Τοπικά

Ο οδικός χάρτης για υλοποίηση της ΤΑ

Οι εργασίες και οι προετοιμασίες για την εφαρμογή της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ξεκινούν την ερχόμενη εβδομάδα, με βασικό πυλώνα να εξομαλυνθούν όλα τα τεχνοκρατικά προβλήματα που ενδεχομένως να προκύψουν, ώστε τον Μάιο του 2024 να τεθεί σε ισχύ μια υγιής Τοπική Αυτοδιοίκηση χωρίς προβλήματα

Η 3η Μαρτίου 2022 αποτελεί μια ιστορική ημέρα για την Κύπρο, αφού σηματοδότησε την ψήφιση της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, την οποία εδώ και δεκαετίες το κράτος προσπαθούσε να θέσει σε ισχύ. Απ’ εκεί και πέρα, όμως, η δουλειά για υλοποίησή της από τις επόμενες τοπικές εκλογές τον Μάιο του 2024, τώρα αρχίζει.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Κύπρο από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας βρισκόταν αντιμέτωπη με σωρεία προβλημάτων, που προκλήθηκαν από τη συνταγματική κρίση, τις διακοινοτικές συγκρούσεις και φυσικά από την παράνομη τουρκική εισβολή και κατοχή. Αργότερα, με την αποκατάσταση των προσφύγων, η ΚΔ ασχολήθηκε έντονα με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, όμως δεν κατάφερε να υλοποιήσει την όποια μεταρρύθμιση, αφού η ταχύτατη οικονομική ανάπτυξη οδήγησε τον πληθυσμό σε αστικοποίηση, γεγονός που προκάλεσε κι άλλα προβλήματα στην ύπαιθρο μιας και έχασε σχεδόν όλον τον πληθυσμό της.

Μέχρι πρότινος η δομή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ήταν δυσλειτουργική και ιδιαίτερα ασυνήθιστη ακόμη και σε διεθνές επίπεδο, ενώ ο πολύ μεγάλος αριθμός τοπικών Αρχών παρουσίαζε προβλήματα ως προς την ικανότητά τους ν’ ανταποκριθούν στις προσδοκίες των πολιτών αλλά και της κοινωνίας. Γι’ αυτό και η μεταρρύθμιση της ΤΑ αποσκοπεί στη διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια των Δήμων αλλά και την οικονομική βιωσιμότητα των νέων τοπικών Αρχών, ενώ με τη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων τους θα είναι σε θέση να προσφέρουν περισσότερες υπηρεσίες στον πολίτη και θα συμμετέχουν ενεργά στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη.

Ο οδικός χάρτης

Μετά από μία και πλέον δεκαετία προσπαθειών, συζητήσεων και διαβουλεύσεων, έγινε κατορθωτό να υπάρξει ένα βελτιωμένο νομοθετικό πλαίσιο της ΤΑ. Προ ολίγων ημερών ο ΥΠΕΣ, Νίκος Νουρής, στην πρώτη συνάντηση με τους εμπλεκομένους, αναφέρθηκε στον οδικό χάρτη που θα ακολουθήσουν για την εφαρμογή της μεταρρύθμισης της ΤΑ το 2024. Τόνισε ότι «στόχος είναι να παρέχει σε όλους τους άμεσα εμπλεκομένους την αναγκαία πληροφόρηση για τις πρόνοιες των τριών νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και παράλληλα να εστιάσουμε στην προετοιμασία, στη συγκρότηση και τις αρμοδιότητες των οργάνων που προβλέπονται από τους νόμους, αλλά και στον οδικό χάρτη και τα θέματα που χρήζουν ενεργειών, ώστε να υλοποιηθούν όλες οι πρόνοιες της μεταρρύθμισης. Όλα όσα πρέπει να γίνουν στη μεταβατική περίοδο, μέχρι τον Μάιο του 2024, είναι πολλά και τα χρονοδιαγράμματα πιεστικά. Θα τηρήσουμε αυστηρά τα χρονοδιαγράμματα, ώστε να είμαστε έγκαιρα έτοιμοι για να επιτύχουμε την ομαλή μετάβαση στο νέο θεσμικό πλαίσιο».

