Εκεί που το Ουκρανικό συνάντησε τον κορωνοϊό & η βιοασφάλεια την προπαγάνδα

Μεγάλη τροπή πήρε την εβδομάδα που μας πέρασε το θέμα με τα βιοεργαστήρια στην Ουκρανία και τις έρευνες με εξαιρετικά επικίνδυνα παθογόνα. Η εν λόγω ιστορία έχει δύο ενδιαφέρουσες παραμέτρους: Η πρώτη αφορά το τι πραγματικά ισχύει με τα εν λόγω εργαστήρια, σε ποιο βαθμό υπάρχουν επικίνδυνα παθογόνα και σε ποιων τα χέρια βρίσκονται αυτήν τη στιγμή. Η δεύτερη, είναι ο πληροφοριακός πόλεμος που γίνεται γύρω από αυτά. Τι ισχύει; Το να το διαπιστώσει όμως κάποιος είναι ομολογουμένως μια δύσκολη διαδικασία.

Όπως αναφέραμε και στο άρθρο μας της προηγούμενης εβδομάδας («Σημερινή», «Η αστυνομική διάσταση του πολέμου στην Ουκρανία», 06/03/2022), αυτήν τη στιγμή, μεσούντος του πολέμου, γράφονται πολλά, και η όποια ανάλυση ενέχει τον κίνδυνο να μολυνθεί (ή να είναι ήδη μολυσμένη) με παραπληροφόρηση, αφού μεγάλο μέρος της διαθέσιμης ενημέρωσης των αναλυτών από ανοικτές πηγές περνάει (και) μέσα από τα φίλτρα των επιχειρήσεων προπαγάνδας και ψυχολογικού πολέμου απ’ όλες τις πλευρές. Όπως και για τα υπόλοιπα στρατιωτικά γεγονότα επί του εδάφους, το ίδιο ισχύει και σε αυτήν την περίπτωση.

«Έσπασε» το εμπάργκο στα ρωσικά μέσα

Πολύ σύντομα μετά την έναρξη του πολέμου, και παράλληλα με τις υπόλοιπες κυρώσεις, ήρθε και το «εμπάργκο» στις ρωσικές πηγές πληροφόρησης στον Δυτικό κόσμο. Ιδιαίτερα στα ΜΚΔ (Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης), οι επίσημοι δίαυλοι επικοινωνίας των ρωσικών κρατικών μέσων, όπως του περίφημου RT (Russia Today) και του Sputnik είχαν τερματιστεί ή περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό. Τέτοια παραδείγματα είναι η παρουσία τους στο YouTube, το Facebook, στο Telegram και αλλού.

Παρά ταύτα, παρά το ότι βρίσκεται σε πιο δυσχερή θέση από πλευράς μετάδοσης των θέσεών της στο διαδίκτυο, η Ρωσία κατάφερε να περάσει το μήνυμα ότι στην Ουκρανία διεξαγόταν έρευνα, αμυντικής ή στρατιωτικής φύσεως, με επικίνδυνος ιούς και παθογόνα.

Μια χρονολογική ανάλυση της πορείας αυτής της πληροφορίας έκανε ο δημοσιογράφος Tucker Carlson του «FOX News» («Why are we funding this?», 09/03/2022), αποδεικνύοντας ότι, παρά τους περιορισμούς, τα ρωσικά αφηγήματα καταφέρνουν να φθάνουν στην αμερικανική κοινή γνώμη. Ο Carlson, με το γνωστό του ύφος, ανέλυσε πως αρχικά οι ρωσικοί ισχυρισμοί χαρακτηρίστηκαν από αμερικανικά ΜΜΕ ως μέρος της «ρωσικής εκστρατείας παραπληροφόρησης». Επικαλέστηκε δημοσιεύματα της «USA Today» (25/02/2022) με τίτλο «Fact check: False claim of US biolabs in Ukraine tied to Russian disinformation campaign» και του «Foreign Policy» (02/03/2022) με τίτλο «False Claims of U.S. Biowarfare Labs in Ukraine Grip QAnon», ως παραδείγματα ότι τα αμερικανικά μέσα απορρίπτουν τους ισχυρισμούς ως ρωσική και κινεζική προπαγάνδα. Στη συνέχεια, επικαλείται δήλωση του Εκπροσώπου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, Peter Stano, η οποία δημοσιεύθηκε στο «Reuters» («EU says Russia reports of biolabs in Ukraine likely disinformation», 09/03/2022), που αναφέρει ότι οι πληροφορίες του Κρεμλίνου είναι αναξιόπιστες και χαμηλής ποιότητας και «η ρωσική παραπληροφόρηση έχει ένα ιστορικό προώθησης αφηγημάτων χειραγώγησης για βιολογικά όπλα και υποτιθέμενα “μυστικά εργαστήρια”».

