Έγκλημα

647 ανήλικοι και νεαροί παραβάτες τα τρία τελευταία χρόνια στην Κύπρο

Στο σύνολό τους οι πρόνοιες της νέας νομοθεσίας περιλαμβάνουν παιδοκεντρικές προσεγγίσεις, μεθόδους και θεσμούς διαχείρισης της παραβατικότητας των ανηλίκων, ώστε να τους δίνεται η ευκαιρία αναμόρφωσης και ομαλής επανένταξής τους στην κοινωνία

Η εγκληματικότητα στο νησί μας ολοένα και αυξάνεται, με τους πολίτες να φοβούνται να κυκλοφορήσουν, να διπλοκλειδώνουν τις εξώπορτές τους και να ζουν υπό τον φόβο του εγκλήματος. Αν κάνουμε μιαν αναδρομή στο παρελθόν, θα δούμε ότι οι γονείς άφηναν τα παιδιά τους να παίζουν ανέμελα σε πάρκα και γειτονιές χωρίς επίβλεψη ή κάποια επικοινωνία μαζί τους, ενώ σήμερα αυτό δεν γίνεται ούτε κατά διάνοια. Τα όσα διαδραματίζονται καθημερινά όσον αφορά την εγκληματικότητα και την παραβατικότητα ανησυχούν τους πολίτες, που προσπαθούν να προστατευθούν με κάθε τρόπο.

Ωστόσο, παραβατικότητα παρατηρείται και από τις πιο μικρές ηλικίες, συνήθως από εφήβους, τους οποίους οι Αρχές και το κράτος καλούνται να διαχειριστούν με λεπτότητα, λόγω του νεαρού της ηλικίας τους αλλά και λόγω της αμάθειάς τους γύρω από το θέμα της εγκληματικότητας και της παραβατικότητας. Έτσι, το κράτος καλείται να εφαρμόσει τακτικές για τη συμμόρφωση των ανήλικων παραβατών, ενώ για πιο σοβαρά θέματα θα δημιουργηθούν και ειδικοί χώροι, αφού, λόγω του νεαρού της ηλικίας τους, δεν μπορούν να μπουν σε φυλακή και να εκτίσουν εκεί την ποινή τους. Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο το κράτος δημιούργησε και το δικαστήριο ανηλίκων, ώστε η μεταχείριση της οποίας θα τυγχάνουν οι ανήλικοι παραβάτες να είναι ανάλογη της ηλικίας τους.

Τι ισχύει στην Κύπρο για ανήλικους και νεαρούς παραβάτες

Για οποιοδήποτε αδίκημα διεπράττετο από άτομο κάτω των 14 ετών, το κυπριακό σύστημα χαρακτήριζε τον δράστη του ποινικά ανεύθυνο, αφού δεν είχε θεσπιστεί σύστημα ποινικής δικαιοσύνης για ανήλικους ή νεαρούς παραβάτες. Εν ολίγοις, για τα αδικήματα που διεπράττοντο από άτομα κάτω των 14 ετών, οι παραβάτες τους δεν διώκονταν ποινικά, ενώ οι περιπτώσεις ανήλικων παραβατών κάτω των 18 ετών ή νεαρών παραβατών κάτω των 21 ετών αντιμετωπίζονταν μόνο με ποινή φυλάκισης. Πράγμα που, κατά τους ειδικούς, αποτελεί ένα δεύτερο έγκλημα, αφού, για τόσο νεαρούς παραβάτες, θα πρέπει να προηγηθεί το αναμορφωτήριο, όπου, κατά τον χρόνο έκτισης της ποινής, ο ανήλικος παραβάτης θα μπορεί να παρακολουθεί ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα που θα στοχεύουν στην αναμόρφωσή του.

Ποια η αντιμετώπιση των νεαρών παραβατών

Πριν από έναν χρόνο, τον Απρίλιο του 2021, ψηφίστηκε στη Βουλή νέος νόμος για μια δικαιοσύνη φιλική προς τα παιδιά. Ένας νόμος ο οποίος ξεκίνησε δειλά-δειλά να εφαρμόζεται σε κάποιες περιπτώσεις νεανικής παραβατικότητας, ενώ αναμένεται και η ίδρυση ειδικών χώρων κράτησης αυτών των παιδιών.

