Αναβολή της «οικονομικής Ανάστασης»

Οι Άγιες μέρες του Πάσχα δεν είναι ο κατάλληλος χρόνος για μακροσκελείς τεχνικές αναλύσεις. Ο κόσμος χρειάζεται ένα διάλειμμα από την καθημερινότητα και από τα προβλήματα. Οι οικογένειες μαζεύονται ξανά, μετά την αποκλιμάκωση των περιορισμών λόγω της πανδημίας, και το μήνυμα της Ανάστασης του Θεανθρώπου περνά μέσα από τα σπίτια μας.

Φυσικά όπως διαφαίνεται οι μπουκιές θα αξιολογούνται πιο προσεκτικά (χωρίς όμως να προβλέπεται αλλαγή της συνήθειας για φαγητό μέχρι σκασμού και υπόσχεσης για δίαιτα από Δευτέρας), εφόσον ο πληθωρισμός έχει ανεβάσει κατακόρυφα το κόστος για το πασχαλινό τραπέζι. Τα ποσοστά αύξησης των τιμών την τελευταία περίοδο ξεπερνούν τα ιστορικά ψηλά και οι κοινωνίες δοκιμάζονται. Μεγάλο ερωτηματικό είναι η περίοδος που θα διατηρηθεί το φαινόμενο και ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να επιτευχθεί η αποκλιμάκωση.

Οι δυνάμεις της αγοράς, σε ένα οικονομικό περιβάλλον χωρίς στρεβλώσεις και παρεμβατικότητα, ενεργούν θετικά προς την οικονομία στις περιπτώσεις που ο πληθωρισμός είναι απότοκο της αυξημένης ζήτησης. Σε μια τέτοια περίπτωση οι επιχειρήσεις θα προχωρήσουν σε επενδύσεις για να ενισχύσουν την παραγωγή τους και την προσφορά στην αγορά, ώστε να ικανοποιήσουν την αυξημένη ζήτηση. Αυτό γίνεται αντιληπτό ότι θα οδηγήσει σε αύξηση των επενδύσεων και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Από την άλλη, όμως, το φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού δρα αρνητικά στην παγκόσμια οικονομία. Σε αυτήν την περίπτωση η αύξηση των τιμών οφείλεται σε άλλους παράγοντες, όπως η αύξηση στο κόστος της ενέργειας, και όχι στην αύξηση της ζήτησης. Αυτό έχει ως συνέπεια οι επενδύσεις να είναι ακριβότερες δημιουργώντας αντικίνητρο σε επενδυτές και επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα ο υψηλός πληθωρισμός να συνοδεύεται με ύφεση ή ισχνή ανάπτυξη της οικονομίας και ενίσχυση των ποσοστών της ανεργίας.

Γίνεται αντιληπτό ότι οι αυξημένες τιμές στον τομέα της ενέργειας είναι αποτέλεσμα «στρεβλώσεων», όπως είναι οι πολεμικές συγκρούσεις σε δύο χώρες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον διεθνή ενεργειακό χάρτη και οι κυρώσεις που επιβάλλονται επηρεάζουν τεχνητά την προσφορά των προϊόντων και υπηρεσιών. Το ζητούμενο σε αυτήν την περίπτωση είναι πόσο θα διατηρηθεί το φαινόμενο των υψηλών τιμών.

Ενδεχομένως ο οβελίας ή η σούβλα να πρέπει να γυρίζονται στο χέρι για να αποφευχθεί υψηλή κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος από το μηχανάκι που πιθανόν να προκαλέσει μεθεόρτια τραύματα. Φυσικά θα υπάρξουν και οι περιπτώσεις που θα πυρώσουν οι φούρνοι περιορίζοντας το ενεργειακό κόστος.

Οι επιπτώσεις του πολέμου

Σημειώνεται ότι η παγκόσμια οικονομία, εξερχόμενη δειλά-δειλά από τους περιορισμούς και την αδρανοποίηση των παραγωγικών μονάδων, αναμενόταν να παρουσιάσει σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η έναρξη των συγκρούσεων στην Ουκρανία και οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη, με την παγκόσμια αλλά και τις εθνικές οικονομίες να αντιμετωπίζουν νέες προκλήσεις, αναβάλλοντας την «οικονομική Ανάσταση». Αυτό καταγράφεται και στην πρόσφατη αναφορά του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, όπου οι εκτιμήσεις για οικονομική ανάκαμψη μειώνονται σημαντικά.

Η τωρινή κατάσταση αποτελεί και μια σύγκρουση δύο κόσμων με διαφορετικές φιλοσοφίες και ιδεολογίες, ειδικά μετά την ανάδειξη των Δημοκρατικών στην εξουσία. Από τη μια οι ΗΠΑ υποστηρικτές της παγκοσμιοποίησης, φυσικά με την προϋπόθεση οι συναλλαγές να γίνονται σε δολάρια, και από την άλλη πολιτικές «ελέγχου» του χώρου οικονομικής δράσης και των εμπορικών δραστηριοτήτων με τον υπόλοιπο κόσμο.

Στην ιστορία της παγκόσμιας οικονομίας αλλά και της κυπριακής καταγράφονται δύσκολες οικονομικές περίοδοι, όπως η χρηματοπιστωτική κρίση που ξεκίνησε το 2008 από την Αμερική με την κατάρρευση των δομημένων προϊόντων και εξελίχτηκε σε κρίση χρέους και δημόσιων οικονομικών και πρόσφατα η υγειονομική κρίση, που συνεχίζει να δημιουργεί σοβαρά οικονομικά προβλήματα.