Στη συνέχεια, παραπέμπει στη συζήτηση στη Γερουσία, όπου η Victoria Nuland, Υφυπουργός Πολιτικών Υποθέσεων του State Department, επιβεβαιώνει προσεκτικά την ύπαρξη τέτοιων εργαστηρίων στην Ουκρανία. Έπειτα, ο Carlson παραθέτει διστακτικά τις δηλώσεις του ρωσικού Υπουργείου Άμυνας και του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών για το ίδιο θέμα, με τους τελευταίους να καλούν σε ανεξάρτητη διεθνή έρευνα για το ζήτημα. Ακολούθως, ξεθάβει δημοσιεύματα από το 2010 και μετά, που αναφέρονται σε αυτά ακριβώς τα εργαστήρια. Το ένα, είναι δελτίο Τύπου του αμερικανικού Υπουργείου Άμυνας, που αναφέρεται στα εγκαίνια εργαστηρίου στην Οδησσό, το οποίο ερευνούσε για σκοπούς αμυντικής προστασίας «επικίνδυνα παθογόνα που χρησιμοποιούν βιοτρομοκράτες», μεταξύ αυτών ο άνθρακας, ο πυρετός Q και η τουλαραιμία. Ο Carlson παραπέμπει επίσης στην ιστοσελίδα της πρεσβείας των ΗΠΑ στο Κίεβο και στηλιτεύει το γεγονός πως αφαιρέθηκαν σύνδεσμοι στα στοιχεία που εξηγούσαν την αμερικανική στήριξη για βιολογική έρευνα στην Ουκρανία. Τα στοιχεία που επικαλείται ο Carlson είχαν δημοσιευθεί σε παλαιότερη έρευνα της Βουλγάρας δημοσιογράφου Dilyana Gaytandzhieva, που μιλούσε για 11 βιοεργαστήρια στην Ουκρανία, με αμερικανική χρηματοδότηση στο πλαίσιο συμφωνίας με το Υπουργείο Υγείας της χώρας, αφήνοντας μάλιστα υπονοούμενα για ορισμένες εξάρσεις που είχαν παρατηρηθεί στην περιοχή κατά το παρελθόν (Dilyana.bg, 29/04/2018).

Η ανάγνωση του Carlson είναι ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν λέει όλη την αλήθεια στον λαό και πως ο ίδιος ως Αμερικανός πολίτης αναμένει από τους εκλελεγμένους ηγέτες της χώρας του να λογοδοτούν για τον τρόπο που γίνεται η διαχείριση των κονδυλίων των φορολογούμενων πολιτών, ιδιαίτερα όταν οι αποφάσεις τους γίνονται στο όνομά του λαού.

Πειράματα με κορωνοϊό & εξτρεμιστές

Όταν τον Δεκέμβριο του 2019 έκανε την εμφάνισή του ο νέος κορωνοϊός SARS-CoV-2, σχεδόν αμέσως κυκλοφόρησε και η «συνωμοσιολογική» θεωρία πως ήταν «πειραγμένος» σε εργαστήριο της Γουχάν στην Κίνα, με αμερικανική χρηματοδότηση. Η θεωρία αυτή αρχικά γελοιοποιήθηκε και «καταρρίφθηκε» από τους «fact-checkers», αλλά τελικά… «έφαγαν το καπέλο τους», αφού μετά εξετάστηκε ως σενάριο μέχρι και από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες.

