Η σύγκρουση Ανατολής - Δύσης σε ενεργό αποτύπωμα

Η σημερινή σύγκρουση, που λαμβάνει χώραν στο ουκρανικό μέτωπο, ανακαλεί εν τοις πράγμασι παραστάσεις πολιτικών δρώμενων του όχι απώτερου παρελθόντος, που παραπέμπουν στην παλαιόθεν υφιστάμενη σύγκρουσης Ανατολής – Δύσης και δη του σοβιετικού ιμπέριουμ με το ευρωπαϊκό και ευρύτερο δυτικό σύστημα.

Πρόκειται για σύγκρουση δυο κόσμων, που δεν παραπέμπει μόνο σε ιδεολογικοπολιτικές αντιλήψεις συγκρότησης κρατικών οντοτήτων, εθνικών συμφερόντων και συστημάτων διακυβέρνησης, αλλά πολύ περισσότερο σε κοσμοθεωρητικές και ιστορικές προεκτάσεις μιας οιονεί εμφιλοχωρούσας τραυματικής καχυποψίας και αρνητικά βεβαρημένων ιστορικών εμπειριών του παρελθόντος.

Η σημερινή σύγκρουση επιχειρεί να πραγματώσει το «όραμα» μιας Ουκρανίας που αναζητεί την ταυτότητά της στον Δυτικό κόσμο σε μια εξιδανικευμένη εκδοχή του δυτικού «παραδείσου» ως υλικού τρόπου ζωής, απορρίπτοντας ταυτόχρονα το αυθεντικά δεδομένο ουκρανορωσικό ιστορικό παρελθόν της, όπερ και στο σημερινό πεδίο της μάχης, μέσα από την εθνική συσπείρωση που επέρχεται από τη διαλαμβανόμενη ενεργοποιημένη στάση υπεράσπισης γης και πληθυσμού, οικοδομείται η, εν είδει status nascendi, ουκρανική εθνική ταυτότητα.

Συναφώς η πολεμική αναμέτρηση, η σύγκρουση και η υπαρξιακής διάστασης απειλή, προσδιορίζουν ιστορικά διαδικασίες οικοδόμησης και εμπέδωσης εθνικών ταυτοτήτων, που οριοθετούν και την ενδυνάμωση κρατικών οντοτήτων. Το παράδειγμα της Ελβετίας παραμένει κλασικό και διδακτικό, καθώς η εμπέδωση κατά ταύτα της ελβετικής εθνικής ταυτότητας ανδρώθηκε μέσα από την αντίληψη απειλής από γειτονικές χώρες, όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Γαλλία.

Η σημερινή συγκρουσιακή διάσταση των εξελίξεων στο ρωσοουκρανικό μέτωπο, όπου με δεδομένο ως αληθές θύμα τον ουκρανικό λαό, ανακινεί συνθήκες ενός οιονεί αφυπνιζόμενου, πρωτίστως δε Δυτικού αντιρωσισμού, που εξυπηρετεί στενά, αλλά και ευρύτερα συμφέροντα κρατικών οντοτήτων, ενώ έλκει κατά ταύτα την καταγωγή του στην εποχή των Τσάρων, ιδιαιτέρως δε της Μεγάλης Αικατερίνης και την αντιπαράθεσή της με τον τότε Δυτικό κόσμο.

Ο σημερινός μαζικά και δυναμικά κλιμακούμενος αντιρωσισμός, που ξεκίνησε από τα οικονομικά μέτρα εν συναφεία προς τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, επεκτείνεται, πέραν της οικονομίας και της πολιτικής, σε όλα τα επίπεδα των σχέσεων Ρωσίας – Δύσης, συμπεριλαμβανομένου και του πολιτισμού, που από τη φύση του οφείλει να αντικρίζεται ως ενωτικός κρίκος και όχι να γίνεται «αγαθό» στον μύλο της συγκρουσιακής αντιπαράθεσης, επιφέρει αφεύκτως συνθήκες ενός καθόλου ευοίωνου για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια νέου κλίματος ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης Ανατολής - Δύσης.

Το εν εξελίξει διαμορφούμενο κλίμα στον Δυτικό χώρο έχει τις αφετηριακές του δομές στην παραδοσιακά αντιρωσική προσέγγιση της Βρετανίας, που ως παλαιά αποικιακή διάρθρωση πολιτικής ευρίσκετο σε οιονεί αντιπαράθεση με το τσαρικό αυτοκρατορικό σχήμα παρουσίας στο διεθνοπολιτικό γίγνεσθαι, επηρεάζει δε στο σύγχρονο πλαίσιο και τις αποφάσεις των ΗΠΑ, ενώ σε τακτικό επίπεδο συμπλέει και με το Βερολίνο, του οποίου η θεσμική μνήμη ως οιονεί υφιστάμενο τραυματικό παρελθόν, απορρέων από την ταπεινωτική απόληξη της συμμετοχής του σε δυο παγκοσμίους πολέμους, εκδηλώνεται σήμερα ως μια δυναμικώς διαδραματιζόμενη αντιπαλότητα Δύσης - Ανατολής.

Στο ρωσικό πεδίο, τα κατά τα ανωτέρω σε πολλά επίπεδα επιβληθέντα μέτρα του Δυτικού κόσμου εις βάρος της Ρωσίας και του λαού της, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη την ιστορική και πολιτιστική διαδρομή, καθώς και το φιλοσοφικό υπόβαθρο του ρωσικού έθνους, αναμένεται τουλάχιστον βραχυμεσοπρόθεσμα να επιφέρουν το αντίθετο του επιδιωκόμενου αποτελέσματος, δηλαδή εθνική συσπείρωση πέριξ του ηγέτη και της σημαίας ως συμβόλου ενότητας και ιστορικής παρακαταθήκης.

Συναφώς η παράσταση της Δύσης ως κατά ταύτα αντίπαλον δέος ενδυναμώνεται έτι περαιτέρω στο εσωτερικό πλαίσιο διεργασιών του ρωσικού λαού. Η περαιτέρω πορεία εσωτερικής στάσης της ρωσικής κοινωνίας θα εξαρτηθεί, τόσο από την έκβαση και τη διάρκεια του ρωσοουκρανικού πολέμου με έκδηλη την εξέλιξή του σε ρωσοδυτικό τοιούτο, όσο και από τη συνέχιση της υφιστάμενης πολιτικής νομιμοποίησης της σχέσης ηγέτη και κοινωνίας. Τούτο ισχύει κατ’ εξοχήν σε χώρες, όπως η Ρωσία, όπου στο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο διαδρομής τους, τη απουσία μιας δημοκρατικής παράδοσης, κυριαρχεί η περονικού τύπου ηγεσία, που συσπειρώνει τον λαό σε δύσκολες και κρίσιμες ώρες.