Μαχητικές μαθητικές διαδηλώσεις: Μια ξεχωριστή μέρα για την Πάφο
Οι μαθητές του Γυμνασίου και του Κολεγίου της πόλης ξεσηκώθηκαν, όπως είχαν προσχεδιάσει από την προηγούμενη μέρα, και ζήτησαν από την κατοχική δύναμη ν’ αφήσει ελεύθερους τους αγωνιστές που είχαν συλληφθεί κατά την εκφόρτωση οπλισμού από το πλοιάριο «Άγιος Γεώργιος»
Η 16η Μαρτίου 1955 ήταν μια ξεχωριστή μέρα για την Πάφο. Η πόλη του Κινύρα και του Δημοφώντα έμοιαζε με ηφαίστειο. Οι μαθητές του Γυμνασίου και του Κολεγίου της πόλης ξεσηκώθηκαν, όπως είχαν προσχεδιάσει από την προηγούμενη μέρα, και ζήτησαν από την κατοχική δύναμη ν’ αφήσει ελεύθερους τους αγωνιστές που είχαν συλληφθεί κατά την εκφόρτωση οπλισμού από το πλοιάριο «Άγιος Γεώργιος». Σύσσωμοι οι μαθητές εγκατέλειψαν τα θρανία τους και μ’ επικεφαλής Ελληνικές Σημαίες και κραυγάζοντας αντικατοχικά - αντιβρετανικά συνθήματα, όπως «Να φύγουν οι Άγγλοι από την Κύπρο», «Ένωσιν και μόνον Ένωσιν», «Ελευθερία στους υποδίκους», «Λευτεριά ή θάνατος», κατευθύνθηκαν στον ιερό μητροπολιτικό ναό Αγίου Θεοδώρου, όπου τελείτο η λειτουργία της Προηγιασμένης.
Μετά τη Θεία Λειτουργία μίλησε στους μαθητές ο μοναχός της Ιεράς Μονής Αγίου Νεοφύτου, Μερακλής, και είπε: «Έχομεν συναθροισθεί εδώ διά να προσευχηθώμεν, κορίτσια και αγόρια, διά τους 13 κατηγορουμένους υποδίκους και όπως επαινέσωμεν αυτούς ως πρωτεργάτας της ελευθερίας μας».
Στη συνέχεια μίλησε ο Μιχαήλ Δημητρίου Ψαράς, ο οποίος αναφέρθηκε στους στρουθοκαμήλους και τους ιμπεριαλιστές του Λονδίνου, οι οποίοι κρατούν τους Έλληνες της Κύπρου υποδούλους. Και καταλήγοντας τόνισε: «Θα αγωνισθώμεν με όλας μας τας δυνάμεις, διά να απαιτήσωμεν την ελευθερίαν μας και, αν παραστή ανάγκη, να χύσωμεν και την τελευταίαν ρανίδα του αίματός μας».
Τελευταίος πήρε τον λόγο ο μαθητής του Γυμνασίου Κώστας Νικόλα Χατζηκωστής (Πρόεδρος σήμερα του εκδοτικού- δημοσιογραφικού συγκροτήματος «Δίας» και του τηλεοπτικού σταθμού «Σίγμα»), ο οποίος με παλλόμενη φωνή τόνισε, μεταξύ άλλων, και τα εξής: «Αγαπητοί συμμαθηταί, σήμερα καλούμεθα να εκφράσωμεν την ολόψυχον συμπαράστασίν μας προς τους αγωνιστάς που δικάζονται από το αποικιακόν δικαστήριον και να διατρανώσωμεν την στερράν και αμετάκλητον απόφασίν μας, να αγωνισθώμεν διά την ελευθερίαν της φιλτάτης ιδιαιτέρας πατρίδος μας. Είναι καιρός να πούμε κατάμουτρα στους Άγγλους ότι δεν έχουν πλέον θέσιν εις την από αιώνων Ελληνικήν Κύπρον. Ο αρχιερέας και βασιλεύς της πόλεώς μας, Κινύρας, είχε δωρίσει εις τον Αρχιστράτηγον των Ελλήνων, βασιλέα των Μυκηνών Αγαμέμνονα, χάλκινον θώρακα, όταν έγινε η εκστρατεία κατά της Τροίας. Έλληνες της Κύπρου πήγαν στην Ελλάδα και πολέμησαν εις όλους τους απελευθερωτικούς πολέμους του Έθνους. Αρκετοί έβαψαν με το αίμα των τα πεδία των μαχών διά την ελευθερίαν, την δόξαν και το μεγαλείον του Ελληνισμού. Οι αλύτρωτοι Έλληνες της Κύπρου ζητούμεν την ελευθερίαν μας. Και θα την αποκτήσωμεν, είτε το θέλουν οι Άγγλοι είτε όχι. Ζήτω η Ένωσις».
Καταλήγοντας ο Κώστας Χατζηκωστής, όπως είχε συμφωνηθεί από το προηγούμενο βράδυ με τον Λάμπρο Φωτίου, έναν από τους οργανωτές της διαδήλωσης, είπε: «Και τώρα, παιδιά, να μεταβούμε ήσυχα στις τάξεις μας». Ποιες τάξεις, όμως; Η ομιλία του Χατζηκωστή αποτέλεσε το έναυσμα για την εξέγερση των μαθητών, οι οποίοι γνώριζαν ότι ήταν προσποιητή η έκκλησή του να μεταβούν ειρηνικά στα σχολεία τους. Ο Λάμπρος Φωτίου βγήκε από το ιερό με την Ελληνική Σημαία και οι μαθητές πορεύτηκαν από την εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου προς τα δικαστήρια, όπου διεξαγόταν η ακρόαση της υπόθεσης των αγωνιστών του «Αγίου Γεωργίου», κραυγάζοντας αντιβρετανικά συνθήματα, τραγουδώντας εθνικά εμβατήρια και τον Ύμνο της Κύπρου του Γιάννη Περδίου: «Η Κύπρος μας που στέναζε τόσους αιώνας σκλάβα/ και μάτωναν τα χέρια της τόσα βαριά δεσμά,/ απ’ την ψυχή της έχυσε τον όμορφη της λάβα/ κι άνοιξε δρόμο φωτεινό να δει τη λευτεριά…».
