Το Ουκρανικό, ο Θουκυδίδης και... κάποιες μνήμες

ΤΑ ΠΟΛΥ ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ έπονται. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, στην 11η ήδη ημέρα της, από τις 24 Φεβρουαρίου, ηχεί σαν φρικτά τρομακτικό πρελούδιο. Μοιάζει με προανάκρουσμα πολύ γενικότερης σύρραξης. Που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πόσο παγκόσμιες θα είναι οι διαστάσεις και η καταστροφικότητά της. Υπό την διαρκή, μάλιστα, υπόρρητη απειλή και πυρηνικού ολοκαυτώματος.

- Εβδομήντα εφτά χρόνια μετά την λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου (1939-1945), διάχυτος είναι, και βάσιμος επίσης δυστυχώς, ο φόβος ότι, η φλεγόμενη Ουκρανία ανάβει πλέον το φυτίλι για την έκρηξη του Τρίτου Παγκοσμίου...

ΔΥΟ ΧΙΛΙΑΔΕΣ τετρακόσια πενήντα τρία (2.453) χρόνια από την έναρξη του Πελοποννησιακού Πολέμου (431 προ Χριστού - 2022 μετά Χριστόν) η ανθρώπινη φύση επιμένει να προκαλεί και να αναπαράγει την επαλήθευση των πολεμικών «τοιούτων και παραπλησίων έσεσθαι», για τα οποία έγραψε το έργο του, «ως κτήμα τε ες αιεί» της ανθρωπότητας, ο αρχαίος ιστορικός Θουκυδίδης:

- Στριμωγμένη από τον φόβο της υπερδύναμης των αρχαίων Αθηναίων, η άλλη υπερδύναμη του 5ου αιώνα προ Χριστού, η Σπάρτη του Αρχίδαμου, ξεκίνησε τον πόλεμο το 431 π.Χρ., ο οποίος, καταστροφικότατος, διήρκεσε 27 έτη, για όλες τις ελληνικές πόλεις - κράτη της εποχής του και γειτόνων τους.

- Είναι, άραγε, στις μέρες μας, η Ρωσία του Πούτιν, το αντίστοιχο των Λακεδαιμονίων του Αρχίδαμου;

ΣΗΜΕΡΑ οι περιστάσεις του Ουκρανικού πολέμου και των αντιπαρατασσομένων δυνάμεων, με παγκόσμιες ήδη επιπτώσεις και κινητοποιήσεις, διαμορφώνουν βασίμως τον φόβο ότι η ανθρωπότητα κατρακυλά και πάλι σε απρόβλεπτης διάρκειας και καταστροφικότητας εμπόλεμη κατάσταση. Για την οποία ουδείς δύναται με βεβαιότητα να προβλέψει την έκβαση. Ούτε και «ποιοι με ποιους» θα υποχρεωθούν ή θα επιλέξουν να συνταχθούν εναντίον των «άλλων» και με ποιους τρόπους, στην εξέλιξη των διακυμάνσεών της.

ΥΣΤΕΡΑ από τα φρικτά παθήματα δύο Παγκοσμίων Πολέμων και εκατοντάδων άλλων μετέπειτα τοπικών πολέμων των δύο τελευταίων αιώνων, πόσα άραγε μαθήματα κατόρθωσαν να κάνουν σοφότερη την ανθρωπότητα, ώστε να ημερέψει και να χαλιναγωγήσει την επικινδυνότητα και την καταστροφικότητα της εριστικότατης ανθρώπινης φύσης, την οποία είχε εξιχνιάσει αναλυτικά πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια ο Θουκυδίδης;

- ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟ δε και κατεπείγον είναι το ερώτημα: Ποιες δυνάμεις και με πόσες δυνατότητες ΙΣΧΥΟΣ είναι ικανές και πρόθυμες να αποτρέψουν, να εμποδίσουν, να μην επιτρέψουν την ανάφλεξη του Γ΄ Παγκοσμίου Πολέμου;

ΧΡΗΣΙΜΗ είναι, ή μπορεί να αποβεί η υπενθύμιση για το πώς σκέφτονταν οι παππούδες και πατέρες των σημερινών παππούδων στα προεόρτια και κατά την έναρξη του προηγούμενου Παγκοσμίου Πολέμου και, με ποιά κριτήρια, ποια στάση αποφάσιζαν, οι πολιτικές δυνάμεις της εποχής του.

- Ακόμη και στο υπόδουλο των Άγγλων νησί της Κύπρου. Του συνθλιπτικά καταπιεζόμενου από τους Εγγλέζους αποικιοκράτες ελληνικού κυπριακού λαού, μετά την αυθόρμητη εθνικο-λαϊκή του εξέγερση των Οκτωβριανών του 1931 για Ένωση με την μητέρα Ελλάδα.

- Και το «παράδοξο» γεγονός ότι ευθύς μετά την έναρξη του Β΄ Παγκ. Πολέμου οι υπόδουλοι των Άγγλων και ολοκληρωτικά δικτατορευόμενοι από την αγγλική Παλμεροκρατία, Έλληνες Κύπριοι, όχι μόνο έγιναν αίφνης σύμμαχοί τους στον πολεμικό αγώνα εναντίον της Ιταλίας του Μουσολίνι και της Γερμανίας του Χίτλερ, αλλά και εθελοντικά έσπευσαν να καταταγούν στον αγγλικό στρατό του Cyprus Regiment για να λάβουν μέρος σε πολλές πολεμικές επιχειρήσεις, στην Ελλάδα, στην Αφρική, στην Ιταλία κ.α.

