Αναλύσεις

Έκρηξη ακρίβειας - Είναι έτοιμη η Κύπρος ν’ αυξήσει τα επιτόκια;

Αντιμέτωπη με το φάντασμα του πληθωρισμού βρίσκεται η Ευρώπη και κατ’ επέκτασιν η Κύπρος. Τα νοικοκυριά είναι υπό πίεση καθώς -μήνα με τον μήνα- τα εισοδήματα αποδυναμώνονται, με αποτέλεσμα να μην μπορούν ν’ ανταποκριθούν στις ανάγκες τους. Οι πληθωριστικές πιέσεις, αν και υπήρχαν από πριν, μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία διογκώθηκαν. Η Ευρώπη, για να «πολεμήσει» το φαινόμενο, άρχισε να συζητά την αύξηση των επιτοκίων, εντούτοις ο πόλεμος έδωσε παράταση στα σχέδιά της και τα μετέφερε για τέλος του χρόνου. Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν, σε κυπριακό επίπεδο, οι δανειολήπτες αντέχουν αυτήν την επικείμενη αύξηση, σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό.

«Αόρατος ληστής»

Η αγοραστική δύναμη των πολιτών δέχεται σημαντικότατο πλήγμα, εξαιτίας της συνεχιζόμενης ανόδου του πληθωρισμού. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, ο πληθωρισμός ανέβηκε στο 8,8% τον Απρίλιο, από 5,4% τον Ιανουάριο του 2022. Ο αντίκτυπος του 8,8% του πληθωρισμού στους μισθούς ισοδυναμεί με €88 ανά €1.000, ενώ τον Ιανουάριο ο αντίκτυπος στους μισθούς ήταν €54 ανά €1.000. Σε ετήσια βάση, ένα νοικοκυριό με εισοδήματα €2.000 μηνιαίως πλήρωσε τον Απρίλιο του 2022 €176 περισσότερα, σε σύγκριση με όσα πλήρωνε τον Απρίλιο του περασμένου έτους για να καλύψει τις ανάγκες του. Οι εκτιμήσεις, πάντως, για το εγγύς μέλλον δεν είναι αισιόδοξες, καθώς τους επόμενους δύο μήνες αναμένεται να φτάσει σε διψήφιο ποσοστό.

Εκτίναξη τιμών

Η αύξηση του πληθωρισμού τροφοδοτείται κυρίως από την εκτόξευση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας και των καυσίμων κίνησης. Αυτό αποτυπώνεται και στα στοιχεία του Συνδέσμου Καταναλωτών. Οι τιμές των καυσίμων αρχές Ιανουαρίου του 2021, συγκριτικά με τον Μάιο του 2022, ανέβηκαν δραματικά. Η βενζίνη από €1,070 έφτασε το €1,542, καταγράφοντας αύξηση €0,472. Το πετρέλαιο κίνησης, από €1,1 άγγιξε το €1,757 και το πετρέλαιο θέρμανσης από €0,655 έφτασε το €1,262.

«Καταπολέμηση του πληθωρισμού»

Η περίοδος των χαμηλών επιτοκίων βαίνει, κατά τα φαινόμενα, προς το τέλος της. Οι ανακοινώσεις της Κεντρικής Τράπεζας των Ηνωμένων Πολιτειών για αύξηση των επιτοκίων επηρέασαν και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η Εποπτική Αρχή άρχισε να προετοιμάζει το έδαφος για να «χτυπήσει» τον πληθωρισμό. Στο τραπέζι βρίσκεται η αύξηση των επιτοκίων, μέχρι το τέλος του έτους. Υπενθυμίζεται ότι η ΕΚΤ και συγκεκριμένα η επικεφαλής της, Κριστίν Λαγκάρντ, ήταν αρνητική στο ν’ αυξηθούν τα επιτόκια, ωστόσο, τον περασμένο Μάρτιο, μετά την έξαρση της κρίσης στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα, εξετάζει πιο σοβαρά το ζήτημα. Τον ερχόμενο Ιούνιο, η ΕΚΤ θα λάβει τις τελικές της αποφάσεις για τη νομισματική πολιτική που θ’ ακολουθήσει. Κάτι τέτοιο, σύμφωνα με οικονομολόγους, ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την ανάπτυξη.

