Η νέα απειλή της Όμικρον BA.4 και BA.5

Συναγερμός ήχησε ξανά στην Ευρώπη την εβδομάδα που μας πέρασε, μετά την έξαρση των κρουσμάτων της Covid-19, λόγω της εξάπλωσης δύο νέων υποπαραλλαγών της Όμικρον, οι οποίες απειλούν και την επιδημιολογική εικόνα της χώρας μας. Πρόκειται για τις υποπαραλλαγές ΒΑ.4 και ΒΑ.5 της Όμικρον, που ανακοινώθηκαν επίσημα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), στις 4 Μαΐου, αφού αυτές ευθύνονταν για το νέο κύμα πανδημίας στη Νότια Αφρική. Λίγες μόνο ημέρες μετά, και συγκεκριμένα στις 11 Μαΐου, ο ΠΟΥ ανακοίνωσε την επέκτασή τους σε περισσότερες από δώδεκα χώρες, με τους επιστήμονες να δηλώνουν πως οι δύο υποπαραλλαγές ενδέχεται να ξεπεράσουν το BA.2 ως το κυρίαρχο στέλεχος παγκοσμίως. Πλέον οι δύο υποπαραλλαγές έχουν εντοπιστεί σε περισσότερες από 50 διαφορετικές χώρες και εξαπλώνονται σε ολόκληρη την Ευρώπη, προκαλώντας νέες ανησυχίες. Στην Ελλάδα, μάλιστα, ήδη γίνεται λόγος για ένα νέο, 6ο κύμα της πανδημίας στη χώρα.

Θα γίνουν κυρίαρχες

Τους επόμενους μήνες, οι δυο νέες υποπαραλλαγές του κορωνοϊού αναμένεται ότι θα γίνουν τα κυρίαρχα στελέχη και μολονότι αποτελούν μία πιο ήπια εκδοχή της νόσου Covid-19, με πολύ χαμηλή θνησιμότητα, ουδείς γνωρίζει ποια θα είναι η μετεξέλιξή τους. Φαίνεται πως διαθέτουν την ικανότητα να παρακάμπτουν ευκολότερα το ανοσιακό μας σύστημα, αλλά και να επαναμολύνουν, ευτυχώς ήπια τους ήδη εμβολιασμένους.

Η τρέχουσα εντυπωσιακή αύξηση των κρουσμάτων της νόσου Covid-19 σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δείχνει πως η μεταδικότητα έχει ανεβεί. Στην Πορτογαλία το 90% των κρουσμάτων αντιπροσωπεύoυν την υποπαραλλαγή της Όμικρον ΒΑ.5, ενώ το ποσοστό της υποπαραλλαγής Όμικρον ΒΑ.4 είναι μικρότερο. Όσο για τη Γερμανία και τη Γαλλία, η καμπύλη τής μεταδοτικότητας έχει ανεβεί κατά τον τελευταίο μήνα και ο αριθμός των μολύνσεων από την Όμικρον ΒΑ.5 έχει διπλασιαστεί. Στην Ελλάδα, οι ασθενείς που νοσηλεύονται λόγω Covid στα νοσοκομεία αυξήθηκαν κατά 18% μέσα σε μόλις 4 μέρες.

Η ταχύτητα διάδοσης της νέας υποπαραλλαγής Όμικρον ΒΑ.5 σε ολόκληρη την Ευρώπη ξεκίνησε επίσημα στα μέσα Μαΐου, όταν το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης των Νοσημάτων (ECDC) αποφάσισε να εντάξει την Όμικρον ΒΑ.5 στην κατηγορία των «παραλλαγών που δημιουργούν ανησυχία», δηλαδή των παραλλαγών που μπορούν να μεταδίδονται ταχύτερα και να αναπαράγονται ευκολότερα, προκαλώντας δυνητικά το οξύ αναπνευστικό σύνδρομο της νόσου Covid-19. Σύμφωνα με το ECDC, υπάρχουν ενδείξεις από εργαστηριακές μελέτες ότι η Όμικρον ΒΑ.5 και η ΒΑ.4 μπορούν να ξεφύγουν από την ανοσία που έχει προκληθεί είτε από νόσηση είτε από εμβολιασμό.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα, αυτές οι δυο υποπαραλλαγές είναι ακόμη πιο μεταδοτικές από τις προηγούμενες, με αποτέλεσμα, εδώ και περισσότερο από ένα μήνα, να εμφανίζονται όλο και συχνότερα στα μοριακά τεστ διάγνωσης και άρα ευθύνονται άμεσα για την παρατηρούμενη έξαρση των κρουσμάτων, που ευτυχώς δεν συνοδεύονται και από αυξημένη θνητότητα. Λόγω των μεταλλάξεών τους, μπορούν να παραπλανούν ευκολότερα το ανοσοποιητικό μας σύστημα και, ενδεχομένως, να μην αντιμετωπίζονται επαρκώς από τα σημερινά εμβόλια.