Η διαδικασία χειρισμού ενός ανήλικου παραβάτη, σύμφωνα με τις οδηγίες που κατέχει η Αστυνομία, προβλέπει ότι, όταν ένας ανήλικος παραβεί τον νόμο, τότε ορίζεται ένας επιμελητής, ο ανήλικος δίνει κατάθεση μόνο στην παρουσία δικηγόρου, συλλαμβάνεται μόνο κάτω από πολύ εξαιρετικές συνθήκες και δεν οδηγείται στο Δικαστήριο, εκτός και αν αυτό κριθεί πως είναι άκρως απαραίτητο. Εξάλλου, υπάρχει και η επιτροπή που εξετάζει την κάθε περίπτωση ξεχωριστά και προβαίνει σε εισηγήσεις ανάλογα και με το αδίκημα.

Στο σύνολό τους οι πρόνοιες της νέας νομοθεσίας περιλαμβάνουν παιδοκεντρικές προσεγγίσεις, μεθόδους και θεσμούς διαχείρισης της παραβατικότητας των ανηλίκων, ώστε να τους δίνεται η ευκαιρία αναμόρφωσης και ομαλής επανένταξής τους στην κοινωνία.

Για την εξάλειψη της νεανικής παραβατικότητας σε πρώτο πλάνο εφαρμόζεται η εξωδικαστική μεταχείριση του συμβάντος, ενώ ανάλογα με τη σοβαρότητα του παραπτώματος η δικαστική μεταχείριση γίνεται από το ειδικό δικαστήριο παίδων, το οποίο έχει εγκαθιδρυθεί ανά επαρχία. Ο Νόμος αναφέρει ότι ο Γενικός Εισαγγελέας μπορεί να παραπέμψει το παιδί σε πρόγραμμα αποδικαστικοποίησης, το οποίο περιλαμβάνει επιβολή ανεπίσημης ή επίσημης προειδοποίησης από τον Αστυνομικό Διευθυντή, εποπτεία από κηδεμονευτικό λειτουργό, σύγκληση Συμβουλίου Παιδιού κ.ά., αντί να του ασκηθεί ποινική δίωξη.

Στο ψάξιμο για χώρο κράτησης ανήλικων και νέων παραβατών

Η κράτηση σε ειδικό χώρο αντίστοιχο των φυλακών για τους ενήλικες αποτελεί την ύστατη καταφυγή σε περίπτωση που κάθε άλλο εναλλακτικό μέτρο κριθεί αναποτελεσματικό. Αυτή είναι και μια από τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις που προνοεί ο Νόμος που ψηφίστηκε τον Απρίλιο του 2021, αφού πρόκειται ουσιαστικά για τη δημιουργία σωφρονιστικού κέντρου για παιδιά μέχρι και την ηλικία των 21 ετών εκτός των Κεντρικών Φυλακών. Ο χώρος αυτός θα έχει αναμορφωτικό, παιδαγωγικό, θεραπευτικό και προνοιακό χαρακτήρα και θα πληροί τα αντίστοιχα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει προκηρύξει σχετικό διαγωνισμό για εξεύρεση του χώρου όπου θα κρατούνται οι ανήλικοι παραβάτες, ενώ ο χώρος αυτός αναμένεται ότι θα δημιουργηθεί στη Λευκωσία ή στη Λάρνακα. Η εν λόγω δομή δεν θα διαθέτει κελιά, αλλά δωμάτια, ενώ οι νεαροί παραβάτες που θα κρατούνται εκεί θα ακολουθούν συγκεκριμένο πρόγραμμα, ώστε να επιτευχθεί η αναμόρφωσή τους.

Οι ανήλικοι με την εισαγωγή τους εκεί θα περνούν από ειδική συνέντευξη, ώστε να αποφασίσουν οι αρμόδιοι λειτουργοί το πρόγραμμα που θα ακολουθήσουν προκειμένου να επιτευχθεί ο σωφρονισμός, η διαπαιδαγώγηση, η σωματική και η ψυχική τους θεραπεία. Στη συγκεκριμένη δομή θα υπάρχουν και ιατρικοί λειτουργοί, ώστε να διασφαλιστεί και η σωματική ακεραιότητα των νεοεισερχομένων νέων στη δομή. Ακόμα, θα υπάρχουν και λειτουργοί των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας που θα παρακολουθούν στενά τους ανήλικους κρατουμένους, ώστε να διασφαλιστεί και η ψυχολογική τους υγεία. Οι λειτουργοί ψυχικής υγείας θα αξιολογούν επίσης και τις περιπτώσεις των νεαρών που είναι χρήστες ουσιών και θα τους παραπέμπουν σε προγράμματα απεξάρτησης, τα οποία θα λειτουργήσουν εντός της νέας δομής.

