Το φρένο Ε.Ε. σε κινητήρες εσωτερικής καύσης και ο κίνδυνος εκτροχιασμού από τους κλιματικούς στόχους

Η Επιτροπή Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ψήφισε αυτήν την εβδομάδα υπέρ της προτεινόμενης de facto απαγόρευσης των κινητήρων εσωτερικής καύσης από το 2035 για καινούργια επιβατικά και ελαφρά επαγγελματικά οχήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως μέρος του πακέτου για το κλίμα «Fit for 55». Δυστυχώς, στην Κύπρο πολύ λίγη δημόσια συζήτηση γίνεται για τις επερχόμενες εξελίξεις, με τον κίνδυνο να πιαστούμε πάλι απροετοίμαστοι και να υποστούμε νέες περιβαλλοντικές κυρώσεις να είναι ορατός. Η παρούσα ανάλυση παρουσιάζει όλες τις τελευταίες εξελίξεις γύρω από το πολύκροτο ζήτημα της εναρμόνισης των νέων κινητήρων αυτοκινήτων με τους περιβαλλοντικούς στόχους της Ε.Ε. για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2).

Στη συνεδρίαση, που έγινε, η Επιτροπή ψήφισε υπέρ της απαίτησης από τους κατασκευαστές αυτοκινήτων να μειώσουν τις μέσες εκπομπές του στόλου τους κατά 20 τοις εκατόν έως το 2025 σε σύγκριση με το 2021, κατά 55 τοις εκατόν έως το 2030 και κατά 100 τοις εκατόν έως το 2035. Ωστόσο, οι απαιτήσεις για έναν νέο ενδιάμεσο στόχο για το 2027 και έναν υψηλότερο στόχο μείωσης του CO2 κατά 75 τοις εκατόν, για το 2030, απορρίφθηκαν.

Η μεγάλη μάχη 7-8 Ιουλίου

Υπενθυμίζεται ότι η Κομισιόν παρουσίασε το πακέτο για το κλίμα τον Ιούλιο του 2021, γεγονός που προκάλεσε προβληματισμό και διχασμό σε κράτη της ΕΕ με την de facto απαγόρευση των κινητήρων εσωτερικής καύσης. Θεωρούν μάλιστα πως ακόμη και με συνθετικά καύσιμα, τα νέα αυτοκίνητα θα ήταν ουδέτερα σε CO2 σε όρους ισολογισμού, αλλά τα ίδια τα οχήματα συνεχίζουν να εκπέμπουν CO2 και άλλους ρύπους ως προϊόν καύσης.

Ως αποτέλεσμα, πολλά κράτη τάχθηκαν υπέρ της μη εφαρμογής του κανονισμού. Η Επιτροπή Περιβάλλοντος ενέκρινε τώρα το πακέτο ούτως ή άλλως - με 46 ψήφους υπέρ, 40 κατά και δύο αποχές. Σύμφωνα με την Επιτροπή Περιβάλλοντος, δεν θα υπάρξει εξαίρεση για τα συνθετικά καύσιμα. Η μεγάλη ωστόσο μάχη αναμένεται να διεξαχθεί ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που θα ψηφίσει για το νομοσχέδιο της Επιτροπής Περιβάλλοντος στις 7 ή 8 Ιουνίου. Στη συνέχεια, οι ευρωβουλευτές θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις με τις κυβερνήσεις της ΕΕ για την τελική νομοθεσία.

Στοχευμένες δράσεις

Παρά την έγκριση, η Επιτροπή Περιβάλλοντος εξακολουθεί να βλέπει την ανάγκη για δράση. Μεταξύ άλλων, η ανακοίνωση καλεί την Επιτροπή να υποβάλει έκθεση έως τα τέλη του 2023 «με λεπτομέρειες για την ανάγκη στοχευμένης χρηματοδότησης για τη διασφάλιση μιας δίκαιης μετάβασης στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, για τον μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων στην απασχόληση και άλλων οικονομικών επιπτώσεων». Ζητεί, επίσης, «μια κοινή μεθοδολογία της ΕΕ από την Επιτροπή, έως το 2023, για την αξιολόγηση του πλήρους κύκλου ζωής των εκπομπών CO2 των αυτοκινήτων και των φορτηγών που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ, καθώς και για τα καύσιμα και την ενέργεια που καταναλώνονται από αυτά τα οχήματα».

Επισπεύδοντας τη στροφή προς τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μηδενικών εκπομπών, η ΕΕ στοχεύει να αντιμετωπίσει το ποσοστό των εκπομπών της ΕΕ που προέρχονται από τις μεταφορές, οι οποίες τον τελευταίο καιρό έχουν αυξηθεί.

Διαφορετική στάση εταιρειών

Οι εταιρείες αυτοκινήτων, όπως η Renault, η Toyota και η BMW, χαρακτηρίστηκαν ως «αντιθετικές» στην προτεινόμενη νομοθεσία, με την Tesla και τη Volvo να κατατάσσονται ως «υποστηρικτικές». Η Volkswagen, η μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία στον κόσμο, κρίθηκε ότι είχε μεικτή προσέγγιση.