Μετά τη συνάντηση των αρμοδίων την προηγουμένη εβδομάδα θα ακολουθήσουν κι άλλες, ώστε να καθοριστεί η διαδικασία διαμόρφωσης και προετοιμασίας για υλοποίηση της μεταρρύθμισης της ΤΑ, με την επόμενη να είναι προγραμματισμένη για την ερχόμενη Τρίτη (17/5). Διαδικαστικά θα ακολουθήσουν συναντήσεις σε επαρχιακό επίπεδο προκειμένου να υπάρξουν πιο εξειδικευμένες συζητήσεις με τους εμπλεκόμενους φορείς, ακόμα και για κάθε νόμο ξεχωριστά.

Η προετοιμασία για το επόμενο στάδιο απαιτεί απ’ όλους τους άμεσα εμπλεκομένους να καταβάλουν συντονισμένες και καλά οργανωμένες προσπάθειες, με το Υπουργείο Εσωτερικών να είναι έτοιμο ν’ αναλάβει τον ρόλο του συντονιστή και καθοδηγητή των τοπικών Αρχών και οργανισμών, μέσω της Κεντρικής Συμβουλευτικής Επιτροπής που συστήνεται στο πλαίσιο των περί Δήμων και περί Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης Νόμων, ώστε να επιτευχθεί η σωστή προετοιμασία για τη μετάβαση στο νέο πλαίσιο λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μέσα στα συγκεκριμένα χρονικά πλαίσια.

Το νομοθετικό πλαίσιο για τη λειτουργία των τοπικών συμπλεγμάτων παροχής υπηρεσιών στις κοινότητες είναι λιγότερο σύνθετο και έτσι δεν προβλέπεται η σύσταση κάποιου προσωρινού οργάνου, κατά τη μεταβατική περίοδο. Παρά ταύτα, η διαδικασία αυτή αντιμετωπίζεται από το Υπουργείο επίσης με τη δέουσα προσοχή προκειμένου να συσταθούν οι ορθές οργανωτικές δομές σε κάθε σύμπλεγμα.

Όσον αφορά τα προβλήματα που έχουν προκύψει για την εφαρμογή της μεταρρύθμισης της ΤΑ, ο ΥΠΕΣ τόνισε πως «ως Υπουργείο έχουμε εντοπίσει κάποια θέματα ότι χρήζουν περαιτέρω νομοθετικής ή άλλης ρύθμισης. Αυτά τα θέματα έχουν προκύψει λόγω του μεγάλου αριθμού τροπολογιών, που επήλθαν κατά την ψήφιση των νομοσχεδίων. Διαπιστώθηκαν επίσης κάποια πρόσθετα κενά και αδυναμίες, μετά τη συνολική αξιολόγηση των νόμων, τα οποία επίσης χρήζουν διόρθωσης. Επομένως, αναμένεται ότι εν ευθέτω χρόνω και οπωσδήποτε πριν από την έναρξη ισχύος των νέων νόμων, το Υπουργείο Εσωτερικών θα επανέλθει με τροποποιητικά νομοσχέδια για διόρθωση των προβληματικών διατάξεων».

Τα επόμενα βήματα για εφαρμογή της ΤΑ

Μιλώντας στη «Σημερινή» ο πρώτος διοικητικός λειτουργός του Υπουργείου Εσωτερικών, Αντώνης Οικονομίδης, ανέφερε ότι στις 17 Μαρτίου θα υπάρξει μια σύσκεψη της συμβουλευτικής επιτροπής, στην οποία θα συμμετέχουν οι γενικοί διευθυντές των Υπουργείων Εσωτερικών και Οικονομικών, ο Πρόεδρος της Ένωσης Δήμων και ο Πρόεδρος της Ένωσης Κοινοτήτων. Η επιτροπή αυτή θα συνέλθει ώστε να δώσει τις κατευθυντήριες γραμμές προς τα δευτεροβάθμια όργανα για το πώς θα προχωρήσουν στην προετοιμασία για υλοποίηση της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Συνεχίζοντας, ο κ. Οικονομίδης τόνισε ότι, «με βάση τον νόμο, η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπαίνει σε εφαρμογή τον Μάιο του 2024, μετά και τις Δημοτικές - Κοινοτικές εκλογές, οι οποίες συμπίπτουν με τις Ευρωεκλογές, οπόταν θα λέγαμε ότι την 1η Ιουνίου 2024 θα γίνουν οι συνενώσεις των Δήμων αλλά και των επαρχιακών οργανισμών».

