Μπορούν οι άνθρωποι να επιλέξουν τον θάνατό τους;

Η διερεύνηση γνώσεων, στάσεων και αντιλήψεων του γενικού πληθυσμού σχετικά με την ευθανασία, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα από την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου και η συζήτηση στη Βουλή για το εν λόγω ζήτημα, προκάλεσαν ποικίλες αντιδράσεις. Οι περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες στην έρευνα (59%) δήλωσαν ότι συμφωνούν ή μάλλον συμφωνούν με τη νομιμοποίηση της ευθανασίας ή της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας ή θανάτου στην Κύπρο. Ωστόσο, οι απόψεις και των ίδιων των βουλευτών στην αρμόδια επιτροπή εξακολουθούν να διίστανται. Αμετάκλητη φαίνεται να είναι η θέση της Εκκλησίας, που απορρίπτει τη θεσμοθέτηση της ευθανασίας, καθώς αυτή θεωρείται ένας θάνατος χωρίς Θεό.

Οι Κύπριοι δίνουν το «ΟΚ» στην ευθανασία

Η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, πραγματοποίησε έρευνα για καταγραφή των γνώσεων, στάσεων και αντιλήψεων του γενικού πληθυσμού σχετικά με την ευθανασία. Στόχος της έρευνας, της οποίας επιστημονικός υπεύθυνος είναι ο Πρόεδρος της ΕΕΒΚ, καθ. Κωνσταντίνος Ν. Φελλάς, είναι η καλύτερη κατανόηση της γενικής εικόνας που έχει η κυπριακή κοινωνία όσον αφορά την ευθανασία ή τον υποβοηθούμενο από γιατρό θάνατο ή την υποβοηθούμενη από γιατρό αυτοκτονία, καθώς και η συμβολή των ευρημάτων στον κοινωνικό διάλογο που διεξάγεται για το θέμα, παρέχοντας στην Πολιτεία επιπρόσθετα δεδομένα για το πώς βλέπει η ευρύτερη κυπριακή κοινωνία τέτοιες διαδικασίες.

Το 61% των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι συμφωνούν ή μάλλον συμφωνούν ότι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να επιλέξουν τον θάνατο μέσω της ευθανασίας, με το 79% να υποστηρίζουν ότι το δικαίωμα αυτό μπορεί να το έχει κάποιος στην περίπτωση ανίατης και βασανιστικής χρόνιας αρρώστιας ή όταν έχουν εξαντληθεί όλα τα περιθώρια και οι επιλογές για ανακούφιση του πόνου. Το θέμα της ευθανασίας και της υποβοηθούμενης από γιατρό αυτοκτονίας ή θανάτου φαίνεται να ενδιαφέρει την κοινή γνώμη της Κύπρου, αφού η πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην έρευνα (47%) δήλωσαν ότι έχουν κάποιες γνώσεις για το θέμα, ενώ το 19% δήλωσαν ότι έχουν ακριβείς γνώσεις.

Μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις

Ο Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής Κύπρου, Κωνσταντίνος Φελλάς, κληθείς να σχολιάσει τα αποτελέσματα των ερευνών, ανέφερε στη «Σημερινή» ότι οι Κύπριοι αντιμετωπίζουν θετικά το ενδεχόμενο της νομιμοποίησης της ευθανασίας ή της υποβοηθούμενης από γιατρό αυτοκτονίας. Ο ίδιος θέλησε να ξεκαθαρίσει ότι η ευθανασία στους ανθρώπους θα πρέπει να καθορίζεται μόνο από πολύ αυστηρά πλαίσια.

«Μόνο όταν αυτή είναι η μόνη επιλογή. Όταν για παράδειγμα κάποιος πάσχει από ανίατη ασθένεια. Να είμαστε πολύ προσεκτικοί, δεν θα πρέπει να αφορά υγιείς ανθρώπους. Θα αφορά πολύ λίγες περιπτώσεις υπό αυστηρές προϋποθέσεις, όπου θα υπάρχει πιστοποίηση από τον γιατρό, όπου θα βεβαιώνεται από ειδική επιτροπή ιατρών, ψυχιάτρων και ψυχολόγων και αν και εφόσον επιθυμεί ο ίδιος ο ασθενής και δώσει τη συγκατάθεσή του με ελεύθερη βούληση και σώας τας φρένας και εφόσον κατέχει πλήρη γνώση για όλα τα σχετικά. Θα είναι αποκλειστικά δική του επιλογή, όπως έχει ο κάθε άνθρωπος επιλογή για άλλα κοινωνικά θέματα. Αυτό λοιπόν προκύπτει από την έρευνα, ότι η κοινωνία της Κύπρου δίνει το δικαίωμα επιλογής υπό κάποιες προϋποθέσεις».