Οι εμπορικές ενώσεις της αυτοκινητοβιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένων των ACEA, CLEPA και VDA της Γερμανίας, τάχθηκαν σθεναρά αντίθετες με τις προτάσεις στόχων εκπομπών.

Ορισμένες εμπορικές ομάδες έχουν προειδοποιήσει για την απαγόρευση μιας επιλεγμένης τεχνογνωσίας και ανέφεραν επιπλέον τρομερούς στόχους που μπορούν να επιτευχθούν μόνο εάν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής βοηθούν σε μια μεγάλη ανάπτυξη της υποδομής φόρτισης.

Κίνδυνος για θέσεις εργασίας

Η CLEPA, μια οργάνωση που συνηγορεί υπέρ των κατασκευαστών ανταλλακτικών αυτοκινήτων, είχε αγωνιστεί ανοιχτά κατά της απαγόρευσης των κινητήρων εσωτερικής καύσης, υποστηρίζοντας ότι η ΕΕ πρέπει να υιοθετήσει μια τεχνολογικά ουδέτερη προσέγγιση.

«Η σημερινή ψηφοφορία δεν υποδηλώνει ότι υπάρχει πλειοψηφία για αυστηρότερους στόχους από αυτούς που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι οποίοι ήδη κινδυνεύουν με μισό εκατομμύριο θέσεις εργασίας προμηθευτών αυτοκινήτων στον τομέα των κινητήρων έως το 2040», δήλωσε ο Sigrid de Vries, Γενικός Γραμματέας της CLEPA.

Η εμπορική ένωση υποστήριξε ότι η απομάκρυνση των συνθετικών καυσίμων από το τραπέζι θα μπορούσε να έχει «αρνητικές παρενέργειες στην απασχόληση, τις επιλογές και την προσιτή κινητικότητα».

Τα συνθετικά καύσιμα (ή e-fuels) είναι μια αναδυόμενη κατηγορία καυσίμων αντικατάστασης που παράγονται με την αποθήκευση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στους χημικούς δεσμούς υγρών ή αερίων καυσίμων, με στόχο να είναι ένα καύσιμο ουδέτερο ως προς τον άνθρακα. Είναι μια εναλλακτική λύση στα αεροπορικά βιοκαύσιμα. Οι κύριοι στόχοι είναι η βουτανόλη, το βιοντίζελ και το υδρογόνο, αλλά περιλαμβάνουν άλλες αλκοόλες και αέρια που περιέχουν άνθρακα, όπως το μεθάνιο και το βουτάνιο.

H πρόταση στρατηγικής της Fuels Europe

Η Fuels Europe, που εκπροσωπεί τη βιομηχανία διύλισης της ΕΕ, υποστηρίζει τον στόχο της Ένωσης για καθαρή κλιματική ουδετερότητα το 2050.

Ωστόσο τονίζει την ανάγκη ανάπτυξης καινοτόμων τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα στα οχήματα και στα καύσιμα/ενέργεια.

Υπογραμμίζει τη σημασία δημιουργίας οικονομικής αξίας για το οικοσύστημα μεταφορών και την υποστήριξη των σχετικών βιομηχανιών της ΕΕ να αποκτήσουν ηγετική θέση παγκοσμίως.

Ταυτόχρονα, θεωρεί πως η μετάβαση θα πρέπει να αντιμετωπίσει προσεκτικά τις κοινωνικές πτυχές που προκύπτουν από τις αλλαγές στο πρότυπο απασχόλησης, τις απαιτήσεις σε δεξιότητες και τις ανισότητες μεταξύ των περιφερειών της ΕΕ και των τομέων της κοινωνίας. Σημειώνεται πως κανείς δεν πρέπει να μείνει πίσω και η πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή κινητικότητα θα πρέπει να προστατεύεται ως ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα όλων των πολιτών.

Το 2020, η Fuels Europe δημοσίευσε το «Clean Fuels for All» (CF4A), περιγράφοντας τη στρατηγική της μετάβασης του κλάδου διύλισης. Επισημαίνει πως η προοδευτική υιοθέτηση τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα, που χρησιμοποιούν χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα και βιώσιμες, ανανεώσιμες πρώτες ύλες, έχει τη δυνατότητα να μειώσει σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τα διυλιστήρια και τα καύσιμα. «Τα υγρά καύσιμα χαμηλών εκπομπών άνθρακα, ειδικότερα, θα μπορούσαν να παρέχουν ενέργεια σε όλους τους τρόπους μεταφοράς, σε στενή συμπληρωματικότητα με ανανεώσιμες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας, υδρογόνο και αέρια καύσιμα. Αυτή η στρατηγική παρέχει μια εναλλακτική οδό για την επίτευξη του στόχου απαλλαγής από τις ανθρακούχες μεταφορές στο σενάριο ‘‘Τεχνολογίας’’ 1,5 C του ‘‘Καθαρού Πλανήτη για Όλους’’ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής», αναφέρει μεταξύ άλλων η Fuels Europe.