Και εκεί που η διεθνής κοινή γνώμη προς στιγμής ξέχασε τον κορωνοϊό και έστρεψε το βλέμμα προς τη νέα τεράστια ανθρωπιστική κρίση, επανεμφανίστηκε με άλλον τρόπο, με τη Μόσχα να αναφέρει πως γίνονταν πειράματα με κορωνοϊό νυχτερίδας και άλλα επικίνδυνα παθογόνα στην Ουκρανία.

Ο εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΑΜ, Υποστράτηγος Igor Konashenkov, ανέφερε ότι στα ουκρανικά βιοεργαστήρια πραγματοποιούνταν πειράματα με δείγματα κορωνοϊού νυχτερίδων. Ανέφερε πως αυτές οι εγκαταστάσεις δημιουργήθηκαν και χρηματοδοτήθηκαν από τις ΗΠΑ. Επικαλούμενος έγγραφα που πήραν οι ρωσικές δυνάμεις, οι ΗΠΑ σκόπευαν το 2022 να εργαστούν σε άλλα παθογόνα όπως πτηνών, νυχτερίδων και ερπετών με σκοπό να διερευνήσουν το εάν αυτά τα ζώα μπορούν να μεταδώσουν τον ιό της αφρικανικής πανώλης των χοίρων και τον άνθρακα. Ο Konashenkov πρόσθεσε πως αυτό που εξεταζόταν ήταν η δυνατότητα διασποράς αυτών των παθογόνων από άγρια αποδημητικά πτηνά που κινούνται μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας και άλλων γειτονικών χωρών.

Σύμφωνα με το «RT» (10/03/2022), η Ρωσία ανακοίνωσε ότι κατέλαβε αρκετά εργαστήρια στην Ουκρανία. Αξιωματούχοι στη Μόσχα ισχυρίζονται πως το προσωπικό των εργαστηρίων ανέφερε στις ρωσικές δυνάμεις ότι ιδιαίτερα επικίνδυνα παθογόνα, συμπεριλαμβανομένης της πανούκλας και του άνθρακα, καταστράφηκαν όταν ξεκίνησε η στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας στις 24 Φεβρουαρίου. Ο Konashenkov υπέθεσε ότι το Πεντάγωνο φοβόταν πως θα αποκαλυφθούν τα «μυστικά βιολογικά του πειράματα» και έτσι «διέταξε τις ουκρανικές Αρχές να ξεφορτωθούν στοιχεία που υποδεικνύουν τέτοια έρευνα».

Απευθείας σύνδεση με τον κορωνοϊό έκανε και η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ, Maria Zakharova, στις 9 Μαρτίου: «Μετά που περάσαμε από τον αγώνα κατά του κορωνοϊού το 2020, καταλαβαίνουμε όλοι πως αν βγουν έξω βιολογικά όπλα, δεν θα υπάρξει κανένας τρόπος να τα περιορίσουμε». Ανέφερε επίσης πως δεν υπάρχει έλεγχος, καθώς, σύμφωνα με την ίδια, οι ουκρανικές έρευνες γίνονται μυστικά και χωρίς έλεγχο, και ισχυρίστηκε πως η ρωσική εισβολή απέτρεψε τον κίνδυνο αυτά να πέσουν σε χέρια εξτρεμιστών. Η Zakharova υποστήριξε πως, σύμφωνα με έγγραφα που εντόπισαν οι ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία, υπήρξε «επείγουσα απόπειρα για την καταστροφή των πειστηρίων» σχετικά με τα στρατιωτικά προγράμματα ανάπτυξης βιολογικών όπλων.