Θρησκευτικοί λόγοι στερούν την επιλογή της ευθανασίας

Όπως προκύπτει από την έρευνα, οι βασικοί λόγοι για τους οποίους στερείται κάποιος το δικαίωμα στην ευθανασία είναι πνευματικοί και/ή θρησκευτικοί (40%), όπως επίσης και το νομοθετικό κενό που υπάρχει σχετικά με το δεύτερο θέμα (31%). Στην περίπτωση όμως που το νομικό πλαίσιο της Κύπρου καθιστούσε νόμιμη την ευθανασία ή την υποβοηθούμενη από γιατρό αυτοκτονία ή θάνατο με ρητή συγκατάθεση του ατόμου, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων (63%) συμφωνούν ή μάλλον συμφωνούν ότι η πρακτική αυτή θα ήταν αποδεκτή. Στην περίπτωση που η ευθανασία ήταν κοινωνικά και ιατρικά αποδεκτή και νομικά επιτρεπόμενη στην Κύπρο, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (48%) δήλωσαν ότι θα συμφωνούσαν ή μάλλον θα συμφωνούσαν εάν κάποιο συγγενικό τους πρόσωπο επέλεγε να βάλει τέλος στη ζωή του μέσω αυτής της διαδικασίας.

Όσον αφορά την εφαρμογή της εν λόγω πρακτικής σε μικρά παιδιά, η εικόνα της έρευνας φαίνεται να αλλάζει. Λίγο πιο πάνω από τους μισούς συμμετέχοντες όμως (55%) δήλωσαν ότι διαφωνούν ή μάλλον διαφωνούν με την εφαρμογή αυτών των πρακτικών σε παιδιά από την ηλικία των 12 ετών και άνω. Ενώ σε παρόμοιο ερώτημα που αφορά σε παιδιά ανεξαρτήτως ηλικίας με ανίατες ασθένειες, οι μισοί σχεδόν συμμετέχοντες (49%) συνεχίζουν να διαφωνούν ή μάλλον να διαφωνούν με την εφαρμογή αυτών των πρακτικών.

«Η ζωή του ανθρώπου ανήκει στον Θεό»

Η ευθανασία ή υποβοηθούμενη αυτοκτονία από γιατρό έστω υπό αυστηρές προϋποθέσεις αγγίζει το λεπτό ζήτημα της ελεύθερης βούλησης και το δικαίωμα ζωής του ίδιου του ατόμου. Μπορεί όμως να είναι απόφαση του ανθρώπου ή όχι; Η θέση της Εκκλησίας στο ζήτημα αυτό είναι ξεκάθαρη. Ο θεολόγος Θεόδωρος Κυριακού μίλησε στη «Σημερινή» για το συγκεκριμένο θέμα, παρουσιάζοντας τη θέση της Εκκλησίας απέναντί του.

«Για την Εκκλησία όλη η ζωή του ανθρώπου ανήκει στον Θεό. Από τη γέννησή του μέχρι τον θάνατό του, στον πυρήνα της ζωής βρίσκεται η σχέση του ανθρώπου με τον Θεό. Γι’ αυτό δεν μπορεί να συναινέσει στην ευθανασία. Αφού στην περίπτωση της ευθανασίας, ο άνθρωπος αυτονομείται και καθορίζει μόνος του τον θάνατό του».

Η ενεργητική ευθανασία και η υποβοηθούμενη αυτοκτονία δεν μπορεί να γίνουν αποδεκτές, αφού περιέχουν το στοιχείο της αυτοκτονίας, όπως μας εξήγησε ο κ. Κυριακού. «Μόνο η περίπτωση της παθητικής ευθανασίας μπορεί να γίνει αποδεκτή, όταν δηλαδή ο ασθενής αρνείται τη θεραπεία. Το επιχείρημα που χρησιμοποιούν κάποιοι ότι η ευθανασία είναι αξιοπρεπής θάνατος είναι άστοχο και ανόητο και είναι ύβρις προς τους ανθρώπους που πεθαίνουν καθημερινά και δεν επιλέγουν την ευθανασία για την κατάληξή τους».

Η Εκκλησία οφείλει να διαφωτίσει τους πιστούς, όπως δήλωσε ο κ. Κυριακού. «Η ευθανασία είναι ένας θάνατος χωρίς Θεό. Η Εκκλησία οφείλει να διαφωτίσει τους πιστούς για τη θέση της και την αντίθεσή της στο φαινόμενο της ευθανασίας. Απ’ εκεί και πέρα είναι θέμα του κράτους η θεσμοθέτηση της ευθανασίας. Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης δεν ισχύει η ευθανασία. Και μάλιστα αν πάρουμε ως δεδομένο τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία, που θεωρούνται η ραχοκοκκαλιά του Δυτικού πολιτισμού, οι χώρες αυτές είναι αρνητικά κάθετες απέναντι στο θέμα της ενεργητικής ευθανασίας και υποβοηθούμενης αυτοκτονίας. Θεωρούνται εγκληματικές πράξεις και αυτό ισχύει στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γιατί η Κύπρος βιάζεται να θεσμοθετήσει τέτοιες ενέργειες, είναι πραγματικά άξιον απορίας».