Έρχονται νέα εμβόλια

Μολονότι ένα μέρος των αντισωμάτων που παράγονται από τα διαθέσιμα εμβόλια κατά του κορωνοϊού ενδέχεται να μην είναι εξίσου αποτελεσματικά κατά των νέων υποπαραλλαγών Όμικρον, εξακολουθούν να προσφέρουν κάποια προστασία για τουλάχιστον τέσσερεις μήνες μετά την τελευταία δόση. Επομένως, το πρόβλημα ενός νέου επιδημικού κύματος αναμένεται να αντιμετωπιστεί με τη δημιουργία νέων ενημερωμένων εμβολίων, που από τον Σεπτέμβριο θα είναι διαθέσιμα για μία επαναληπτική εμβολιαστική δόση. Εξάλλου, η φαρμακευτική εταιρεία «Moderna» ήδη ανακοίνωσε πριν από μερικές ημέρες ότι εργάζεται για τη δημιουργία μιας ενημερωμένης και πιο αποτελεσματικής εκδοχής του εμβολίου της κατά των νέων υποπαραλλαγών Όμικρον, που θα είναι διαθέσιμη στα τέλη Αυγούστου. Αυτό το νέο εμβόλιο εμφανίζει, για την ώρα, αυξημένη αποτελεσματικότητα κατά 1,75 φορές σε σχέση με τα προηγούμενα εμβόλια.

Σύμφωνα με το ECDC, υπάρχουν ενδείξεις από εργαστηριακές μελέτες ότι η Όμικρον ΒΑ.5 και η ΒΑ.4 μπορούν να ξεφύγουν από την ανοσία που έχει προκληθεί είτε από νόσηση είτε από εμβολιασμό

Τι διαφορετικό έχουν οι ΒΑ.4 και ΒΑ.5

Από τη σύγκριση των μεταλλάξεων της παραλλαγής Όμικρον με τις μεταλλάξεις των προηγούμενων παραλλαγών του κορωνοϊού («Άλφα», «Βήτα», «Γάμα», «Δέλτα» και «Λάμδα»), προέκυψε ότι η Όμικρον εμφανίζει στο γενετικό της υλικό δύο τουλάχιστον μεταλλάξεις που αφορούν τις ακίδες, δηλαδή την ειδική περιοχή σύνδεσης του κορωνοϊού με τους υποδοχείς των κυττάρων μας. Οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις επηρεάζουν σημαντικά την τρισδιάστατη δομή στον χώρο της πρωτεΐνης των ακίδων, μέσω των οποίων ο κορωνοϊός μπορεί να εισβάλει πολύ ευκολότερα στα κύτταρά μας.

Χάρη σε αυτές τις μεταλλάξεις η Όμικρον κατάφερε -μέσα σε λίγους μήνες!- να γίνει μία από τις επικρατέστερες παραλλαγές του κορωνοϊού στις περισσότερες χώρες. Μέχρι πριν από μερικούς μήνες, οι περισσότερες επιδημιολογικές έρευνες έδειχναν ότι η αρχική παραλλαγή Όμικρον (ΒΑ.1), θα γίνει σύντομα η κυρίαρχη μορφή μετάδοσης της νόσου Covid-19. Μία πρόβλεψη που διαψεύστηκε, λόγω της εμφάνισης των τεσσάρων νέων υποπαραλλαγών της («ΒΑ.2», «ΒΑ.3», «ΒΑ.4» και «ΒΑ.5»), που διαδοχικά έκλεψαν τα πρωτεία από την αρχική παραλλαγή ΒΑ.1.

Μάλιστα, όπως έδειξαν οι σχετικές γονιδιακές αναλύσεις, η εντυπωσιακή μεταδοτικότητα των πιο πρόσφατων υποπαραλλαγών της Όμικρον οφείλεται στο ότι τόσο η υποπαραλλαγή ΒΑ.4 όσο και η BA.5 διαθέτουν στο γενετικό τους υλικό τη μετάλλαξη «L452R», η οποία από μόνη της μπορεί να τροποποιεί επαρκώς τη δομή των ακίδων του κορωνοϊού.