Τι γίνεται στην Κύπρο;

Οι αποφάσεις της ΕΚΤ αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά την οικονομία της Κύπρου. Η χώρα μας είναι μια ιδιάζουσα περίπτωση, διότι το ιδιωτικό χρέος είναι αυξημένο. Μετά από μελέτη της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου διαπιστώνεται ότι τα νοικοκυριά, σε χώρες με υψηλό χρέος και σχετικά χαμηλότερα επίπεδα εισοδήματος -όπως η Κύπρος και η Πορτογαλία- θα μπορούσαν να χάσουν έως και 3,5% του καθαρού μηνιαίου εισοδήματός τους με επιτόκιο 1%.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων υποχώρησαν για πρώτη φορά κάτω από το 4% το 2015, όταν το 2008 ήταν στο 6,84%. Τον Δεκέμβριο του 2020 υποχώρησαν σε ιστορικό χαμηλό φθάνοντας στο 2,85%, ενώ τον Μάρτιο του 2022 μειώθηκαν ελαφρώς στο 2,78%.

Επιτόκια στεγαστικών δανείων

Δεκέμβριος 2008 6,84%

Δεκέμβριος 2009 4,82%

Δεκέμβριος 2010 4,97%

Δεκέμβριος 2011 5,81%

Δεκέμβριος 2012 5,44%

Δεκέμβριος 2013 4,93%

Δεκέμβριος 2014 5,01%

Δεκέμβριος 2015 3,90%

Δεκέμβριος 2016 3,35%

Δεκέμβριος 2017 3,39%

Δεκέμβριος 2018 3,06%

Δεκέμβριος 2019 2,9%

Δεκέμβριος 2020 2,85%

Δεκέμβριος 2021 2,96%

Μάρτιος 2022 2,78%

Φόβοι για νέο κύμα ΜΕΔ

Η αύξηση των επιτοκίων συνεπάγεται και την αύξηση του πιστωτικού ρίσκου, γεγονός που θα ασκήσει πιέσεις γενικότερα στον δανεισμό. Οικονομολόγοι αναφέρουν στη «Σ» πως το κοκτέιλ πληθωρισμού και αύξησης των επιτοκίων θα πυροδοτήσει τη θρυαλλίδα εξελίξεων στο οικονομικό και τραπεζικό γίγνεσθαι της χώρας. Τα βαρίδια των ΜΕΔ, αν και ένα μεγάλο ποσοστό έχει «καθαρίσει» από τους τραπεζικούς ισολογισμούς, εντούτοις παραμένουν στην πραγματική οικονομία. Οι ανησυχίες για ένα νέο κύμα «κόκκινων δανείων» εντείνονται, ενόσω ο πληθωρισμός καλπάζει και οι δανειολήπτες θα πρέπει να δώσουν επιπλέον χρήματα από το εισόδημά τους στο δάνειο.

Πλήγμα στην ανάπτυξη

Η κίνηση της ΕΚΤ, ν’ αυξήσει τα επιτόκια, σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, Μιχάλη Περσιάνη, θα έχει μια μικρή επίπτωση στις πληθωριστικές πιέσεις. «Δεν είναι βέβαιο ότι θα είναι αισθητή η μείωση του πληθωρισμού στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Την ίδια ώρα, θ’ ασκήσει πιέσεις στην ανάπτυξη κυρίως μέσα από την αύξηση των επιτοκίων, τα οποία θα οδηγήσουν σε λιγότερο δανεισμό και λιγότερες επενδύσεις», σημείωσε. Η άποψη του Δημοσιονομικού Συμβουλίου είναι πως η δημοσιονομική επέκταση είναι προτιμότερη επιλογή, από τη νομισματική αντίδραση, διότι οι πληθωριστικές τάσεις που βλέπουμε σήμερα δεν αποτελούν νομισματικό συμβάν, αλλά οφείλονται σε εξωτερικό σοκ προσφοράς.