Τα δευτεροβάθμια όργανα είναι εκείνα που θα συσταθούν σε επίπεδο τοπικών Αρχών, που είναι τα 20 νέα συμβούλια διατήρησης κοινών υποθέσεων, τα οποία έχουν συγκεκριμένη σύνθεση και αρμοδιότητες. Κληθείς να εξηγήσει ο κ. Οικονομίδης, ανέφερε: «Για παράδειγμα στον Δήμο Λευκωσίας, τον οποίο θα αποτελούν οι σημερινοί Δήμοι Λευκωσίας, Αγλαντζιάς, Έγκωμης και Αγίου Δομετίου, θα προεδρεύει ο Δήμαρχος του προτεινόμενου Δήμου και θα συμμετάσχουν δήμαρχοι ή και κοινοτάρχες ώστε να αποφασίσουν στην εν λόγω σύσκεψη στις 17/5/2022, κάποια θέματα που άπτονται του Δήμου. Ανάμεσα σε αυτές τις αποφάσεις θα είναι και ο προϋπολογισμός του Δήμου, το νέο οργανόγραμμα για το προσωπικό, ενώ θα παρέχουν κοινές υπηρεσίες στους πολίτες ακόμα και πριν από τη συνένωση αν και εφόσον το επιθυμούν. Ακόμα θα πρέπει να εφαρμόσουν νέα λογισμικά συστήματα και να αποφασισθούν όλες οι λεπτομέρειες λειτουργίας του νέου Δήμου από τη σύσκεψη της ερχομένης Τρίτης, ώστε να είναι όλα έτοιμα και χωρίς κανένα πρόβλημα το 2024, οπότε θα συσταθούν και θα ξεκινήσουν την επίσημη λειτουργία τους οι νέοι Δήμοι».

Οι επαρχιακοί οργανισμοί, οι οποίοι είναι 5 και θα είναι ανά επαρχία, θα αναλαμβάνουν όλες τις αρμοδιότητες που έχουν σήμερα τα υφιστάμενα συμβούλια ύδρευσης, αποχέτευσης, διαχείρισης αποβλήτων και έκδοσης πολεοδομικών και οικοδομικών αδειών, άρα πηγαίνουν κάτω από έναν φορέα τέσσερεις διαφορετικοί πυλώνες που θα λειτουργούν σε όλη την επικράτεια της επαρχίας ακόμα και για τις κοινότητες. Παράλληλα, ο κ. Οικονομίδης ανέφερε ότι «πάλι θα υπάρχει αυτή η κεντρική συμβουλευτική επιτροπή που είπαμε πιο πάνω, που θα συνεδριάσει στις 17 Μαΐου 2022, ώστε να εκδώσουν τις οδηγίες προετοιμασίας προς τα προσωρινά συντονιστικά συμβούλια, στα οποία και πάλι θα συμμετέχουν οι Δήμαρχοι Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας, Πάφου και Αμμοχώστου μαζί με τους προέδρους των συμβουλίων ύδρευσης, αποχέτευσης κ.λπ, ενώ θα συμμετέχουν και διευθυντές πολεοδομίας και ο έπαρχος κατά περίπτωση, αλλά και ο πρόεδρος Δήμων. Άρα όλοι αυτοί θα συνεργαστούν, ώστε να προετοιμαστούν τα επόμενα δύο έτη για να υπάρξει ετοιμότητα για λειτουργία της ΤΑ το 2024».

Σοβαρές οικονομικές εξοικονομήσεις θα παραμείνουν στις τοπικές Αρχές

Σύμφωνα με τον κ. Οικονομίδη, «τα οποιαδήποτε οικονομικά οφέλη από την εφαρμογή της μεταρρύθμισης της ΤΑ δεν θα τα λαμβάνει το κράτος αλλά θα παραμένουν στις τοπικές Αρχές για δική τους χρήση. Μέσα από τις οικονομικοτεχνικές μελέτες ειδικά για τους Δήμους και τις συνενώσεις, προκύπτουν 50 εκ. εξοικονομήσεις τον χρόνο λόγω οικονομικών κλίμακας και επιπρόσθετα από τα 70 εκ. που παίρνουν σήμερα οι 30 Δήμοι, αυτά τα χρήματα θα αυξηθούν στα 117 εκ. και μάλιστα έχει θεσμοθετηθεί ότι θα είναι 117 εκ. ανά έτος εκτός αν υπάρχει οποιοδήποτε πρόβλημα, όπως μνημόνιο. Οπόταν αντιλαμβανόμαστε ότι θα υπάρξει μια αύξηση περί τα 50 εκ. στο τι λαμβάνουν οι Δήμοι από το 2024 και μετά. Αυτά τα χρήματα θα παραμένουν στις τοπικές Αρχές, οι οποίες μπορούν ν’ αποφασίσουν εάν θα μειώσουν τα τέλη στους πολίτες ή αν θα τα αξιοποιήσουν σε αναπτυξιακά έργα στα όρια των Δήμων τους».