Απαντώντας, το Πεντάγωνο κατηγόρησε τη Ρωσία ότι «σκόπιμα διασπείρει ξεκάθαρα ψέματα» και πως παρόμοιοι ισχυρισμοί είχαν διατυπωθεί και προηγουμένως και πως «έχουν καταρριφθεί οριστικά και επανειλημμένα εδώ και πολλά χρόνια». Πρόσθεσε δε ότι οι πρόσφατοι ρωσικοί ισχυρισμοί για παθογόνους παράγοντας δεν είναι τίποτα άλλο από ένα πρόσχημα του Κρεμλίνου «σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσει τις δικές του φρικτές ενέργειες στην Ουκρανία» και αντέστρεψε τις κατηγορίες, λέγοντας ότι είναι η Μόσχα που διαθέτει «ενεργά προγράμματα χημικών και βιολογικών όπλων».

«Στήνουν τα στημένα»

Όπως μετέδωσε το «RT» (11/03/2022), η ρωσική στρατιωτική ενημέρωση υποστήριξε ότι η Υπηρεσία Μείωσης Απειλών Άμυνας του αμερικανικού Πενταγώνου (Defense Threat Reduction Agency), «χρηματοδοτεί και διεξάγει στρατιωτική βιολογική έρευνα στο έδαφος της Ουκρανίας». Οι Ρώσοι επικαλούνται έγγραφα που ανευρέθησαν σε διάφορες εγκαταστάσεις κατά τη διάρκεια της συνεχιζόμενης εισβολής τους στην Ουκρανία. Μεταξύ άλλων δραστηριοτήτων, αναφέρθηκε πως διεξήχθη έρευνα σε εργαστήρια στο Κίεβο, στο Χάρκοβο και στην Οδησσό, για να «μελετηθεί η πιθανότητα εξάπλωσης ιδιαίτερα επικίνδυνων λοιμώξεων μέσω των αποδημητικών πτηνών».

Η Ουάσιγκτον, ωστόσο, απέρριψε αυτές τις κατηγορίες. Ο εκπρόσωπος του State Department, Ned Price, ανέφερε την Τετάρτη ότι οι ΗΠΑ «συμμορφώνονται πλήρως με τις υποχρεώσεις τους βάσει της Σύμβασης για τα Χημικά Όπλα και της Σύμβασης για τα Βιολογικά Όπλα και δεν αναπτύσσουν ούτε κατέχουν τέτοια όπλα πουθενά». Αντίθετα, ο Price υποστήριξε ότι ήταν η Ρωσία που διαχειριζόταν «ενεργά προγράμματα χημικών και βιολογικών όπλων», χωρίς να αναφέρει περισσότερες λεπτομέρειες.

Η Υφυπουργός για Πολιτικές Υποθέσεις Victoria Nuland, η οποία είχε εμπλακεί στην ουκρανική κρίση και το 2014 επισκεπτόμενη μάλιστα τους διαδηλωτές του Euromaidan, ανέφερε ενώπιον της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας την Τρίτη ότι η Ουκρανία διαθέτει, πράγματι, «εγκαταστάσεις βιολογικής έρευνας», εκφράζοντας ανησυχίες ότι «οι ρωσικές δυνάμεις μπορεί να επιδιώκουν να αποκτήσουν τον έλεγχο» επικίνδυνων υλικών από αυτά τα εργαστήρια. Είπε, απαντώντας σε ερώτηση του ρεπουμπλικάνου Γερουσιαστή Marco Rubio, ότι συνεργάζονται με την Ουκρανία για να μην πέσουν επικίνδυνα υλικά στα χέρια των Ρώσων. «Δεν υπάρχει αμφιβολία στο μυαλό μου», είπε η Nuland, ότι «είναι κλασική ρωσική τεχνική να φταίνε τους άλλους για πράγματα που προετοιμάζουν οι ίδιοι» (C-Span, 08/03/2022). Ωστόσο, δεν επιβεβαίωσε οποιαδήποτε αμερικανική εμπλοκή στις εγκαταστάσεις και δεν υπεισήλθε σε άλλες λεπτομέρειες.

Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelenskyy ανέφερε πως τα βιοεργαστήρια στη χώρα του υπάρχουν από τον καιρό της Σοβιετικής Ένωσης και επικεντρώνονται σε έρευνα που δεν έχει στρατιωτική διάσταση. «Ούτε χημικά όπλα ούτε άλλα όπλα μαζικής καταστροφής αναπτύσσονται στο έδαφός μας», ανέφερε.

