Η ακρίβεια φέρνει ενίσχυση της οικονομίας του ψευδοκράτους

Εδώ και 48 περίπου χρόνια η Κύπρος έχει μοιραστεί στα δύο εξαιτίας της τουρκική εισβολή του 1974. Από τότε που η γη μας κατακτήθηκε από τους Τούρκους δεν μπορούσε κανένας να επισκεφθεί το κατεχόμενο χωριό ή το σπίτι του, που βίαια πέρασε σε άλλη ιδιοκτησία. Το ζήτημα του Κυπριακού διαχειρίζονται για χρόνια ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, οι οποίοι συνεχώς αλλάζουν άλλα το πρόβλημα παραμένει άλυτο.

Από το 1974, τα κατεχόμενα εδάφη μας συντηρούνται οικονομικά από την Τουρκία, η οποία παρέχει επιδόματα και τροφοδοτεί την υγεία, την εκπαίδευση κτλ. Όμως, αφ' ότου η Τουρκία επήλθε σε οικονομική κρίση, έπρεπε να εξευρεθεί μια λύση ώστε το παράνομο κράτος να έχει δική του οικονομία. Εκμεταλλευόμενοι, λοιπόν, οι Τούρκοι έποικοι τον διακαή πόθο των Κυπρίων να επισκεφθούν τα χώματα που μεγάλωσαν και να δουν τα σπίτια που έζησαν, άνοιξαν τα οδοφράγματα επιτρέποντας τους Κύπριους, έπειτα από σοβαρό έλεγχο, να περάσουν στην κατεχόμενη γη που κάποτε τους ανήκε. Οι Κύπριοι, για να περάσουν στα εδάφη που κάποτε ζούσαν ελεύθεροι και από τα οποία εκδιώχθηκαν βίαια, έπρεπε να δείξουν ταυτότητες και να καταγραφούν ως επισκέπτες στα «τουρκικά εδάφη».

Έτσι οι Κύπριοι με την άνετη πρόσβασή τους πια στο ψευδοκράτος, και διαπιστώνοντας ότι τα αγαθά είναι σαφώς πιο φθηνά, ξεκίνησαν να αγοράζουν προϊόντα, υπηρεσίες, φάρμακα, καύσιμα κ.ά. Έτσι τα κατεχόμενα απέκτησαν δική τους οικονομία -με την βοήθεια των Ελληνοκυπρίων- και σιγά-σιγά ανέκαμψαν.

Οι απαγορεύσεις της Πράσινης Γραμμής

Τα σημεία διέλευσης της Πράσινης Γραμμής -όπως ονομάζεται η γραμμή που χωρίζει την κατεχόμενη από την ελεύθερη γη και δημιουργήθηκε στις 30/12/1963, κατόπιν συμφωνίας Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων και Άγγλων όταν ξέσπασαν οι πρώτες σοβαρές διακοινοτικές ταραχές- είναι τα ελεγχόμενα από την Κυπριακή Δημοκρατία σημεία διέλευσης προς τα κατακτημένα εδάφη. Τα συγκεκριμένα σημεία βρίσκονται σε: Λήδρα Πάλλας, Άγιο Δομέτιο, Πέργαμο, Στροβίλια, οδό Λήδρας (μόνο για πεζούς), Αστρομερίτη-Ζώδια, Κάτω Πύργο-Καραβοστάσι, Λεύκα-Απλίκι, Δερύνεια, Κόκκινα-Παχύαμμο και Κάτω Πύργο-Κόκκινα.