Τα δημοτικά τέλη θα είναι ενιαία ανά δήμο, θα υπάρχουν τα ίδια ακριβώς δημοτικά τέλη, σκύβαλα κ.λπ, ενώ μεταξύ των 20 νέων οντοτήτων, είναι πιθανόν να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ως προς το κόστος των δημοτικών τελών. Όσον αφορά τους επαρχιακούς οργανισμούς θα έχουν τεράστια εξοικονόμηση οικονομικής κλίμακας όταν συνενωθούν, ιδίως η ύδρευση και η αποχέτευση, αφού τώρα θα υπάρχει ο συντονισμός των δύο και όσον αφορά τις εργασίες στους Δήμους και τις κοινότητες. Επίσης και η πολεοδομική ανάπτυξη, που είναι εξίσου σημαντική, θα εξελιχθεί αφού σε ένα και μόνο σημείο θα μπορεί ο δημότης να εξυπηρετηθεί για πολεοδομική άδεια και δεν θα χρειάζεται η μετακίνηση του στον Έπαρχο και μετά στην πολεοδομία κ.λπ.

Ο ΥΠΕΣ τόνισε πως «οι κοινότητες και κατ’ επέκτασιν τα συμπλέγματα θα τυγχάνουν αυξημένης οικονομικής στήριξης από το κράτος κατ’ αναλογίαν με αυτά των Δήμων, ώστε να είναι βιώσιμα και ικανά να προσφέρουν αναβαθμισμένες υπηρεσίες στους κατοίκους της υπαίθρου. Ήδη έχουμε προχωρήσει στην εξέταση και έγκριση αιτημάτων ενισχύοντας τη στελέχωση κοινοτήτων με πρόσθετο προσωπικό, για εξυπηρέτηση των υφιστάμενων αναγκών, όπου αυτό χρειάζεται και αιτιολογείται. Ο στόχος επίτευξης του νέου πλαισίου λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης από το 2024, έχει περιληφθεί στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και αποτελεί προϋπόθεση για την απορρόφηση πόρων από το Ταμείο, αναγκαίων για τον ζητούμενο μετασχηματισμό και τον εκσυγχρονισμό. Στο πλαίσιο λοιπόν του Σχεδίου αυτού έχει εγκριθεί πρόγραμμα κατάρτισης τόσο των αιρετών όσο και των τεχνοκρατών, που θα αναλάβουν την υλοποίηση της μεταρρύθμισης, το οποίο ετοιμάζεται».

Συνοπτικά, οι εργασίες και οι ετοιμασίες για την εφαρμογή της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ξεκινούν αυτήν την εβδομάδα, με βασικό πυλώνα να εξομαλυνθούν όλα τα τεχνοκρατικά προβλήματα που ενδεχομένως να προκύψουν, ώστε τον Μάιο του 2024 να μπει σε ισχύ μια υγιής Τοπική Αυτοδιοίκηση χωρίς προβλήματα.

Οι νέοι 20 Δήμοι

Με τη μεταρρύθμιση, η οποία ψηφίστηκε από τη Βουλή πρόσφατα, δημιουργούνται συνολικά 20 Δήμοι σε ολόκληρη την Κύπρο, από τους οποίους προκύπτουν: Για την πρωτεύουσα, αρχικά ο Δήμος Λευκωσίας με έδρα τη Λευκωσία, ο οποίος πλέον αποτελείται από τους Δήμους Λευκωσίας, Αγίου Δομετίου, Αγλαντζιάς και Έγκωμης. Επόμενος Δήμος αυτός της Λακατάμειας με έδρα τη Λακατάμεια, που αποτελείται από τους Δήμους Λακατάμειας και Τσερίου, καθώς και τον κοινοτικό συνοικισμό Ανθούπολης. Ο Δήμος Λατσιών-Γερίου, με έδρα τα Λατσιά, αποτελείται πλέον από τους Δήμους Λατσιών και Γερίου. Επίσης ο Δήμος Νότιας Λευκωσίας-Ιδαλίου, με έδρα το Ιδάλιον, ο οποίος αποτελείται από τον Δήμο Ιδαλίου και τις κοινότητες Αλάμπρας, Λυμπιών, Νήσου, Πέρα Χωρίου και Ποταμιάς, ενώ ο Δήμος Στροβόλου παραμένει στη σημερινή του μορφή.