Οι συνεχείς αλληλοκατηγορίες μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας για το ποιος ενδέχεται να κάνει πρώτος «προβοκατόρικη» επίθεση με βιοόπλα και μετά να ρίξει το φταίξιμο στον άλλο θυμίζει τη γνωστή λεμεσιανή ατάκα «στήνουν τα στημένα».

ΠΟΥ προς Ουκρανία: Καταστρέψτε τους ιούς

Μετά από αίτημα της Ρωσίας, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ συνεδρίασε εκτάκτως την Παρασκευή, 11 Μαρτίου, προκειμένου να εξεταστούν οι ισχυρισμοί της Μόσχας για ανάπτυξη βιολογικών όπλων στην Ουκρανία για λογαριασμό των ΗΠΑ. Ο πρώτος Αναπληρωτής Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ρωσίας στον ΟΗΕ, Dmitry Polyanskiy, επικαλέστηκε ενημέρωση του ρωσικού ΥΠΑΜ ότι οι ΗΠΑ και μερικοί σύμμαχοί της στο ΝΑΤΟ λειτουργούσαν «στρατιωτικά βιολογικά προγράμματα» στην Ουκρανία. Η Ουάσιγκτον με τη σειρά της αναφέρει ότι αυτό είναι «γελοίο» και ότι η «προπαγάνδα» από τη Μόσχα περί ανάπτυξης όπλων μαζικής καταστροφής από το Κίεβο αποτελεί πρόσχημα για τη δικαιολόγηση της εισβολής και για τη χρήση τέτοιων όπλων από τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις. Ο Αμερικανός αναπληρωτής πρεσβευτής στα Ηνωμένα Έθνη, Jeffrey Prescott, ανταπέδωσε τις κατηγορίες, με αναφορές στη δηλητηρίαση πολιτικών αντιπάλων του Vladimir Putin και τη στήριξη προς την κυβέρνηση του Bashar al-Assad προς τη Συρία, η οποία έχει επίσης κατηγορηθεί επανειλημμένα για τη χρήση χημικών όπλων (ΑΠΕ-ΜΠΕ, 11/03/2022).

Για το θέμα τοποθετήθηκε τελικά και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο οποίος συνέστησε στην Ουκρανία να καταστρέψει τυχόν επικίνδυνα μικρόβια ή ιούς που φυλάσσονται σε βιοϊατρικά εργαστήρια προκειμένου να προληφθεί ενδεχόμενη διαρροή εν μέσω της ρωσικής εισβολής.

Την είδηση μετέδωσε το «Reuters» (11/03/2022), σύμφωνα με το οποίο ειδικοί σε θέματα βιοασφάλειας έχουν εκφράσει ανησυχίες για μετάδοση ασθενειών στον πληθυσμό σε περίπτωση που πληγούν ερευνητικές εγκαταστάσεις. Απαντώντας σε ερώτημα του «Reuters» για τη συνεργασία του με την Ουκρανία από την έναρξη της εισβολής, ο ΠΟΥ ανέφερε ότι συνεργάζεται εδώ και χρόνια με τις ουκρανικές Αρχές δημόσιας υγείας σχετικά με πρακτικές ασφάλειας που βοηθούν στην αποτροπή «τυχαίας ή εσκεμμένης απελευθέρωσης παθογόνων παραγόντων».

«Ο ΠΟΥ έχει απευθύνει ισχυρή σύσταση στου Υπουργείο Υγείας της Ουκρανίας και άλλους αρμόδιους φορείς να καταστρέψουν παθογόνα υψηλού ρίσκου προκειμένου να προληφθούν ενδεχόμενες διαρροές», ανέφερε ο διεθνής Οργανισμός του ΟΗΕ.

Ο ΠΟΥ δεν διευκρίνισε τι είδους παθογόνοι παράγοντες μπορεί να φυλάσσονται στην Ουκρανία ή αν η χώρα εφάρμοσε τη σύσταση για καταστροφή τους.