Οι απαγορεύσεις από την Κυπριακή Δημοκρατία είναι σαφείς, με τους περισσότερους Ελληνοκυπρίους, όμως, να μην τις τηρούν. Συγκεκριμένα, στις ελεύθερες περιοχές μπορούν να μεταφερθούν εμπορεύματα που περιέχονται στις προσωπικές αποσκευές των επισκεπτών στις κατεχόμενες περιοχές, εφόσον δεν έχουν εμπορικό χαρακτήρα και η συνολική αξία τους δεν υπερβαίνει τα €260 κατ’ άτομο. Το ίδιο ισχύει και για σαράντα τσιγάρα, καθώς και για ένα λίτρο οινοπνευματωδών ποτών για προσωπική κατανάλωση. Ωστόσο απαγορεύεται η μεταφορά οποιασδήποτε ποσότητας καπνού από τις περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας που βρίσκονται εκτός του αποτελεσματικού ελέγχου της νόμιμης Κυβέρνησης.

Η μεταφορά εμπορευμάτων από τη γραμμή αντιπαράταξης επιτρέπεται μόνο στα καθορισμένα σημεία διέλευσης και θα πρέπει αυτά να συνοδεύονται από έγγραφο που εκδίδεται από το τουρκοκυπριακό Εμπορικό Επιμελητήριο, το οποίο καθορίζει την προέλευσή τους από τις μη ελεγχόμενες από την Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας περιοχές. Εξάλλου δεν επιτρέπεται η διέλευση όλων των ειδών από την πράσινη γραμμή προς τις ελεύθερες περιοχές, και αυτό μεταφράζεται ως εξής:

– Απαγορεύεται η μεταφορά εμπορευμάτων και προϊόντων τα οποία έχουν εισαχθεί από τα κλειστά λιμάνια και από το παράνομο αεροδρόμιο.

– Απαγορεύεται η μεταφορά αποβλήτων στις ελεύθερες περιοχές (υπό προϋποθέσεις).

– Απαγορεύεται η μεταφορά ζώντων ζώων και ζωικών προϊόντων διαμέσου της γραμμής, εκτός από τη διέλευση νωπών ψαριών.

– Απαγορεύεται η μεταφορά εμπορευμάτων και προϊόντων, έστω και ενός τεμαχίου, που παραβιάζουν δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας. Δηλαδή, οι Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας διασφαλίζουν ότι τα εμπορεύματα που διέρχονται από τη γραμμή δεν είναι εμπορεύματα παραποίησης ή απομίμησης και πειρατικών εμπορευμάτων.

– Απαγορεύεται  η διέλευση προϊόντων δομικών κατασκευών.

– Απαγορεύεται η μεταφορά ραδιοεξοπλισμού για άσκηση ραδιοεπικοινωνιακής δραστηριότητας.

– Απαγορεύεται η διακίνηση σάκων τσιμέντου σε συσκευασία των 50 κιλών.

– Απαγορεύεται η διέλευση ελεγχόμενων φαρμάκων.

– Απαγορεύεται επίσης η διέλευση φαρμάκων για τα οποία δημιουργούνται αμφιβολίες κατά πόσο προορίζονται για προσωπική χρήση, καθώς επίσης και για όσα δεν φέρουν σήμανση ή ένδειξη, ή φέρουν παραπλανητική σήμανση.

– Απαγορεύεται η μεταφορά φυτοφαρμάκων.

– Απαγορεύεται επίσης η διέλευση ηλεκτρολογικού εξοπλισμού χαμηλής τάσης.

– Απαγορεύεται η μεταφορά πλαστικών αντικειμένων που προορίζονται για επαφή με τρόφιμα.