Όσον αφορά τη συμπρωτεύουσα Λεμεσό, τώρα πια αποτελείται από τον Δήμο Λεμεσού, στον οποίο συγκαταλέγονται η Μέσα Γειτονιά, η κοινότητα Τσερκέζων. Επόμενος Δήμος αυτός της Ανατολικής Λεμεσού, με έδρα τον Άγιο Αθανάσιο, ο οποίος αποτελείται από τους Δήμους Αγίου Αθανασίου και Γερμασόγειας, καθώς και τις κοινότητες Αγίου Τύχωνα, Ακρούντας, Μαθικολώνης, Μουτταγιάκας και Φοινικαριών, ενώ προστέθηκε με τροπολογία και το Αρμενοχώρι. Ο Δήμος Πολεμιδιών, που αντιστεκόταν στη μεταρρύθμιση, με έδρα τα Πολεμίδια, αποτελείται πια από τον Δήμο Κάτω Πολεμιδιών και την κοινότητα Άνω Πολεμιδιών. Και τελευταίος ο Δήμος Δυτικής Λεμεσού, με έδρα τον Ύψωνα, ο οποίος αποτελείται από τον Δήμο Ύψωνα και τις κοινότητες Ακρωτηρίου, Ασωμάτου, Επισκοπής, Ερήμης, Καντού, Κολοσσίου, Σωτήρας και Τραχωνίου.

Στη πόλη του Ζήνωνα ο Δήμος Λάρνακας, με έδρα τη Λάρνακα, αποτελείται πια από τους Δήμους Λάρνακας και Λιβαδιών, καθώς και την κοινότητα Βορόκληνης. Ο Δήμος Αραδίππου, με έδρα την Αραδίππου, αποτελείται από τον Δήμο Αραδίππου, καθώς και τις κοινότητες Κελλιών και Τρούλλων. Ο Δήμος Δρομολαξιάς-Μενεού, με έδρα τη Δρομολαξιά, αποτελείται από τον Δήμο Δρομολαξιάς-Μενεού, καθώς και τις κοινότητες Κιτίου, Περβολιών και Τερσεφάνου. Όσον αφορά τον Δήμο Λευκάρων, με έδρα τα Λεύκαρα, αποτελείται από τον Δήμο Λευκάρων και τις κοινότητες Βάβλας, Δελίκηπου, Κάτω Λευκάρων, Κόρνου, Λάγιας και Σκαρίνου. Ο Δήμος Αθηένου, με έδρα την Αθηένου, αποτελείται από τον Δήμο Αθηένου και την κοινότητα Αβδελλερού.

Στη Πάφο, ο Δήμος Πάφου παραμένει ως έχει, ενώ η Ανατολική Πάφος, με έδρα τη Γεροσκήπου, αποτελείται από τον Δήμο Γεροσκήπου και τις κοινότητες Αγίας Μαρινούδας, Αχέλειας, Κονιών και Τίμης. Ο Δήμος Δυτικής Πάφου, με έδρα την Πέγεια, αποτελείται από τον Δήμο Πέγειας και τις κοινότητες Ακουρσού, Ίνειας, Κάθικα, Κάτω Αρόδων, Κισσόνεργας και Πάνω Αρόδων. Ο Δήμος Πόλης Χρυσοχούς, με έδρα την Πόλη Χρυσοχούς, αποτελείται από τον Δήμο Πόλης Χρυσοχούς και τις κοινότητες Αγίας Μαρίνας (Χρυσοχούς), Ανδρολίκου, Αργάκας, Γιαλιάς, Δρούσειας, Κρήτου Τέρρα, Μακούντας, Νέου Χωριού (Πάφου), Νέων Δημμάτων, Πελαθούσας, Πομού, Τέρα και Χρυσοχούς.

Στην ελεύθερη περιοχή Αμμοχώστου ο Δήμος Αγίας Νάπας, με έδρα την Αγία Νάπα αποτελείται από τους Δήμους Αγίας Νάπας και Σωτήρας και τις κοινότητες Αυγόρου, Άχνας, Λιοπετρίου. Ο Δήμος Παραλιμνίου-Δερύνειας, με έδρα το Παραλίμνι, αποτελείται από τους Δήμους Παραλιμνίου και Δερύνειας, τις κοινότητες Αχερίτου και Φρενάρους.