Όμως, η συγκεκριμένη αυτή δομή δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα, με αποτέλεσμα οι ανήλικοι παραβάτες να εξακολουθούν να εκτίουν τις ποινές τους στις Κεντρικές Φυλακές.

1.5 ΑΝΗΛΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΑΣ 1 .png

Τριψήφιοι οι αριθμοί ανήλικων παραβατών

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που δίνει στη δημοσιότητα η Αστυνομία Κύπρου, το 2019 υπέπεσαν σε παραβάσεις 27 ανήλικοι, ηλικιών 7-13, και 214 ανήλικοι, ηλικιών 14-16 ετών. Πιο αναλυτικά, το 2019 εμπλέκονται στις 61 σοβαρές υποθέσεις 87 αγόρια και 7 κορίτσια, ενώ στις 89 μικροπαραβάσεις εμπλέκονται 132 αγόρια και 15 κορίτσια. Το 2020 υπέπεσαν σε παραβάσεις 32 ανήλικοι, ηλικιών 7-13, και 180 ανήλικοι, ηλικιών 14-16 ετών. Πιο αναλυτικά, το 2020 εμπλέκονται στις 56 σοβαρές υποθέσεις 61 αγόρια και 6 κορίτσια, ενώ στις 110 μικροπαραβάσεις εμπλέκονται 123 αγόρια και 22 κορίτσια. Τέλος, το 2021 υπέπεσαν σε παραβάσεις 24 ανήλικοι, ηλικιών 7-13, και 170 ανήλικοι, ηλικιών 14-16 ετών. Πιο αναλυτικά, το 2021 εμπλέκονται στις 54 σοβαρές υποθέσεις 77 αγόρια και 10 κορίτσια, ενώ στις 79 μικροπαραβάσεις εμπλέκονται 91 αγόρια και 16 κορίτσια.

Συνολικά για το 2019 κατηγορήθηκαν 241 ανήλικοι για 150 υποθέσεις. Πιο αναλυτικά, το 2019 προέκυψε μία και μόνο υπόθεση για αδίκημα εναντίον της δημόσιας τάξης, όπου εμπλεκόταν ένας και μόνο ανήλικος. Για αδικήματα που παραβλάπτουν το κοινό γενικά προέκυψε μόνο μία υπόθεση όπου εμπλεκόταν μόνον ένας ανήλικος. Επίσης προέκυψαν 5 υποθέσεις για αδικήματα εναντίον προσώπων όπου εμπλέκονταν πέντε ανήλικοι. Για αδικήματα εναντίον περιουσίας προέκυψαν 28 υποθέσεις, όπου εμπλέκονταν 44 ανήλικοι. Για έξι υποθέσεις κακόβουλης βλάβης σε περιουσία κατηγορήθηκαν 13 ανήλικοι, ενώ δεν προέκυψε καμία υπόθεση με εμπλοκή ανήλικου σε πλαστογραφία, νομισματοκοπία, παραχάραξη, παρόμοια ποινικά αδικήματα και πλαστοπροσωπία. Για την πρώτη υπόθεση απόπειρας και συνωμοσίας για τη διάπραξη εγκλημάτων ενεπλάκησαν δύο ανήλικοι για το 2019. Για εννιά υποθέσεις για αδικήματα κατά παράβαση διαφόρων άλλων νόμων κατηγορήθηκαν 17 ανήλικοι. Για δέκα αδικήματα σχετικά με ναρκωτικά, ψυχοτρόπες ουσίες και ουσίες ντόπινγκ κατηγορήθηκαν 11 ανήλικοι, ενώ για το 2019 δεν φαίνεται να υπάρχουν στοιχεία για εμπλοκή ανηλίκων σε αδικήματα μέσω διαδικτύου και τεχνολογίας της πληροφορικής. Για αδικήματα εναντίον της κοινής γαλήνης προέκυψαν 6 υποθέσεις όπου εμπλέκονταν 8 ανήλικοι, ενώ για το ίδιο έτος και για την πρώτη υπόθεση αδικήματος εναντίον της άσκησης νόμιμης εξουσίας ενεπλάκη ένας και μόνο ανήλικος. Για αδικήματα που παραβλάπτουν το κοινό γενικά προέκυψαν 12 υποθέσεις με εμπλεκομένους 28 ανηλίκους. Για αδικήματα εναντίον προσώπων προέκυψαν 24 υποθέσεις όπου εμπλέκονταν 37 ανήλικοι. Για αδικήματα εναντίον της περιουσίας προέκυψαν 36 υποθέσεις με 55 εμπλεκομένους ανηλίκους. Για τις τρεις υποθέσεις κακόβουλης βλάβης σε περιουσία κατηγορήθηκαν επτά ανήλικοι. Τέλος, για αδικήματα κατά παράβαση διαφόρων άλλων νόμων κατηγορήθηκαν 11 ανήλικοι για επτά υποθέσεις.