Πάντως, δεν πρόκειται για μία νέα γενετική μετάλλαξη, αφού είχε ήδη εμφανιστεί στις προηγούμενες παραλλαγές «Δέλτα» και «Λάμδα» και λόγω της επιτυχίας της είχε επιλεγεί από την εξέλιξη του κορωνοϊού, εδώ και ενάμιση χρόνο. Και όπως αποκάλυψε μία πρόσφατη ιαπωνική έρευνα, που πραγματοποιήθηκε στο Τόκιο από την ερευνητική ομάδα του Izoumi Kimur και προδημοσιεύτηκε διαδικτυακά στο «BiorXiv», η απρόσμενα υψηλή μεταδοτικότητα της υποπαραλλαγής Όμικρον ΒΑ.5 και η εκθετική αύξηση των λοιμώξεων από αυτήν στην Πορτογαλία και στη Γερμανία οφείλονται όχι σε μία αλλά σε δυο τουλάχιστον μεταλλάξεις.

Αύξηση κρουσμάτων και στην Κύπρο

Αύξηση κρουσμάτων βλέπουμε της τελευταίες ημέρες και στην Κύπρο. Την βδομάδα 3-9 Ιουνίου έγιναν 58.585 διαγνωστικές εξετάσεις και εντοπίστηκαν 2.207 νέα περιστατικά, με ποσοστό θετικότητας 3,77%. Την επόμενη εβδομάδα (10-16 Ιουνίου), σε 53.416 διαγνωστικές εξετάσεις εντοπίστηκαν 3.470 νέα περιστατικά, με το ποσοστό θετικότητας να εκτοξεύεται στο 6,5%. Αυτή τη βδομάδα αναμένονται και πάλι αύξηση, αν αναλογιστεί κανείς πως μόνο την περασμένη Δευτέρα τα κρούσματα άγγιξαν τα 1300, ενώ και χθες Τρίτη τα κρούσματα ξεπέρασαν τα 1000. Αξίζει να αναφερθεί πως η τελευταία φορά που είχαμε σε μία ημέρα πέραν των χίλιων κρουσμάτων ήταν στα τέλη Απριλίου.

Μιλώντας στο κρατικό ραδιόφωνο ο Υπουργός Υγείας εξέφρασε την ανησυχία του ενώ παράλληλα είπε ότι στο παρόν στάδιο δεν τίθεται θέμα επαναφοράς της υποχρέωσης για χρήση μάσκας. Ο κ. Χατζηπαντέλα ανέφερε ότι μετά την επαναξιολόγηση των επιδημιολογικών δεδομένων τις επόμενες ημέρες και ανάλογα με τον αριθμό των νοσηλειών, θα ληφθούν οι όποιες αποφάσεις. Όσον αφορά το ενδεχόμενο αύξησης των ελέγχων, ο υπουργός Υγείας τόνισε ότι εφόσον κριθεί αναγκαίο, θα ληφθεί απόφαση για διενέργεια εργαστηριακών εξετάσεων σε κάποιες ομάδες του πληθυσμού. Η Κύπρος, διαβεβαίωσε ο κ. Χατζηπαντέλα, «λαμβάνει όλα τα μέτρα όπως και οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά το Υπουργείο Υγείας δεν εφησυχάζει. Μελετά τα δεδομένα καθημερινά και αν πρέπει να λάβουμε μέτρα, θα τα λάβουμε».

Από πλευράς του, ο επιδημιολόγος Δρ Πέτρος Καραγιάννης μιλώντας στη «Σημερινή» σχολίασε ότι «δεν υπάρχει κάποια ανησυχία μέχρι στιγμής. Αν και αυτή είναι μη αναμενομένη έξαρση, η οποία περίμενα ότι θα ερχόταν πιο μετά. Φαίνεται μέχρι στιγμής ότι η υποπαραλλαγή ΒΑ.5 είναι πιο μεταδοτική, αν και στην αρχή ήταν σε χαμηλά επίπεδα. Τώρα φαίνεται ότι μας δείχνει τα δόντια της». «Οι δύο νέες υποπαραλλαγές έχουν έρθει στην Κύπρο εδώ και 5-6 εβδομάδες. Την προηγούμενη εβδομάδα είχαμε αύξηση, η οποία θεωρώ ότι θα συνεχιστεί αν και το απευχόμαστε», επισήμανε ο Δρ Καραγιάννης. Όσον αφορά τις μάσκες, ο Δρ Καραγιάννης ανέφερε ότι «τη μάσκα δεν έπρεπε να την ξεχάσουμε, αν και αρκετοί θεώρησαν πως τελείωσε ο κορωνοϊός. Καλό θα ήταν ο καθένας μας να τηρεί τα μέτρα αυτοπροστασίας. Αν και είναι και μερικοί που δεν τηρούν τη μάσκα ούτε στους εσωτερικούς χώρους που προνοούν τα μέτρα». Καταληκτικά, ανέφερε πως ενόσω δεν αυξάνονται οι νοσηλείες, δεν χρειάζεται να τεθεί στο τραπέζι επαναφορά των μέτρων.

^{Πηγές: Εφημερίδα των Συντακτών, ΚΥΠΕ, ΡΙΚ}