Στην πορεία τους προς τα δικαστήρια οι διαδηλωτές μαθητές παρέσυραν εκατοντάδες πολίτες και σε λίγο πολιόρκησαν τα δικαστήρια κι επιχείρησαν να διασπάσουν τον αστυνομικό κλοιό και να μπουν στη δικαστική αίθουσα, όπου γινόταν η ακρόαση της υπόθεσης του πλοιαρίου «Άγιος Γεώργιος», με πρόθεση ν’ απαγάγουν και απελευθερώσουν τους υπόδικους αγωνιστές, Χλωρακιώτες κι Ελλαδίτες. Η Αστυνομία τα βρήκε σκούρα και ζητήθηκαν ενισχύσεις. Σε μια στιγμή, θαρραλέοι μαθητές διέσπασαν τον αστυνομικό κλοιό και έφθασαν μέχρι την είσοδο της δικαστικής αίθουσας, οπότε η ακρόαση της υπόθεσης διακόπηκε, η δικαστική αίθουσα εκκενώθηκε εσπευσμένα και οι υπόδικοι μετακινήθηκαν σε ασφαλέστερο μέρος από την εσωτερική είσοδο των δικαστών, για να μην απαχθούν και απελευθερωθούν. Συγχυσμένος και έντρομος ο Βρετανός Διοικητής της Πάφου διέταξε την άμεση τοποθέτηση συρματοπλεγμάτων, για ν’ αποτραπεί η είσοδος των διαδηλωτών στις δικαστικές αίθουσες και ν’ αποτραπεί η απαγωγή και απελευθέρωση των υποδίκων. Η Αστυνομία, στην προσπάθειά της «να αποκαταστήσει τη διασαλευθείσα τάξη, άρχισε συλλήψεις διαδηλωτών. Ανάμεσά τους ήταν και ο ήρωας της αγχόνης Ευαγόρας Μιλτιάδου Παλληκαρίδης, από την Τσάδα, ο σημερινός νομικός, δημοσιολόγος- αρθρογράφος, Πρόεδρος του Εκδοτικού Συγκροτήματος «Δίας» και του τηλεοπτικού σταθμού «Σίγμα», Κώστας Χατζηκωστής, και το μετέπειτα εκλεκτό στέλεχος της ΕΟΚΑ, Κώστας Κυριάκου Πενταράς. Συνολικά είχαν συλληφθεί 16 μαθητές και 16 πολίτες. Όλοι κατηγορήθηκαν γραπτώς και οδηγήθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου Πάφου στις 17 Μαΐου, όπου στους μαθητές επιβλήθηκαν ποινές μεταξύ προστίμου 5 λιρών και φυλάκισης 8 εβδομάδων, στους δε πολίτες ποινές προστίμου από δύο λιρών μέχρι φυλάκισης ενός έτους.
Εκδίδοντας την καταδικαστική του απόφαση ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου Κώστας Ζαννετίδης επισήμανε ότι, ο πιο μικρός κατηγορούμενος, Κώστας Χατζηκωστής, φάνηκε ο πιο σοφός και κάλεσε τους συμμαθητές του να μεταβούν ήσυχα στις τάξεις τους. Πού να πονηρευτεί ο αγαθός δικαστής, ότι όλα ήταν καλά προσχεδιασμένα από επιτροπή των μαθητών από το προηγούμενο απόγευμα...
Οι καταδικασθέντες μαθητές ήταν: Λαυρέντιος Χαραλαμπίδης, δόκιμος μοναχός Αγίου Νεοφύτου, Φυλακτής Ανδρέας Κυπριανού, Αντρέας Αντωνίου Στόκκος, Ευαγόρας Μιλτιάδη Παλληκαρίδης, Χριστόδουλος Γεωργίου, Κώστας Νικόλα Χατζηκωστής, Δημήτριος Κωνσταντινίδης και Αντρέας Βρυώνη Ηλιάδης (μαθητές του Γυμνασίου Πάφου), Πανάρετος Χρ. Χατζησάββας, Αντρέας Γεωργίου Γαλαταριώτης, Σπύρος Χρυσοστόμου, Μιχαήλ Δημητρίου - Ψαράς, Αντρέας Γεωργίου Μαυρονικόλας, Γεώργιος Αριστοδήμου - Πυρκάς και Χριστάκης Γ. Μανώλη (του Κολεγίου Πάφου).
Μεταξύ των πολιτών που συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν για οχλαγωγία ήταν ο Γεώργιος Χριστοδούλου από την Άρμου, οι Γεώργιος Ταπακούδης, Κώστας Κ. Πενταράς, Αντώνης Ευσταθίου από την Χλώρακα και Φτερούδης από τη Μαραθούντα. Σ’ αυτούς επιβλήθηκαν ποινές προστίμου από δύο λιρών μέχρι φυλάκισης ενός έτους.