Οι οικονομικές κρίσεις δημιουργούνται συνήθως μέσα από δομικά προβλήματα των οικονομιών ή του χρηματοπιστωτικού συστήματος, σε συνδυασμό με λανθασμένες πολιτικές και ειδικά σε περιπτώσεις εξωγενών οικονομιών, με αρνητικές εξελίξεις στο διεθνές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον.

Σε τρεις πυλώνες οι ανησυχίες στην Κύπρο

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, γίνεται αντιληπτό ότι μια εξωγενής οικονομία όπως αυτή της Κύπρου επηρεάζεται αρνητικά από οποιαδήποτε εξωτερικά γεγονότα προκαλούν αστάθεια, μεταβλητότητα και αβεβαιότητα. Σημειώνεται ότι η συμμετοχή σε διεθνείς ή ευρωπαϊκούς Θεσμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, επηρεάζει σημαντικά τις αποφάσεις ενός κράτους εφόσον πολλά ζητήματα πολιτικής, όπως π.χ. οι κυρώσεις για τη Ρωσία, αποφασίζονται συλλογικά.

Στην Κύπρο οι ανησυχίες εστιάζονται σε τρεις πυλώνες. Ο πρώτος αφορά τη διαφαινόμενη αύξηση των τιμών και του πληθωρισμού με την εκτίναξη του κόστους της ενέργειας και τη σημαντική μείωση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών που ενδεχομένως να οδηγήσει σε περιορισμό της οικονομίας για ανάπτυξη.

Ο δεύτερος αφορά τις εταιρείες ρωσικών συμφερόντων, που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο, ή μέρος τους έχει μεταφερθεί στην Κύπρο και αφορούν τον χρηματοοικονομικό τομέα, τον τομέα των ακινήτων, της ναυτιλίας ή έχουν τα κεντρικά τους γραφεία στη χώρα για να εξυπηρετούν ολόκληρο τον εταιρικό όμιλο στις άλλες χώρες. Ζητούμενο είναι κατά πόσον οι κυρώσεις κυρίως στον χρηματοπιστωτικό τομέα θα επηρεάσουν τις δραστηριότητές τους και κατ’ επέκτασιν όλους τους επαγγελματίες που παρέχουν επαγγελματικές υπηρεσίες σε αυτούς τους οργανισμούς. Από την άλλη ενδεχομένως για κάποιες άλλες η Κύπρος να θεωρηθεί ως εναλλακτική, λόγω της σταθερότητας που υπάρχει, για μεταφορά δραστηριοτήτων στη χώρα.

Ο τρίτος πυλώνας αφορά τον τομέα του τουρισμού και πώς αυτός θα επηρεαστεί, ειδικά μια χρονιά που οι προβλέψεις ήταν πολύ θετικές, μετά τις δύσκολες περσινή και προπέρσινη περίοδο. Ήδη είδαμε την Αγγλία να απαγορεύει την προσγείωση των αεροπλάνων ρωσικής εταιρείας στο έδαφός της. Οποιαδήποτε εμπόδια προκύψουν στην αεροπορική μεταφορά τουριστών στην Κύπρο θα επηρεάσει τον τομέα.

Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου οι οικονομίες περνούν περιόδους-σοκ, όπως στις περιπτώσεις πολέμου, φυσικών καταστροφών και πανδημιών. Το μέγεθος του γεγονότος που προκαλεί το σοκ καθορίζει την περίοδο που η οικονομία θα χρειάζεται στήριξη, τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν και το μέγεθος των προβλημάτων που δημιουργείται στα δημόσιά οικονομικά σε σχέση με το δημόσιο χρέος και τα ελλείμματα.

Αυτήν τη στιγμή είναι ξεκάθαρο ότι δε μπορούν να εκτιμηθούν με ακρίβεια οι αρνητικές συνέπειες από την επέμβαση στην Ουκρανία. Ούτε μπορεί κανένας να φανταστεί ότι η παγκόσμια οικονομία θα επανέλθει στην προηγούμενη κατάσταση. Η αβεβαιότητα του πολέμου πλήττει την παγκόσμια και τις εθνικές οικονομίες, ενώ προστίθεται στα προβλήματα που παρουσιάζονται στην εφοδιαστική αλυσίδα και στα υψηλά ποσοστά πληθωρισμού.

Οι προκλήσεις και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κυπριακή οικονομία θα αποτελέσουν μεγάλο μέρος των προεκλογικών συζητήσεων που θα ενταθούν μετά το Πάσχα, με την κοινωνία να αναμένει λύσεις πρακτικές και υλοποιήσιμες (έχει κουραστεί από προγράμματα του τύπου 100+1 προτάσεις για την Οικονομία, που απλώς αποτελούν μια ακόμα ωραία έκθεση ιδεών χωρίς ουσία).

Καλή Ανάσταση σε όλους, καλή καρδιά, αυτοκριτική για να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι, υπάρχουν άτομα που είναι λιγότερο τυχεροί, και σημασία έχει να εργαστούμε όλοι συλλογικά για να μεγαλώσει η πίτα (εννοώντας την κυπριακή οικονομία) και όχι να αναλωνόμαστε στο ποιος θα πάρει μερίδιο σε μια φθίνουσα αγορά.