Το «Reuters» ανέφερε ότι τα βιοϊατρικά εργαστήρια της Ουκρανίας βρίσκονται στο επίκεντρο επιχείρησης παραπληροφόρησης από τη Ρωσία, η οποία υποστηρίζει χωρίς αποδείξεις ότι στη χώρα λειτουργεί αμερικανικό εργαστήριο βιολογικών όπλων.

Συνωμοσιολόγοι: Το τρίγωνο Ουκρανία-κορωνοϊός-EUDCC

Ο Igor Kirillov, επικεφαλής των Στρατευμάτων Πυρηνικής, Βιολογικής και Χημικής Προστασίας των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων, δήλωσε ότι «τα διαθέσιμα έγγραφα επιβεβαιώνουν πολυάριθμες περιπτώσεις μεταφοράς βιολογικών δειγμάτων Ουκρανών πολιτών στο εξωτερικό. Με μεγάλο βαθμό πιθανότητας, μπορούμε να πούμε ότι ένα από τα καθήκοντα των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων τους είναι η δημιουργία βιοπαραγόντων που μπορούν επιλεκτικά να επηρεάσουν διάφορες εθνικές ομάδες του πληθυσμού» (Sputnik, 10/03/2022). Σημειώνεται πως για παρόμοιας φύσης τεχνολογία (“precision bioweapons”) είχαν και οι ΗΠΑ κατηγορήσει πρόσφατα την Κίνα, όπως αναλύσαμε προηγουμένως (βλ. «Σημερινή», «Επιμειξία πληροφορικής-βιολογίας & η στρατιωτικοποίηση του ανθρώπινου εγκεφάλου», 16/01/2022).

Οπωσδήποτε, οι κατηγορίες της Ρωσίας προς Ουκρανία-ΗΠΑ δεν πέρασαν βεβαίως απαρατήρητες από τους Δυτικούς συνωμοσιολογικούς κύκλους, οι οποίοι συνέδεσαν το θέμα απευθείας με την πολλαπλών ταχυτήτων κρίση του κορωνοϊού. Συγκεκριμένα, υπάρχει η άποψη πως με τα όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία μπορεί να «ξεφύγει» (εντός ή εκτός εισαγωγικών) ένας ιός από τέτοια εργαστήρια και να δημιουργηθεί εκ νέου μια πανδημία, η οποία θα δικαιολογήσει από την αρχή κατασταλτικά μέτρα, λόκνταουν, υποχρεωτικούς εμβολιασμούς και άλλες μορφές παγκόσμιου ανθρώπινου ελέγχου στα πλαίσια μιας «νέας πανδημιακής εποχής» με συντονιστή το World Economic Forum του Νταβός (Reese Report, 10/03/2022).

Μάλιστα, υπάρχουν κι αυτοί που βλέπουν με καχυποψία την σιωπηρές, αλλά παράλληλες, πρωτοβουλίες του ΠΟΥ για εισαγωγή των «ψηφιακών πιστοποιητικών εμβολιασμού» (“digital vaccination certificates”) με τυποποίηση κωδικού QR στα πρότυπα των ευρωπαϊκών πιστοποιητικών. Για τούτο, έχει επιλεγεί η γερμανική Deutsche Telekom, για να συνδράμει στην ανάπτυξη διεθνών υπηρεσιών πιστοποίησης εμβολιασμού, με τις ανησυχίες για ένα δυστοπικό παγκόσμιο σύστημα κοινωνικής πίστωσης (social credit system), όπως αναφέρει ο Scott Bicheno, αρχισυντάκτης του «Telecoms.com» (23/02/2022). Σε επίπεδο ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 3 Φεβρουαρίου κατέθεσε πρόταση τροποποίησης του Κανονισμού 2021/953 για το πιστοποιητικό εμβολιασμού/διαγνωστικού ελέγχου/ανάρρωσης EUDCC με στόχο την επέκταση της χρήσης του και με σαφή περιγραφή του ως «το παγκόσμιο πρότυπο» (“the global standard”).

* Αστυνομικές Σπουδές, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου

(δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή της Κυριακής», 13/03/2022, στήλη «Άμυνας & Ασφάλειας Αφηγήματα»)