Αντίστοιχα, για το 2021, κατηγορήθηκαν 195 ανήλικοι για 133 υποθέσεις. Πιο αναλυτικά, το 2021 προέκυψαν 3 υπόθεσεις για αδίκημα εναντίον της δημόσιας τάξης, όπου και εμπλέκονταν τρεις ανήλικοι. Για αδικήματα που παραβλάπτουν το κοινό γενικά προέκυψε μόνο μία υπόθεση, όπου εμπλεκόταν μόνον ένας ανήλικος. Επίσης προέκυψαν τέσσερεις υποθέσεις για αδικήματα εναντίον προσώπων, όπου εμπλέκονταν οκτώ ανήλικοι. Για αδικήματα εναντίον περιουσίας προέκυψαν 15 υποθέσεις, όπου εμπλέκονταν 24 ανήλικοι. Για τη μία υποθέση κακόβουλης βλάβης σε περιουσία κατηγορήθηκε ένας ανήλικος, ενώ για τις τρεις υπόθεσεις σε πλαστογραφία, νομισματοκοπία, παραχάραξη, παρόμοια ποινικά αδικήματα και πλαστοπροσωπία κατηγορήθηκαν τρεις ανήλικοι. Ωστόσο, δεν προέκυψε καμία υπόθεση απόπειρας και συνωμοσίας για τη διάπραξη εγκλημάτων το 2021. Για τις πέντε υποθέσεις για αδικήματα κατά παράβαση διαφόρων άλλων νόμων κατηγορήθηκαν 18 ανήλικοι. Για τα 11 αδικήματα σχετικά με ναρκωτικά, ψυχοτρόπες ουσίες και ουσίες ντόπινγκ κατηγορήθηκαν 12 ανήλικοι, ενώ για τις 11 υποθέσεις εμπλοκής ανηλίκων σε αδικήματα μέσω διαδικτύου και τεχνολογίας της πληροφορικής κατηγορήθηκαν 18 ανήλικοι. Για αδικήματα εναντίον της κοινής γαλήνης προέκυψαν πέντε υποθέσεις, όπου εμπλέκονταν δέκα ανήλικοι, ενώ για το ίδιο έτος και για τη μία υπόθεση αδικήματος εναντίον της άσκησης νόμιμης εξουσίας ενεπλάκη ένας και μόνο ανήλικος. Για αδικήματα που παραβλάπτουν το κοινό γενικά προέκυψαν 12 υποθέσεις με εμπλεκομένους 28 ανηλίκους. Για αδικήματα εναντίον προσώπων προέκυψαν 14 υποθέσεις, όπου εμπλέκονταν 21 ανήλικοι. Για αδικήματα εναντίον της περιουσίας προέκυψαν 15 υποθέσεις με 21 εμπλεκομένους ανηλίκους. Για τις τέσσερεις υποθέσεις κακόβουλης βλάβης σε περιουσία κατηγορήθηκαν δέκα ανήλικοι. Τέλος, για αδικήματα κατά παράβαση διαφόρων άλλων νόμων κατηγορήθηκαν 38 ανήλικοι για 40 υποθέσεις.

1.5 ΑΝΗΛΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΑΣ 2 .png

1.5 ΑΝΗΛΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΑΣ 3 .png