ΜΝΗΜΗΣ χάριν λοιπόν ανασύρουμε από το βιβλίο του Πανίκου Παιονίδη «Ανδρέας Ζιαρτίδης - Χωρίς φόβο και πάθος» (Λευκωσία, 1995) πώς τα περιέγραψε ο διατελέσας μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου (ΚΚΚ) και εκ των ιδρυτικών στελεχών το 1941 του ΑΚΕΛ, ηγέτης της ΠΕΟ και επί δεκαετίες μέλος της Βουλής της Κυπριακής Δημοκρατίας, αείμνηστος: ΑΝΔΡΕΑΣ Ζιαρτίδης:

«Τον Αύγουστο νομίζω του 1940 έγινε ο τορπιλισμός του πολεμικού πλοίου ‘‘Έλλη’’ από τους Ιταλούς στο Αιγαίο, στη νήσο Τήνο. Εξεσηκώθη τότε [στην αγγλοκρατούμενη Κύπρο] ένα κίνημα αλληλεγγύης προς την Ελλάδα και προκηρύχθηκαν έρανοι για την αντικατάσταση του χαμένου αντιτορπιλικού. Το συνδικαλιστικό κίνημα [του ΚΚΚ] έμεινε έξω απ’ αυτό το κίνημα των εράνων. Αρνηθήκαμε να δώσουμε σ’ αυτόν τον έρανο. Και αυτό μας έφερε σε σύγκρουση, τους Αριστερούς και Κομμουνιστές του συνδικαλιστικού κινήματος με την Εθνικιστικήν Ομάδα. Τότε είναι που διέρρευσαν και απομακρύνθηκαν από το συνδικαλιστικό κίνημα, αρκετοί από τους πρωτεργάτες του, οι οποίοι διαπνέοντο από εθνικιστικά αισθήματα. Αυτό εξασθένησε το κίνημα εκείνη την εποχή.[...] Στην εμφάνιση του ΑΚΕΛ [1941] με την έγκριση της πολιτικής της εθνικής αποκατάστασης της Κύπρου εγκαταλείψαμε ουσιαστικά σαν Κομμουνιστές την άρνησή μας έναντι της Ένωσης διότι επεξηγούσαμε ότι εθνική αποκατάσταση δεν είναι τίποτε άλλο από την Ένωση και έτσι αυτό εβοήθησε το συνδικαλιστικό κίνημα να μαζικοποιηθεί»...

«Ο Πόλεμος, όπως όλοι ξέρουμε, κηρύχθηκε τον Σεπτέμβρη του 1939 με την εισβολή του Χίτλερ στην Πολωνία. Όπως ήταν φυσικό, η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΚ συζήτησε την θέση που έπρεπε να πάρει το Κόμμα και γενικώτερα το εργατικό κίνημα έναντι εκείνου του πολέμου. Και η απόφαση που ελήφθη ήταν ότι ο χαρακτήρας εκείνου του πολέμου ήταν ιμπεριαλιστικός και ότι το Κόμμα έπρεπε σχετικά να διαφωτίσει τον λαό και να αντιδράσει στις προσπάθειες που κατέβαλλαν τότε οι Άγγλοι αποικιστές για να προσελκύσουν την υποστήριξη του κυπριακού λαού στην πολεμική τους προσπάθεια»...

«Όταν οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις με εκείνον τον ηρωικό αγώνα τους στα βουνά της Πίνδου κατόρθωσαν να εκτοπίσουν τους Ιταλούς από το ελληνικό έδαφος και να μπουν στο έδαφος της Αλβανίας, που ήταν τότε κατεχόμενη από την Ιταλία, το Κόμμα μας άρχισε να συζητά το κατά πόσον ο Πόλεμος της Ελλάδας ενάντια στην Ιταλία εξακολουθούσε να ήταν αμυντικός, αντιφασιστικός εφόσον οι Ιταλοί εκδιώχθηκαν από το ελληνικό έδαφος»...

«Τον Ιούνιο του 1941, όταν η ναζιστική Γερμανία εισέβαλε στην Σοβιετική Ένωση, τότε μπορώ να πω ότι εξύπνησε το Κόμμα μας και εξύπνησε κυρίως γιατί είχε ξυπνήσει και η Τρίτη Διεθνής, η οποία με την επιδρομή ενάντια στην Σοβιετική Ένωση είδε επίσης τον πραγματικό χαρακτήρα εκείνου του πολέμου, σαν πολέμου επιδρομικού, σαν πολέμου αντιλαϊκού, που εστόχευε να καταστρέψει την δημοκρατία στην Ευρώπη και τον Σοσιαλισμό στην Σοβιετική Ένωση... Θα περίμενε τότε κανείς ότι το Κόμμα μας τον Ιούνιο του 1941, θα έπαιρνε και την απόφαση να καλέσει τα μέλη του, τους οπαδούς του, τους φίλους του, τον λαό να εκδηλώσουν έμπρακτα την συμμετοχή τους στην πολεμική προσπάθεια. Αυτό έγινε με καθυστέρηση δύο χρόνων και συγκεκριμένα με την απόφαση της Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής του ΑΚΕΛ του Ιουνίου 1943, όταν ύστερα από εκείνη την έκκληση 700-800 μέλη του Κόμματος και άλλοι εργαζόμενοι μη μέλη του κόμματος κατατάχθησαν στις Βρετανικές δυνάμεις»...