεί την ίδια λογική με το πετρέλαιο: για την εισαγωγή ΥΦΑ , το μόνο που χρειάζεται είναι πρόσβαση στη θάλασσα, αποκλειστικές λιμενικές εγκαταστάσεις και εξοπλισμός επαναεριοποίησης.

Όπως σημειώνει ο Γάλλος εμπειρογνώμονας του Ινστιτούτου Sapiens, Φίλιπ Σαρλέζ, πολλές ευρωπαϊκές χώρες διαθέτουν τερματικούς σταθμούς ΥΦΑ στις ακτές του Ατλαντικού (Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Βέλγιο, Κάτω Χώρες), στη Βαλτική (Πολωνία) και στη Μεσόγειο (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία). Η Γαλλία διαθέτει τέσσερεις τερματικούς σταθμούς στο Fos , στη Δουνκέρκη και στο Montoir-en-Bretagne. Μόλις επαναεριοποιηθεί, το αέριο μπορεί στη συνέχεια να διέλθει μέσω του δικτύου για να τροφοδοτήσει ευρωπαϊκές χώρες χωρίς θαλάσσια πρόσβαση, όπως η Τσεχία ή η Σλοβακία, οι οποίες εξαρτώνται επίσης περισσότερο από το ρωσικό αέριο (85% για τη Σλοβακία και 100% για την Τσεχική Δημοκρατία, σε σύγκριση με μόνο 17% για τη Γαλλία και 10% για την Ισπανία).

Δυστυχώς, σημειώνει, όταν αναλύουμε τις ποσότητες, οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής ΥΦΑ. Αυτή η παραγωγή προέρχεται κυρίως από το Κατάρ, τη Νιγηρία, τη Μαλαισία, την Αυστραλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά μεταφέρεται κυρίως στη Νοτιοανατολική Ασία (Κίνα, Ιαπωνία και Κορέα), η οποία καταναλώνει περισσότερο από το 70% της παγκόσμιας παραγωγής ΥΦΑ. Ως εκ τούτου, οι πρόσθετες εισαγωγές ΥΦΑ στην Ευρώπη θα μπορούσαν να καλύψουν μόνον εν μέρει το έλλειμμα των ρωσικών εισαγωγών, εκτός εάν ξεσπούσε μια εμπορική μάχη μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, που θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε στρατοσφαιρικές τιμές, που δύσκολα μπορούμε να φανταστούμε.

Η Ανατολική Μεσόγειος προσφέρει συνεπώς μια ιδανική πηγή για ΥΦΑ και η Κύπρος οφείλει άμεσα να επανεξετάσει το σενάριο κατασκευής Τερματικού Υγροποίησης στην Κύπρο, χωρίς να χρειάζεται να περιμένει την έκθεση βιωσιμότητας για την κατασκευή του EastMed, που θα ολοκληρωθεί τέλος του 2022. Μέχρι στιγμής η Κυβέρνηση έδειξε αδικαιολόγητη καθυστέρηση και διστακτικότητα για εκπόνηση ενός Σχεδίου Β για την εμπορική αξιοποίηση των κοιτασμάτων στην Κυπριακή ΑΟΖ. Η Αθήνα και το Κάιρο έχουν εναλλακτικές επιλογές, αλλά η Λευκωσία δεν έχει αυτήν την πολυτέλεια. Οι εξελίξεις τρέχουν και απαιτείται άμεση ενεργοποίηση για ανατροπή των ενεργειακών τετελεσμένων που επιχειρεί να επιβάλει η Άγκυρα στην περιοχή, προτού είναι πλέον πολύ αργά.

Συνέδριο-κλειδί στην Ουάσιγκτον

Πραγματοποιείται αύριο στην Ουάσιγκτον η κορυφαία συνάντηση για τις σχέσεις των ΗΠΑ με τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τα Δυτικά Βαλκάνια. Στόχος, η δημιουργία μιας πλατφόρμας διαλόγου και επικοινωνίας του Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών και του Ελληνοαμερικανικού Συμβουλίου Ηγεσίας. Μερικές από τις βασικές θεματικές ενότητες του συνεδρίου περιλαμβάνουν το δόγμα εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ υπό τον Πρόεδρο Μπάιντεν και πώς επηρεάζει την Ανατολική Μεσόγειο, πώς μπορεί η Δύση να επιτύχει να κρατήσει τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στον φιλελεύθερο κόσμο, μέσω της οικονομικής διπλωματίας, πώς η ενεργειακή διπλωματία μεταμορφώνει την περιοχή. Η εν λόγω συζήτηση αποκτάει ιδιαίτερη αξία μετά και την απόφαση των ΗΠΑ να αποσύρουν, μέσω του περιβόητου non paper, τη στήριξή τους από το σχέδιο του αγωγού EastMed, προκρίνοντας άλλες εναλλακτικές λύσεις για τη μεταφορά των υδρογονανθράκων από την Ανατολική Μεσόγειο προς την ευρωπαϊκή αγορά.

Υπήρξε διακοπή ροής Φ.Α. από τη Ρωσία;

Μέχρι στιγμής, όχι. Η Ρωσία παραδίδει φυσικό αέριο στην Ευρώπη για να εκπληρώσει μακροπρόθεσμα συμβόλαια, σύμφωνα με αγοραστές όπως η Uniper και η RWE στη Γερμανία και οι έμποροι στη Βαλτική. Όμως, από πέρυσι, η Ρωσία παραδίδει μόνο τους συμβατικούς όγκους, λέγοντας ότι κανένας αγοραστής δεν είχε ζητήσει επιπλέον όγκους και ότι δεν είχε πολύ εφεδρικό αέριο η ίδια. Αυτό, σύμφωνα με το Reuters, έχει προκαλέσει αύξηση των τιμών, επειδή, στο παρελθόν, η Ρωσία παρέδιδε συνήθως επιπλέον προμήθειες. Οι τιμές αυξήθηκαν, επίσης, επειδή άλλοι μεγάλοι παραγωγοί αγωνίστηκαν να παραδώσουν περισσότερο φυσικό αέριο εν μέσω πολύ στενών παγκόσμιων αγορών και αυξανόμενης ζήτησης, λόγω της οικονομικής ανάκαμψης από την πανδημία.