Ενισχύοντας την οικονομία του ψευδοκράτους

Παρά τις απαγορεύσεις, αρκετοί είναι οι Κύπριοι που μεταφέρουν προϊόντα από τα κατεχόμενα, μιας και είναι πολύ πιο φθηνά, αφού η τουρκοκυπριακή κοινότητα εφαρμόζει δικό της εμπορικό καθεστώς για προστασία των επιχειρήσεων, σύμφωνα με το οποίο επιβάλλονται δασμοί και επιστρέφεται το ΦΠΑ. Κάποια από αυτά μπορεί να είναι έπιπλα, οικοδομικά υλικά, αλλά και είδη ένδυσης και υπόδησης τα οποία μετέπειτα πωλούν στις ελεύθερες περιοχές στη διπλάσια τιμή, ενώ δεν πληρώνουν ούτε Τελωνείο για τη μεταφορά των αγαθών. Οι ραγδαίες αυξήσεις σε αγαθά λόγω και του πολέμου στην Ουκρανία, «έσπρωξαν» ακόμα περισσοτέρους Κύπριους σε αγορές από τα κατεχόμενα, με αποτέλεσμα να ενισχύουν την οικονομία του «ψευδοκράτους» και να επιβαρύνουν την οικονομία στις ελεύθερες περιοχές.

Πριν ακόμα ξεσπάσει και ο πόλεμος στην Ουκρανία, το νησί μας ήταν ήδη αντιμέτωπο με αρκετές αυξήσεις σε διάφορα αγαθά, μεταξύ αυτών και τα καύσιμα. Σύμφωνα με την JCC, οι Ελληνοκύπριοι ξόδεψαν το ποσό των €6.416.345 στα κατεχόμενα κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2021. Περαιτέρω, φαίνεται ότι η κατρακύλα της τουρκικής λίρας ώθησε πολλούς στην «απέναντι όχθη» για την αγορά φθηνότερων καυσίμων και προϊόντων. Την ίδια στιγμή, οι συναλλαγές από τουρκικές κάρτες στις ελεύθερες περιοχές ανήλθαν στα €2.375.684.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που κατέχει το Τελωνείο Κύπρου σχετικά με ελέγχους σε εμπορικές διακινήσεις, το 2019 πραγματοποιήθηκαν 6.004 έλεγχοι για προϊόντα συνολικής αξίας €5.464.000, το 2020 πραγματοποιήθηκαν 4.431 έλεγχοι συνολικής αξίας €4.694.000 και για το 2021, μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, διενεργήθηκαν 4.477 συνολικής αξίας €4.603.000.

Όσον αφορά στους ελέγχους σε διερχόμενους στα οδοφράγματα, το 2019 έγιναν 2.443 κατασχέσεις προϊόντων και εισπράχθηκαν περίπου €356 χιλ. Το 2020 έγιναν 650 κατασχέσεις και εισπράχθηκε το ποσό των €475.600 και μέχρι το τέλος Οκτωβρίου του 2021 έγιναν 1.129 κατασχέσεις και εισπράχθηκαν €251.800. Τα προϊόντα που κατάσχονται αφορούν κυρίως τσιγάρα, καπνό, φυτοφάρμακα, ζωικά και φυτικά προϊόντα, φάρμακα, καύσιμα κτλ.

Διενεργούνται επίσης έλεγχοι όσον αφορά στις εμπορικές διακινήσεις, στο σύνολο των προϊόντων που μεταφέρονται από την πράσινη γραμμή,  ενώ οι έλεγχοι σε προσωπικές διακινήσεις είναι δειγματοληπτικοί, γεγονός που ενισχύει την παράνομη έλευση προϊόντων στις ελεύθερες περιοχές.

Στην αρμοδιότητα του Τμήματος είναι ο έλεγχος ότι υπάρχουν όλα τα απαραίτητα έγγραφα, ωστόσο αναλόγως του προϊόντος διεξάγονται κοινές έρευνες με τις συναρμόδιες υπηρεσίες. Στο ενδεχόμενο που υπάρχει αμφιβολία για την ποιότητα ή την προέλευση κάποιου προϊόντος, όπως π.χ. προϊόν που δηλώνεται ότι καλλιεργήθηκε στα κατεχόμενα αλλά υπάρχουν υποψίες ότι προέρχεται από αλλού, τότε οι Αρχές απευθύνονται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για περαιτέρω διερεύνηση.

Προβλήματα στην ελληνοκυπριακή αγορά

Σύμφωνα με την ΟΕΒ, κατά τη διεξαγωγή του εμπορίου από τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές προκύπτουν προβλήματα που προκαλούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, αφού είναι πρακτικά ανέφικτο να επιβεβαιωθεί και να εξακριβωθεί η προέλευση των προϊόντων από τα κατεχόμενα.Υπάρχει, επίσης, αμφιβολία για την επάρκεια του ελέγχου που διενεργείται από τις αρμόδιες Αρχές της ΚΔ για εντοπισμό των ελληνοκυπριακών εμπορευόμενων που μεταπουλούν τα προϊόντα που προμηθεύτηκαν από το ψευδοκράτος για σκοπούς επιβολής ΦΠΑ. Οι δειγματοληπτικοί έλεγχοι που γίνονται μεταγενέστερα από το Τμήμα Φορολογίας της ΚΔ, έπειτα από σχετική ενημέρωσή του από το Τμήμα Τελωνείων, δεν διασφαλίζουν πλήρως τον εντοπισμό των προσώπων (φυσικών ή νομικών) και το κατά πόσο επιβάλλουν και αποδίδουν το ΦΠΑ στο κράτος.

Περαιτέρω, τίθεται ζήτημα για μη ενδελεχείς ελέγχους από τις αρμόδιες Αρχές της Δημοκρατίας στα σημεία διέλευσης για όλα τα οικοδομικά υλικά, πρώτες ύλες και βιομηχανικά προϊόντα (π.χ. αλουμίνια, τούβλα, κεραμικά, πλαστικά) σε σχέση με συμμόρφωση με ευρωπαϊκά πρότυπα (π.χ. CE marking certificate of conformity, EN 1090), της νομοθεσίας για θέματα ασφάλειας και υγείας (π.χ. REACH, statement of compliance) και άλλων υποχρεώσεων που ισχύουν για όλα τα προϊόντα που κυκλοφορούν στην Κοινοτική αγορά. Επίσης, είναι άγνωστη η προέλευση των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή των τελικών προϊόντων στα κατεχόμενα, με κίνδυνο να μην πληρούν τις προδιαγραφές όπως ισχύει για τις πρώτες ύλες που εισέρχονται στην Ε.Ε. Συν τοις άλλοις, οι πρώτες ύλες ενδεχομένως να προέρχονται από χώρες στις οποίες η Ε.Ε. επιβάλλει δασμούς λόγω επιδότησης των τοπικά παραγόμενων προϊόντων (π.χ. δασμοί anti-dumping), με αποτέλεσμα να έχουν πρόσβαση σε πιο φθηνές πρώτες ύλες και να αποκτούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των προϊόντων που παράγονται ή εισάγονται στις ελεύθερες περιοχές.

Ακόμα οι Αρχές του ψευδοκράτους εφαρμόζουν δικό τους εμπορικό καθεστώς για προστασία των επιχειρήσεών τους, σύμφωνα με το οποίο επιβάλλονται δασμοί, καθιστώντας αυτόματα τα ελληνοκυπριακά προϊόντα που πωλούνται στα κατεχόμενα πολύ πιο ακριβά και εκτός ανταγωνισμού. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την αξία των συναλλαγών από τις ελεύθερες περιοχές προς τα κατεχόμενα, σε σύγκριση με την αντίστροφη κατεύθυνση. Οι εμπορικές συναλλαγές από τις ελεγχόμενες από την Δημοκρατία περιοχές προς τα κατεχόμενα, αντιπροσωπεύουν μόνο το 14,8 % (13,7 % το 2019) των συνολικών εμπορικών συναλλαγών από και προς τα κατεχόμενα.

Τέλος, επισημαίνεται η διενέργεια λαθρεμπορίου (αγνώστου οικονομικού ύψους) από μη ελεγχόμενα σημεία διέλευσης, με όλους τους συνεπακόλουθους κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία των καταναλωτών.